Vier nationale parken en vijf landschapsparken krijgen definitieve erkenning
De Vlaamse regering heeft vrijdag haar definitieve goedkeuring gegeven voor negen Vlaamse parken. Het gaat om vier nationale parken: Bosland, Brabantse Wouden, Hoge Kempen en Scheldevallei. Aan de erkenning van Bosland zijn opschortende voorwaarden verbonden. Vijf gebieden krijgen de erkenning als landschapspark: Grenzeloos Bocageland, Haspengouw, Maasvallei, Vlaamse Ardennen en Zwinstreek). Voor het veelbesproken Nationaal Park Taxandria is er geen erkenning, maar komt er wel opnieuw een uitzondering: de gebiedscoalitie kan rekenen op een jaarlijks werkingskrediet van 139.000 euro.
Het traject van de Vlaamse parken startte in april 2021. Toen lanceerden de bevoegde ministers van Omgeving en Toerisme Zuhal Demir (N-VA) en van Onroerend Erfgoed Matthias Diependaele (N-VA) een oproep voor kandidaat-parken. In eerste instantie waren er tien gebiedscoalities die zich inschreven voor een erkenning als nationaal park en dertien voor een erkenning als landschapspark. Na beoordeling van een onafhankelijke jury werden zes kandidaten weerhouden voor de erkenning als nationaal park en zeven als kandidaat voor een landschapspark.
“Beleid zonder wettelijk kader”
De indiening van de finale dossiers heeft heel wat voeten in de aarde gehad. Een aantal kandidaten trokken zich op de valreep terug en in andere gebiedscoalities haakten er één of meerdere partners af. Bij de nationale parken diende de Kalmthoutse Heide in laatste instantie geen erkenningsdossier in en bij de landschapsparken werd uiteindelijk de kandidatuur van Boerenlandschap Pajottenland teruggetrokken.
Eén van de belangrijkste kritieken op de Vlaamse parken was dat er eerst beleid werd uitgerold vooraleer er een wettelijk kader was. Op 31 mei moesten de erkenningsdossiers ingediend worden, terwijl het parkendecreet pas op 8 juni door het parlement gestemd werd. “Zonder duidelijk kader komt er plots een immens project af op gemeentes, grondeigenaren, boeren en industrie. In plaats van de vele vragen te beantwoorden heeft men blijven opteren om in hoge snelheid door te razen”, klonk onder meer de kritiek van Groene Kring. Of ook: “De Vlaamse overheid is al beginnen voetballen, maar heeft de regels van het spel nog niet opgesteld.”
(Lees verder onder kaderstuk)
Jaarlijks aanzienlijk steunbudget
Aanvankelijk had de Vlaamse regering vooropgesteld om vier nationale parken en drie landschapsparken te erkennen. Uiteindelijk kregen in de laatste categorie geen drie maar vijf parken een erkenning. Dat gebeurde op basis van advies van een jury met experten. “De erkende parken kunnen nu hun masterplannen realiseren”, laten Demir en Diependaele weten. Zij krijgen daarvoor behoorlijk wat steun. Voor landschapsparken is er een bedrag voorzien van 489.000 euro per jaar, nationale parken krijgen 608.000 euro op jaarbasis. “Daarnaast is er een stevig investeringsbudget beschikbaar voor alle parken de komende jaren”, klinkt het.
Limburg is de grootste slokop op vlak van erkenning. Daar komen met Nationaal Park Bosland en Nationaal Park Hoge Kempen twee nationale parken en drie landschapsparken: Landschapspark Maasvallei, Landschapspark Hart van Haspengouw en Landschapspark Grenzeloos Bocagelandschap, al ligt dat ook voor een stuk in Wallonië en Nederland. Oost-Vlaanderen komt op de tweede plaats met zowel een nationaal park (Scheldevallei) als een landschapspark (Vlaamse Ardennen). Vlaams-Brabant krijgt één nationaal park, Brabantse Wouden, en West-Vlaanderen één landschapspark, Zwinstreek. In de provincie Antwerpen zijn er geen erkenningen.
Speciale behandeling voor Taxandria
Van alle ingediende dossiers betekent dit dat Landschapspark Kempen-Broek geen erkenning krijgt. Bij de nationale parken is er geen erkenning voor Taxandria, dat later werd omgedoopt tot ‘De Lage Venen’. Dat park was van in de beginfase zwaar gecontesteerd omdat dit in het gebied van het Turnhouts Vennengebied komt, waar al een extra zware inspanning moet geleverd worden op vlak van stikstof. Hoewel de jury tijdens de eerste ronde het dossier als onvoldoende beoordeelde, besliste minister Demir de kandidatuur van Taxandria toch mee te nemen naar de tweede ronde. Ondanks massaal boerenprotest en ondanks afhakende gemeenten werd toch een uiteindelijk erkenningsdossier ingediend.
