Rode vuurmier landt in Europa: bedreiging voor gewassen

Zoals de naam doet vermoeden is de steek van de rode vuurmier bijzonder pijnlijk. In sommige gevallen leidt ze tot een shock. Maar dat is niet de enige reden waarom dit insect de gemoederen beroert. Het dier staat erom bekend gewassen en zelfs hele ecosystemen te beschadigen. Ook computers, voertuigen en ander elektronisch materieel is niet veilig. Met hun sterke kaken zijn ze in staat om elektriciteitskabels kapot te knagen.

Hoewel enkelingen van deze soort al zijn aangetroffen in importproducten in Spanje, Finland en Nederland, werd er volgens de onderzoekers nog nooit een volledige kolonie aangetroffen op Europees grondgebied.

Exponentiële kweek

De rode vuurmier of solenopsis invicta komt uit Zuid-Amerika, maar is inmiddels al verspreid naar de VS, Mexico, de Caraïben en zelfs Australië en China. Sinds augustus 2022 staat deze soort op de Unielijst met invasieve exoten van de EU. De dieren kweken aan een exponentiële snelheid. In het verleden werd vastgesteld hoe een kolonie met slechts een twintigtal werkers er vijf maanden later 7.000 telde. Een volgroeide kolonie kan zo’n 250.000 mieren bevatten, in uitzonderlijke gevallen tot 400.000.

De kolonies in kwestie zijn aangetroffen in de landelijke regio rond Syracuse. De onderzoekers vermoeden dat ze via de haven zijn binnengekomen. Ook in stedelijke gebieden kunnen de dieren gedijen. Eens gevestigd is de mier moeilijk onder controle te houden. Getroffen landen dienen de populaties te bestrijden met chemische bestrijdingsmiddelen, hittebehandeling of bevriezing.

Insecticiden

Volgens entomoloog Wouter DeConinck, gespecialiseerd in deze soort, is dat echter niet evident. “Wil je de soort effectief buitenhouden, dan moet je de kolonies in hun vroege stadia vernietigen. Maar meestal wordt de rode vuurmier pas ontdekt als de kolonie ver ontwikkeld is. Dan zijn de populaties veel te groot om er nog iets aan te doen. Nieuw-Zeeland is één van de weinige landen die de vuurmier heeft kunnen buitenhouden. Ze hebben de soort tijdig ontdekt, en dan heel intensief bestreden met insecticiden. In die mate dat het zeker zijn gevolgen zal hebben gehad voor de rest van de natuur.”

Kleine boeren

Voor landbouwers is de komst van de vuurmier eveneens slecht nieuws. “Heb je mieren, dan heb je bladluizen”, zegt DeConinck. “Bladluizen zuigen sap uit planten, maar hebben daar altijd te veel van. Dat teveel scheiden ze af in de vorm van honingdauw. Mieren zijn er gek op. Dus wat doen ze? Ze gaan de bladluizen beschermen. Ze zorgen ervoor dat de natuurlijke vijanden van de bladluis, zoals het lieveheersbeestje, de bladluiskolonies niet meer bedreigen.”

DeConinck omschrijft de rode vuurmier dan ook als kleine boeren. “Zo moet je het zien”, zegt hij. “Boeren houden koeien voor hun melk. Mieren houden bladluizen voor hun dauw. Alle mieren doen dat, trouwens. Ook onze inheemse mieren. Het verschil is dat onze mieren in veel kleinere populaties leven. De rode vuurmier leeft in superkolonies, niet te vergelijken.“