Irrigatie werkt averechts tegen hittestress en waterschaarste, waarschuwt VUB-onderzoek

Irrigatie zorgt voor meer luchtvochtigheid en dat brengt hittestressproblemen met zich mee. “Voor mensen is vochtige hitte gevaarlijker dan droge hitte,” legt dr. Yi Yao uit, hoofdauteur van de studie en onderzoeker aan ETH Zürich. “Bij dezelfde temperatuur bepaalt de luchtvochtigheid in sterke mate hoe goed mensen met hittestress kunnen omgaan. We tonen aan dat irrigatie in sommige regio’s de vochtige-hittestress juist heeft verergerd, wat miljoenen mensen in gevaar kan brengen.”

De studie benadrukt logischerwijs ook dat een grondige reductie van broeikasgassen nodig is om de gevolgen voor voedselproductie en -veiligheid binnen de perken te houden.

Nu al voelbare gevolgen

Het onderzoek bestaat uit drie afzonderlijke studies. Een eerste studie, gepubliceerd in Nature Communications, keek hoe de uitbreiding van irrigatie tussen 1901 en 2014 extreme hitte heeft beïnvloed. Met behulp van zes geavanceerde klimaatmodellen ontdekten de onderzoekers dat irrigatie weliswaar het aantal extreem hoge luchttemperaturen (droge hitte) in sterk geïrrigeerde regio’s vermindert, maar tegelijk de luchtvochtigheid verhoogt. Daardoor is het dempende effect op “vochtige hitte” veel kleiner of zelfs afwezig.

In een tweede studie, eveneens in Nature Communications, keken de onderzoekers naar de toekomst. Met behulp van klimaatsimulaties onder verschillende emissie- en irrigatiescenario’s, blijkt dat irrigatie droge hitte enigszins kan temperen, maar de algemene opwarming niet kan tegenhouden. “De projecties laten zien dat mensen jaarlijks veel meer uren extreem vochtige hitte zullen ervaren. In sommige tropische regio’s zelfs meer dan 1.000 extra uren per jaar. Aan zulke omstandigheden aanpassen zal uiterst moeilijk zijn,” waarschuwt professor Wim Thiery, klimaatwetenschapper aan de VUB en senior auteur van beide studies.

“Verontrustend is dat irrigatie die vochtige-hitterisico’s juist versterkt in gebieden zoals Zuid-Azië, waar nu al jaarlijks levensbedreigende hittegolven voorkomen. We berekenden in een eerdere studie dat ongeveer driekwart van de kinderen die in 2020 in India zijn geboren, gedurende hun leven te maken zal krijgen met een ongekende blootstelling aan hittegolven, als we onze huidige uitstoot voortzetten.", stelt hij.

Verdampt water keert slechts deels terug

In een derde studie, gepubliceerd in Nature Water, keek het team welk effect irrigatie heeft op de zoetwatervoorraden. Op geïrrigeerde grond heb je meer waterverdamping en dit wordt niet gecompenseerd door extra neerslag. Er verdwijnt dus meer water dan er via de regen terugkeert. Vooral in de ‘hotspots’ van landbouwirrigatie is er een duidelijke onbalans, die nu al leidt tot aanzienlijke regionale waterverliezen. In sommige ‘hotspots’ van landbouwirrigatie, zoals Zuid-Azië en Centraal-Noord-Amerika, is de wateropslag op land tussen 1901 en 2014 met 500 mm afgenomen.

“Belangrijke irrigatieregio's bevinden zich al op een onhoudbaar pad”, besluit professor Thiery. “Er is dringend behoefte aan waterbesparende technologieën, zoals druppel- of sprinklersystemen, en aan de overstap naar gewassen die minder water vergen, om verdere uitputting van cruciale zoetwatervoorraden te voorkomen.”

Op basis van deze drie studies concluderen de ateurs dat, hoewel irrigatie een verkoelend effect kan hebben, het ook leidt tot een hogere luchtvochtigheid en dus minder draaglijke hitte. Wil de landbouw zich aanpassen aan droogte en klimaatverandering, stellen de onderzoekers dat dit verder gaan dan het uitbreiden van irrigatie alleen. Ze moeten de efficiëntie verbeteren om uitputting van watervoorraden én toenemende hittestress te beperken.