De gebiedscoalitie van Taxandria heeft haar nek zo ver uitgestoken dat we hen zeker niet mogen laten vallen. We gaan er samen voor zorgen dat ze klaar zijn voor een volgende erkenningsronde als Vlaams park
Na een eerste speciale behandeling krijgt Taxandria dan wel geen definitieve erkenning, maar toch wordt er opnieuw een uitzondering gemaakt. “De Vlaamse regering oordeelde dat de kandidatuur van Taxandria bijzonder waardevol is, maar dat een definitieve erkenning te vroeg komt. Daarmee volgen we de jury”, staat te lezen in het persbericht dat door VLM werd uitgestuurd. “De gebiedscoalitie heeft haar nek zo ver uitgestoken dat we hen zeker niet mogen laten vallen, integendeel. We gaan er samen voor zorgen dat ze klaar zijn voor een volgende erkenningsronde als Vlaams park”, stelt minister Demir. Per jaar ontvangt de gebiedscoalitie daarvoor een werkingsbudget van 139.000 euro.
(Lees verder onder kaderstuk)
Extra voorwaarden voor Bosland
Voor Nationaal Park Bosland wordt een omgekeerde redenering gehanteerd. Het gebied krijgt een erkenning onder opschortende voorwaarde. “Binnen het jaar moeten nog enkele werkpunten uit het juryverslag in orde gebracht worden”, luidt het. “Net als bij Taxandria had de jury een voorbehoud, maar het lijstje aan werkpunten was veel beperkter. De erkenning van Bosland gebeurt dan ook als enige park voorwaardelijk onder de opschortende voorwaarde dat ze binnen het jaar tegemoet komen aan die twee punten.”
Ministers Demir en Diependaele zien de erkenning van de Vlaamse parken als het hoogtepunt van een uitvoerige selectieprocedure waarbij samenwerking centraal staat. ““Na jarenlange inzet en overleg tussen 5 Vlaamse agentschappen, vertegenwoordigers van tientallen lokale besturen, verenigingen en private eigenaars, brengt deze selectie natuur, erfgoed, landbouw en toerisme samen in een herkenbare en uitnodigende vorm” zeggen Vlaams minister van Omgeving en Toerisme Zuhal Demir en Vlaams minister van Onroerend Erfgoed Matthias Diependaele. “De Vlaamse Parken zullen niet alleen een motor voor streekontwikkeling zijn, maar zullen samen ook de internationale uitstraling van Vlaanderen met haar pracht, praal en streekproducten versterken.”
Boerenbond roept op tot constructieve dialoog met landbouwsector
In een reactie laat Boerenbond weten dat het de voorwaardelijke erkenning van Bosland onbegrijpelijk vindt. “Er leven heel wat bezorgdheden bij lokale landbouwers en ook de jury plaatst duidelijk nog heel wat vraagtekens bij deze kandidatuur. Door de voorwaardelijke erkenning legt de Vlaamse regering het advies van de experten langs zich neer. We willen steeds een constructieve gesprekspartner zijn maar wanneer we als landbouwsector met zulke bedenkelijke beslissingen worden geconfronteerd moeten we ons wel kritisch opstellen”, zegt voorzitter Lode Ceyssens.
De Vlaamse regering heeft altijd gesteld dat er geen bindende engagementen of verplichtingen voor landgebruikers kunnen voortvloeien uit de plannen. We zullen dat zeker van nabij blijven opvolgen
Met de erkenning van de parken werden ook de master- en operationele plannen goedgekeurd, verduidelijkt Boerenbond. Die zullen nu via het parkbureau gecoördineerd worden. De minister van natuur en omgeving wordt belast met de aanduiding van een parkbureau voor elk park. “Als landbouworganisatie benadrukken we het belang om hierin steeds alle betrokken partijen een evenwaardige stem te geven. We verwachten daarom voor ieder park een vertegenwoordiger vanuit landbouw”, zegt Ceyssens.
Hij zegt dat dit proces tot nu toe een gemiste kans is geweest door gebrek aan open dialoog en een gebrek aan inspraak. "Nu de parken concreet van start zullen gaan, hopen we dat alle partijen dit alsnog als een kans gaan zien om in constructieve dialoog met de landbouwsector te gaan. De Vlaamse regering heeft altijd gesteld dat er geen bindende engagementen of verplichtingen voor landgebruikers kunnen voortvloeien uit de plannen. We zullen ook dit aspect zeker van nabij blijven opvolgen” klinkt het nog.
Beeld: Rivierpark Maasvallei
