Van conflict naar consensus: Hoe een lokaal bestuur landbouw en natuur kan verzoenen
nieuwsHet compromisvoorstel dat het gemeentebestuur van Sint-Pieters-Leeuw, in de rand rond Brussel, op tafel heeft gelegd voor het natuurbeheerplan van de Zuunbeekvallei, is unaniem aangenomen. Vorig jaar was er heel wat onrust bij de lokale landbouwers over dat natuurbeheerplan. De gemeente ging met alle partijen rond de tafel zitten en daarop werd een aangepast natuurbeheerplan opgemaakt. Dit aangepaste plan werd nu ook goedgekeurd door Vlaams minister van Landbouw en Natuur Jo Brouns (cd&v). Hij noemt het een voorbeeld van hoe natuur en landbouw kunnen samenwerken.
Natuurbeheerplannen leidden niet alleen in Sint-Pieters-Leeuw tot verhitte discussies. Op veel plaatsen veroorzaakten nieuw ingediende plannen flink wat commotie. Terwijl ze op sommige locaties stilzwijgend werden goedgekeurd, klonk er elders luid protest van landbouwers – maar ook daar gingen de plannen vaak gewoon door. Enkel op een paar plekken, zoals in Sint-Pieters-Leeuw, werden de plannen uiteindelijk nog aangepast.
Boos over extra perimeter rond natuurgebied
Maar eerst en vooral, waarom is er zoveel te doen rond natuurbeheerplannen? Het is zo dat het Agentschap Natuur en Bos (ANB) en natuurorganisaties, zoals Natuurpunt, de jongste jaren heel wat natuurbeheerplannen moesten vernieuwen. Op zich houdt dit weinig nieuws in, maar sinds een wijziging van het natuurdecreet eind 2017 moeten de indieners van een natuurbeheerplan ook een langetermijnvisie vastleggen voor de komende 24 jaar. Het gaat om een visiegebied waar in de toekomst eventueel natuurontwikkeling kan plaatsvinden.
Dit wordt het zogenaamde globale kader genoemd en de indiener van het plan kan die perimeter rond het natuurgebied eenzijdig afbakenen. Vaak wordt ook landbouwgebied opgenomen in dit globaal kader. Dat heeft niet meteen impact wanneer een natuurbeheerplan wordt goedgekeurd, maar Boerenbond waarschuwde er eerder al voor dat landbouwgronden op die manier geïdentificeerd worden voor mogelijke natuuruitbreiding.
Om die reden riep de landbouworganisatie vorig jaar ook op om alle globale kaders van natuurbeheerplannen te schrappen. “Globale kaders leggen een eenzijdige claim op gronden zonder grondige advies- en inspraakprocedure die normaal bij een ruimtelijk afbakeningsproces horen”, zei Boerenbond in juni vorig jaar. Eind 2022 bevond zich maar liefst 27.000 hectare agrarisch gebied binnen globale kaders van natuurbeheerplannen.
Logisch evenwicht tussen functies uit balans
Tot een schrapping van de globale kaders is het nog niet gekomen, maar Sint-Pieters-Leeuw toont – net als Glabbeek eerder al – aan dat lokale besturen een belangrijke rol kunnen spelen om tot een resultaat te komen dat door alle partijen gedragen wordt. Want in april 2024, toen we net een maand van boerenprotesten achter de rug hadden, volgde er een golf van protest van lokale landbouwers tegen het natuurbeheerplan van de Zuunbeekvallei, dat werd ingediend door Natuurpunt, en maar liefst 245 hectare besloeg. Op een infoavond eind april waren maar liefst 150 mensen aanwezig.
Het gemeentebestuur van Sint-Pieters-Leeuw, dat advies moest verlenen over het natuurbeheerplan, had oor naar het protest van de landbouwers en ging met alle partijen rond de tafel zitten om tot een gedragen voorstel te komen. “In een gemeente zoals Sint-Pieters-Leeuw, dat de druk vanuit de Brusselse rand duidelijk voelt, moeten vele functies mogelijk zijn, maar alles op de juiste plaats”, verduidelijkte Bart Keymolen (Sam&n), schepen van Omgeving, toen. “Er moet plaats zijn om te wonen. Er moet plaats zijn voor natuur. En er moet plaats zijn voor economische landbouw. Het ingediende globaal kader dreigde dit logisch evenwicht uit balans te brengen.”
Om die reden heeft het gemeentebestuur voorgesteld om alle agrarische gebieden volledig buiten het globaal kader te houden. “Zo is het voor iedereen duidelijk dat deze 100 procent gevrijwaard moeten worden”, aldus burgemeester Jan Desmeth (N-VA). “Ook een beperkt aandeel woongebied en enkele goedgekeurde verkavelingen van decennia geleden, hebben we laten schrappen uit het globaal kader. Zo kunnen de landbouwers verder op hun grond en kunnen de bewoners in woongebied gerust zijn, terwijl Natuurpunt verder kan op de beschermde natuurgebieden waar het zich al langer voor inzet.”
Van 245 naar 170 hectare
Vier overlegrondes waren er nodig om alle partijen rond de tafel te overtuigen en zo tot een consensus te komen. In het compromisvoorstel werd de oppervlakte van het globaal kader in het natuurbeheerplan teruggeschroefd van 245 hectare naar 170 hectare, bovenop een natuurreservaat van bijna 19 hectare. Dat voorstel werd vorige zomer overgemaakt aan minister Brouns. “Hij heeft ons integraal gevolgd”, aldus burgemeester Jan Desmeth. “Het is niet altijd gemakkelijk geweest, maar we zijn blij dat natuur en landbouw in Sint-Pieters-Leeuw hand in hand kunnen gaan en elkaar kunnen versterken.”
Brouns noemt dit op zijn beurt “een belangrijke stap om de Zuunvallei als waardevolle natuur te bewaren”. “De bijna 19 hectare is het gebied dat voordien ook al erkend was als natuurgebied en wordt beheerd door Natuurpunt. Het is een mooi voorbeeld van hoe natuur en landbouwer kunnen samenwerken”, aldus nog de minister.
Bron: Eigen berichtgeving / Het Nieuwsblad
