66 miljoen per jaar “te weinig” voor Blue Deal, stellen critici
nieuwsVlaanderen trekt met de nieuwe Blue Deal 330 miljoen euro uit om Vlaanderen beter te wapenen tegen droogte en overstromingen. Vlaams minister van Omgeving Jo Brouns (cd&v) wil dat onder meer doen via lokale samenwerking en een betere sponswerking van het landschap. Maar ondanks het hogere budget vrezen organisaties als Natuurpunt dat het bedrag ruim onvoldoende is om de ambitieuze doelen waar te maken.
Natuurpunt stelt dat de Vlaamse regering de ernst van de situatie miskent. “Sinds 2018 kampten we met vijf extreem droge zomers, en dan waren er de afgelopen jaren nog de overstromingen in de Westhoek en de Denderstreek. En gisteren, dag op dag vier jaar geleden, richtte een waterbom in de vallei van de Vesder in Wallonië een ongekende ravage aan met 39 doden. Terwijl de gevolgen van de klimaatverandering steeds duidelijker worden, blijft het budget voor deze Blue Deal ontoereikend”, aldus de natuurorganisatie.
Robin Verachtert, beleidsmedewerker van Natuurpunt, noemt het voorziene budget voor de Blue Deal een bedrag dat nauwelijks volstaat voor de lopende rekeningen. “Laat staan voor nieuwe, structurele oplossingen om ons weerbaarder te maken”, klinkt het. “Dat is onbegrijpelijk in een tijdperk waarin investeren in een robuust watersysteem geen kost, maar een absolute noodzaak is.”
De nieuwe Blue Deal van minister Brouns werd maandag goedgekeurd op de ministerraad. De oorspronkelijke Blue Deal was één van de paradepaardjes van Brouns’ voorganger Zuhal Demir (N-VA). De vorige Vlaamse regering kende het plan een half miljard toe, maar daarvan was er 343 miljoen euro afkomstig van de Europese coronasteun. Van die steun is er nu geen sprake meer, en dus kan het budget van vorige legislatuur niet worden geëvenaard. De nieuwe Blue Deal moet het voorlopig stellen met 330 miljoen euro. Dit blijft wel meer dan aanvankelijk voorzien, want oorspronkelijk was er slechts 285 miljoen begroot.
Waar gaat het over?
Centraal in de nieuwe Blue Deal staan de ‘sponsdoelen’. Dat zijn concrete en meetbare doelstellingen die bepalen hoeveel water een gebied moet kunnen vasthouden, infiltreren en bufferen om Vlaanderen beter te beschermen tegen droogte en overstromingen. Per gebied wordt aangegeven hoeveel hectare infiltratie, hoeveel kubieke meter buffercapaciteit of hoeveel hectare peilgestuurde drainage nodig zijn. “Zo worden grote ambities vertaald naar duidelijke en haalbare cijfers per vallei en regio, als basis voor een concreet, effectief en gebiedsgericht waterbeleid”, meldt VMM.
Brouns zet zijn stempel op de nieuwe Blue Deal met een extra nadruk op draagvlak en samenwerking, via de oprichting van ‘gebiedscoalities’. Voor deze coalities is 49,7 miljoen euro van het totale Blue Dealbudget voorzien. Gebiedscoalities zijn samenwerkingsverbanden tussen lokale overheden, waterbeheerders, landbouwers, natuurorganisaties, bedrijven en andere partners. Zo kunnen diverse betrokken partijen samen een visie uitwerken en acties op elkaar afstemmen voor de waterkwaliteit en de ‘sponswerking’ van het landschap.
Naast sponswerking zet de nieuwe Blue Deal ook in op een betere bescherming van grond- en drinkwater via onder meer sanering van verontreiniging en een ‘robuuste vergunningverlening’. Er zal ook worden geïnvesteerd in hergebruik van regen- en afvalwater en circulaire toepassingen in industrie en landbouw. Voor de gemiddelde consument is vooral de hervorming van de waterfactuur relevant. Die wordt aangeprezen als een hervorming die ‘rechtvaardig is en verbruik verantwoordt’. Tot slot bevat de Blue Deal ook een luikje over waterbeleving, zoals recreatie aan en op open water.
Miljarden in waterzuivering
Het kabinet-Brouns wijst erop dat de Blue Deal deel uitmaakt van een totaalinvestering van 3,5 miljard euro in beter waterbeleid. Zo zullen er 150 miljoen euro aan werken gebeuren aan onbevaarbare waterlopen. Naar de bevaarbare waterlopen gaat er 808 miljoen euro.
Maar het gros van deze 3,5 miljard euro gaat naar waterzuivering. Enerzijds zien we een investering van 1,2 miljard euro voor waterzuivering via Aquafin, anderzijds krijgen lokale besturen 1,1 miljard euro steun om hun rioleringsnetwerk aan te pakken. “Daarvan is 500 miljoen euro extra budget voorzien op voorstel van minister Brouns”, meldt het kabinet.
“We doen vandaag al heel wat”, zegt minister Brouns. “Maar de noden blijven groot. Daarom zal ik bij de begrotingsbesprekingen in september aandringen op extra middelen, zodat we nog meer kunnen realiseren op het terrein.”
Ook de diverse ‘strategische gebieden’ krijgen een extra geldinjectie. Dat zijn gebieden waar in het verleden Vlaamse investeringsprogramma’s werden opgestart rond waterbeheersing of herstel van natte natuur. Het gaat meestal om gebieden met een lange historiek van wateroverlast. Vaak gaat het hier om de aanleg van natte natuur en de aankoop van woningen die kwetsbaar zijn voor overstroming.
Brouns vraagt extra budget
Volgens N-VA-parlementslid Andy Pieters ligt de focus van de nieuwe Blue Deal wel juist, maar ook hij schaart zich achter de mening van Natuurpunt dat er te weinig budget wordt voorzien. Bovendien vindt Pieters dat de minister "koppelkansen heeft gemist". "Zo kan hij het miljard euro natuurherstelgeld uit het stikstofakkoord nog activeren voor natte natuur en veenherstel in talloze gebieden in Vlaanderen. Ik ga ervan uit dat hij die kansen nog ten volle grijpt zodat de Blue Deal 2.0 op volle kracht kan komen", reageert Pieters.
De echte test voor de Blue Deal komt dit najaar, wanneer minister Brouns tijdens de begrotingsopmaak extra middelen moet vinden en de regering kan tonen dat ze de oproep van wetenschappers en middenveld ernstig neemt
Parlementslid Mieke Schauvliege (Groen) verwijst naar experten die oordelen dat er veel meer investeringen nodig zijn om Vlaanderen voor te bereiden op de toekomstige uitdagingen. "Professor Patrick Willems van de KU Leuven stelt dat minstens 100 tot 150 miljoen euro per jaar nodig is om ons te wapenen tegen klimaatextremen. Met 66 miljoen euro per jaar voor Blue Deal 2.0 blijven we ver onder dit minimum", benadrukt Schauvliege.
Robin Verachtert van Natuurpunt wijst er wel op dat er nog hoop is voor het nieuwe waterplan. “De test voor deze Blue Deal volgt in het najaar, wanneer minister Brouns tijdens de begrotingsopmaak op zoek moet naar extra middelen en de regering kan tonen dat ze de roep van wetenschappers en het middenveld alsnog ernstig neemt”, stelt hij.
Het kabinet-Brouns bevestigt dat. Bij de begrotingsbesprekingen in september wil de minister meer geld in de wacht slepen.
Bron: Eigen berichtgeving
Beeld: VMM
