Van stikstof tot water: Waar wordt er bespaard in landbouw- en omgevingsbeleid?
nieuwsOngewijzigd budget voor stikstofbeleid, minder geld voor natuuraankopen en meer geld voor de Blue Deal: dat zijn de belangrijkste conclusies op vlak van landbouw en omgeving die te trekken zijn uit het begrotingsakkoord van de Vlaamse regering. Vooral over de extra middelen voor de Blue Deal is bevoegd minister Jo Brouns (cd&v) tevreden. “Dat we in budgettair krappe tijden hier extra in investeren, toont aan dat dit absolute prioriteit is.”
Er is al veel gezegd en geschreven over het begrotingsakkoord dat de Vlaamse regering afgelopen weekend bereikte. Maar wat betekent het voor landbouw en omgeving? VILT ging op zoek naar de belangrijkste wijzigingen en kwam er een aantal op het spoor.
“Budget voor stikstofbeleid blijft ongewijzigd”
Hoewel er bij aanvang van de begrotingsgesprekken signalen waren dat er fors zou bespaard worden op de middelen die zijn voorzien om het stikstofbeleid uit te voeren, blijkt dat niet het geval. “Aan die budgetten wordt niet geraakt”, verzekert minister Brouns. “Zowel de middelen die zijn voorzien voor landbouwers die investeren in innovatie als de middelen om onze natuur toekomstbestendig en veerkrachtig te maken, blijven volledig behouden.”
Brouns noemt de stikstofaanpak “bijzonder ambitieus” en “één van de grootste uitdagingen in het omgevingsbeleid van de komende jaren”. Hij vindt het dan ook logisch dat op die budgetten niet wordt bespaard.
De Tijd schreef dat er “iets langer gewacht wordt met de flankerende maatregelen in het stikstofbeleid, waardoor de komende twee jaar 85 miljoen euro kan worden bezuinigd”. Maar volgens het kabinet-Brouns gaat het om een aantal begrotingstechnische maatregelen en zullen landbouwers niet moeten wachten op steun voor stikstofmaatregelen.
“We zien vandaag een stuk onderbenutting van de budgetten. Je moet weten dat wanneer die steun wordt aangevraagd, het vaak nog een jaar of langer duurt vooraleer een stal gebouwd is en de steun ook moet uitbetaald worden. We verschuiven die budgetten dus gewoon in de tijd, in de praktijk zal er weinig tot geen impact zijn”, klinkt het.
Vlaamse overheid koopt steeds meer landbouwgrond op
21 maart 2023“Aankoopsubsidies voor natuur dalen”
In een gezamenlijk persbericht hekelen Bond Beter Leefmilieu, Natuurpunt, Greenpeace en WWF dat Vlaanderen minder middelen voorziet voor natuuraankoop en -beheer. “Terwijl er nergens in Europa minder natuur is dan in Vlaanderen, snijdt de Vlaamse regering in de budgetten voor de aankoop van natuur”, zeggen de organisaties. Zij wijzen erop dat investeren in natuur en klimaat geen uitgave is, maar “een noodzakelijke investering in de toekomst”.
Ook de besparingen op natuurbeheer vallen zwaar, klinkt het. “Een slag in het gezicht van duizenden vrijwilligers van Natuurpunt. Het is enkel dankzij hun inzet dat Vlaanderen op vlak van natuur en milieu resultaat kan behalen”, zegt Mattias Bruynooghe van Natuurpunt.
Op het kabinet van Brouns is te horen dat er op de budgetten van natuuraankopen en natuurbeheer telkens vijf miljoen euro wordt bespaard. Onder de vorige minister van Omgeving en Natuur Zuhal Demir (N-VA) werd in 2023 nog 90 miljoen euro uitgetrokken voor natuuraankopen. Het jaar later ging het om 70 miljoen euro.
Bij het begin van de legislatuur onder minister Brouns werd dit budget teruggebracht naar 20 miljoen euro. Daar gaat nu nog eens vijf miljoen euro af. “We focussen ons op aankopen in functie van bebossingsprojecten en in functie van de Europese verplichtingen in het kader van de habitatrichtlijn”, aldus het kabinet.
