Trage beroepsprocedures ook in landbouw als wapen gebruikt: “Mijn langste dossier loopt al elf jaar”

Carl De Braeckeleer van agrarisch adviesbureau DLV helpt land- en tuinbouwers in vergunningsdossiers. Wat voor de boer een bescheiden aanpassing is op het bedrijf, kan eindigen in een jarenlange procedureslag zonder einde. “Een omgevingsvergunning in eerste aanleg heeft een doorlooptijd van zes maanden”, zegt De Braeckeleer. “Dient er iemand een beroep in, dan komen er nog eens zes maanden bij en dan houden we nog geen rekening met bepaalde termijnverlengingen."

Dat partijen eindeloos beroep kunnen aantekenen heeft een eenvoudige reden: krijgt de klager ongelijk in zijn argumentatie, dan is die steeds vrij om bij nieuw beroep een nieuwe motivering aan te halen. Zo ligt het dossier opnieuw maanden vast. “En als volgende stap kan men zich richten naar de Raad voor Vergunningsbetwistingen, waar je nog eens anderhalf tot twee jaar wacht voor een uitspraak valt”, zegt De Braeckeleer. “Mijn langste dossier is een burenruzie. Die loopt al elf jaar.”

Die wil om samen tot een oplossing te komen, merkt De Braeckeleer niet bij iedereen. “Drukkingsgroepen weigeren naar de onderhandelingstafel te komen”, stel De Braeckeleer vast. “De Dryades van deze wereld trekken geldende normen en adviezen van deskundige personen systematisch in twijfel. Dat stoort me. Soms valt men de deskundigen persoonlijk aan. Of komt men met één enkele studie aanwaaien waarin beweerd wordt dat de rekenmethode voor emissies niet zou kloppen. Maar ik hoef niet uit te leggen hoe eenvoudig men online studies vindt om eender wat te weerleggen.”

“Ik herinner me bijvoorbeeld een aanvraag voor een biologische kippenstal. Men zou denken dat dit maatschappelijk aanvaardbaar is, maar dan komt men af met een studie die stelt dat scharrelkippen meer stof produceren. Ze vrij laten rondlopen is dus niet goed, maar het omgekeerde is ook niet goed. Men vindt makkelijk een stok om mee te slaan."

"Drempel om beroep in te dienen ligt te laag"

Toch benadrukt De Braeckeleer dat hij met de bezwaren an sich geen probleem heeft. “Bezwaren kan je weerleggen, en het is aan de vergunnende overheid om daar al dan niet in mee te gaan", zegt hij. "Maar eens een vergunning is afgeleverd, is de drempel veel te laag om opnieuw in beroep te gaan. De bewijslast wordt telkens weer bij de ondernemer gelegd, daarbovenop verliest men kostbare tijd.”

Dat ondernemers het zich vaak niet kunnen permitteren om projecten eindeloos uit te stellen, daar maken sommige partijen handig gebruik van. Zo illustreerde Pano hoe vele klachten eindigen met een dading. Dat is in vele gevallen een financiële schikking waarmee een proces wordt afgekocht. "Het is een verdienmodel geworden", zegt voormalig Vlaams Bouwmeester Leo Van Broeck aan VRT Nws, "Ik vind dit eigenlijk chantage."

De Braeckeleer deelt die mening, al zijn dadingen bij landbouwdossiers vooralsnog zeldzaam. “De excessen die we zagen in de Panoreportage waar mensen een verdienmodel maken van dadingen, komen in de dossiers die wij behandelen slechts zelden voor”, zegt hij. “Al hoop ik dat de reportage niemand op ideeën brengt. Bij landbouwdossiers is men meestal niet uit op geld of een compromis. Men wil de zaken simpelweg stilleggen.”

Traagheid als wapen

Dat neemt echter niet weg dat vele partijen handig gebruik maken van de traagheid van het gerecht. “Ik kan alleen maar vaststellen dat bepaalde organisaties telkens wachten tot het laatste nippertje om bezwaar in te dienen”, zegt De Braeckeleer. “Als een cliënt hoopvol is omdat er in de eerste 29 van de 30 dagen openbaar onderzoek geen bezwaar is ingediend, probeer ik dat altijd te temperen. Drukkingsgroepen wachten telkens tot de allerlaatste dag om toe te slaan. Waarom ze dat doen, daar kan ik me niet over uitspreken, maar ik kan wel vaststellen dat het gebeurt.”

De Braeckeleer merkt ook op dat buurtbewoners zich steeds vaker laten adviseren door advocatenbureaus die zich specialiseren in agrarische dossiers. “We zien dan telkens dezelfde bureaus terugkomen, die alle mogelijke procedures uitmelken om een dossier zo lang mogelijk te laten aanslepen”, zegt hij. “Zelfs al halen ze aan het einde van de rit geen gelijk.”

Hoe valt dit op te lossen?

De Braeckeleer ziet twee concrete maatregelen waarmee de Vlaamse overheid procedureslagen aanzienlijk kan verminderen. “Men kan iemand zijn recht op bezwaren niet gaan ontnemen. Dat begrijp ik maar al te goed. Maar dat iemand al zijn gerieven en bedenkingen tenminste in één keer moet formuleren vind ik heel belangrijk, en dan onmiddellijk tijdens het eerste openbaar onderzoek. Dan kan je niet langer in cirkeltjes draaien.” De Braeckeleer verwijst hier naar dossiers waarbij telkens opnieuw beroep wordt aangetekend met andere argumenten.

“En tweede element: dat men de adviezen van deskundigen en de overheidsnormen niet systematisch in twijfel moet trekken”, zegt De Braeckeleer. “Als een erkend deskundige zegt: ‘het is zo’, dan is het zo. Dat zou al veel verduidelijken en oplossen.”

“Ik vind het een goede zaak dat Pano de zaak aan de kaak heeft gesteld, maar tegelijk ook jammer”, zegt De Braeckeleer tot slot. “Want zolang er vanuit de overheid geen oplossing komt, kan het anderen inspireren om ook met het handje klaar te staan.”