“100 miljoen extra voor Blue Deal”
Waar op natuuraankopen en -beheer wordt bespaard, is er voor ander natuurbeleid extra budget. Zo krijgt de Blue Deal 100 miljoen euro extra. “Het gaat om 25 miljoen euro per jaar, tot het einde van legislatuur. Dat zijn nieuwe middelen die in natuurbeleid worden geïnvesteerd. We zijn heel tevreden dat we die middelen hebben kunnen verkrijgen”, is te horen op het kabinet van Brouns.
Eerder dit jaar keurde de Vlaamse regering een budget van 330 miljoen euro goed voor de vernieuwde Blue Deal. Daar kwam toen stevige kritiek op omdat het budget een stuk lager lag dan tijdens de vorige legislatuur toen minister Demir kon rekenen op Europese cofinanciering uit het coronafonds. Toen voorzag Vlaanderen zelf 292 miljoen euro en werd er 258 miljoen door Europa bijgepast waardoor het totale budget op 550 miljoen euro lag.
“Met 430 miljoen euro voorziet Vlaanderen een recordbedrag voor waterveiligheid, droogtebestrijding en waterkwaliteit”, aldus minister Brouns. Volgens hem zal dit geld onmiddellijk worden ingezet om Vlaanderen beter voor te bereiden op periodes van droogte en waterkwaliteit. Strategische projecten, zoals in de Denderstreek en de Westhoek, kunnen daardoor sneller worden aangepakt om water te bufferen. Er zal ook geïnvesteerd worden in gebiedscoalities, bovenstroomse oplossingen en in duurzame wateroplossingen voor landbouw en industrie.
De natuur- en milieuorganisaties lijken niet onder de indruk. “Het extra budget voor de Blue Deal volstaat amper om de lopende rekeningen te betalen. Voor structurele oplossingen die Vlaanderen echt waterrobuust maken en weerbaar tegen de klimaatextremen die op ons afkomen, is minstens 250 tot 300 miljoen euro per jaar nodig”, zegt Julie Vandenberghe van WWF.
“Misbruik van beroepsprocedures halt toeroepen”
Budgettair minder impactvol, maar toch een belangrijke verwezenlijking volgens minister Brouns is de aanpak van misbruik van beroepsprocedures. Wie beroep wil aantekenen tegen een omgevingsvergunning zullen meer geld op tafel moeten leggen en zullen hun dossier beter moeten motiveren, is te horen.
“We zorgen ervoor dat inspraak en beroep gegarandeerd blijven, maar de dossierkosten worden verhoogd en onredelijke beroepen kunnen met een geldboete bestraft worden”, aldus Brouns. “Vandaag is het zo dat iedereen voor slechts 100 euro een project maandenlang kan blokkeren. Dat leidt tot onredelijke vertragingen zonder gevolgen voor wie een onterecht beroep indient.” Volgens hem is het de bedoeling de beroepencarrousel te stoppen en de rechtszekerheid te versterken.
Die maatregel zou één miljoen euro moeten opleveren. Hoe dat precies moet gebeuren, moet nog verder uitgewerkt worden, zo is te horen bij het kabinet van de minister. Daarbij zal ook gekeken worden naar de aanbevelingen van de expertencommissie die zich op vraag van de Vlaamse regering buigt over de vergunningsverlening in Vlaanderen die “sneller, eerlijker en flexibeler” moet worden.
Boerenbond rekent erop dat deze ambities ook gelden voor de landbouwsector. “Landbouwbedrijven staan klaar om verder te verduurzamen, maar botsen vandaag op een lasagne van constant veranderende regelgeving en administratie. Die haalt elk perspectief onderuit”, reageert voorzitter Lode Ceyssens.
“Negen miljoen euro minder subsidies”
Bij het sluiten van het regeerakkoord spraken de coalitiepartners af dat elke minister tijdens de legislatuur ook zou besparen op allerhande subsidies die worden toegekend. Voor landbouw was voorzien dat er in 2026 drie miljoen euro moest bespaard worden. Dat bedrag is, net als voor andere ministers, opgetrokken. In plaats van drie miljoen gaat het om negen miljoen euro. Om welke subsidies het precies zal gaan, is vandaag nog niet duidelijk. “De gesprekken daarover zijn lopende, ook met de betrokken administraties. Het is nog te vroeg om daar uitspraken over te doen”, aldus het kabinet-Brouns.
