EU wil glyfosaat en TFA opnemen in kwaliteitsnormen voor water
nieuwsDe Europese Unie stelt voor om meer gewasbeschermingsmiddelen op te nemen in de Europese milieukwaliteitsnormen voor oppervlakte- en grondwater. Dat gebeurt in het kader van een actualisering van de waterwetgeving. Ook trifluorazijnzuur (TFA) wordt toegevoegd als nieuwe stof om te reguleren. “Het voorstel zorgt ervoor dat de Europese waterwetgeving gelijke tred houdt met de wetenschap en rekening houdt met opkomende verontreinigende stoffen”, klinkt het.
De Europese Unie verplicht alle lidstaten om hun oppervlaktewateren, zoals rivieren en meren, en hun grondwateren tegen 2027 in een goede kwaliteit toestand te brengen. Om dat te realiseren, moet het water voldoen aan een reeks van milieukwaliteitsnormen. De beoordeling gebeurt volgens het principe van “one out, all out”. Dit wil zeggen dat als één parameter niet aan de norm voldoet, het waterlichaam als geheel niet in goede kwaliteit is. In België verkeert momenteel geen enkele waterloop in goede toestand. De knelpunten liggen zowel bij ecologische parameters met betrekking tot nitraten, gewasbescherming en afvalwaterlozing als bij chemische parameters zoals kwik, PFOS en heptachloor.
Update lijst prioritaire stoffen
De reeks Europese milieukwaliteitsnormen voor oppervlaktewater zijn gebaseerd op een lijst met 45 prioritaire stoffen die een negatieve invloed hebben op oppervlakte- en grondwater. Uit onderzoek in 2019 bleek dat deze lijst niet langer strookt met de huidige wetenschappelijke inzichten en aan een update toe is. In hetzelfde kader worden ook de normen voor verontreinigende stoffen in grondwater geactualiseerd. Na veel onderhandelen bereikten de Europese Raad en het Parlement daarover vorige maand een akkoord.
Voor oppervlaktewater wil het voorstel de stoffenlijst sterk uitbreiden. Er worden onder meer actieve stoffen uit gewasbeschermingsmiddelen aan toegevoegd, waaronder glyfosaat. Daarbovenop wil de EU niet alleen de afzonderlijke gewasbeschermingsmiddelen, maar ook hun gezamenlijke hoeveelheid reguleren. Zo wordt een somnorm voorgesteld van 0,2 microgram per liter. Glyfosaat valt daar niet onder, de norm heeft enkel betrekking op stoffen die in de huidige wetgeving als prioritaire verontreinigende stof zijn aangemerkt.
Ook voor PFAS stelt de EU zo’n somnorm voor. Daar zou de maximumconcentratie van 25 PFAS-stoffen liggen op 0,0044 microgram per liter. Eén van die 25 PFAS is trifluorazijnszuur (TFA). De kleinste telg uit de PFAS-familie duikt daarbij voor de eerste keer op in de Europese milieukwaliteitsnormen voor oppervlakte- en grondwater.
Wat is TFA?
TFA wordt gebruikt als proceshulpstof in onder meer de farmaceutische sector en bij de productie van verf en werkkledij. De stof ontstaat ook als bijproduct wanneer aircogassen in auto’s in de atmosfeer afbreken of wanneer fluorhoudende gewasbeschermingsmiddelen afgebroken worden in de bodem. TFA breekt niet af in het milieu en bleef lange tijd grotendeels onopgemerkt, omdat het om een zeer kleine PFAS-verbinding gaat. Recente studies tonen aan dat de kleine stof inmiddels wijdverspreid in het milieu aanwezig zou zijn.
Ook voor grondwater houdt het voorstel een actualisering in. Zo wordt onder meer een somnorm voorgesteld voor PFAS met een maximumwaarde voor 4 PFAS, TFA zit daar niet bij.
“Momenteel is niet duidelijk of de wijzigingen van de milieukwaliteitsnormen een politiek akkoord is, dan wel een wetenschappelijke benadering”, reageert Boerenbond op zijn website. De landbouworganisatie benadrukt dat de nieuwe normen wetenschappelijk onderbouwd moeten zijn en dat er vooraf een grondige impactanalyse moet worden uitgevoerd. “Correct gebruik van gewasbeschermingsmiddelen moet mogelijk blijven.”
Nieuwe monitoring
Voor oppervlaktewater introduceert het voorstel ook een nieuwe monitoringsmethode; effect-based monitoring. Daarbij wordt gekeken naar de biologische effecten die de verontreinigende stoffen samen teweegbrengen. Zo komen niet alleen de aanwezige concentraties, maar ook de impact van de verontreiniging beter in beeld. Het ‘one out, all out’-principe blijft daarbij ongewijzigd.
Het akkoord voorziet ook om op EU-niveau de oprichting van een gemeenschappelijke meetfaciliteit te onderzoeken. Lidstaten kunnen hiervan gebruikmaken bij het ontwikkelen van nieuwe analysemethoden en het monitoren van prioritaire stoffen.
“Verslechtering” beter gedefinieerd
Daarnaast wordt ook de definitie van achteruitgang van de toestand van waterlichamen in de compromis explicieter omschreven. Hoewel de Kaderrichtlijn Water (KRW) al een verbod bevat op verslechtering van de chemische en ecologische toestand, was dit een vrij globale definitie van het begrip achteruitgang. Landen zoals Nederland en Duitsland pleitten eerder al voor een verduidelijking van dit begrip. Als de definitie wordt gevolgd die het Hof van Justitie interpreteert, blijken projecten met een tijdelijk kortetermijneffect van verslechting, maar zonder langetermijngevolgen en projecten met een ‘netto negatief effect’ ook onder de Kaderrichtlijn Water te vallen.
Het gaat om projecten rond renaturatie, waterloopbeheer - zoals het verbreden of baggeren van waterlopen - of andere ingrepen waarbij grondverzet nodig is. Activiteiten die vaak noodzakelijk zijn, maar die door de strikte interpretatie van het Hof niet meer uitvoerbaar zijn.
Het nieuwe voorstel sluit nu expliciet aan bij de strikte definitie maar schrijft meteen ook twee vrijstellingen uit. Eén voor tijdelijke achteruitgang van korte duur die geen blijvende impact heeft en één bij verplaatsing van verontreiniging zonder dat de totale hoeveelheid verontreiniging toeneemt binnen een waterlichaam.
Volgende stappen
De compromistekst moet nog formeel worden goedgekeurd maar dit lijkt geen struikelblok te zullen zijn. Na publicatie van de definitieve richtlijn in het EU-publicatieblad zullen de lidstaten tot eind december 2027 de tijd krijgen om de nieuwe regels om te zetten in nationale wetgeving. Voor de nieuwe prioritaire stoffen zouden lidstaten tot 2039 krijgen om aan de normen te voldoen, met onder voorwaarden uitstel tot 2045. Voor stoffen waarvoor herziene en strengere milieukwaliteitsnormen gelden in oppervlaktewater, is de deadline al in 2033. Voor bestaande prioritaire stoffen blijft de deadline van 2027 gelden.
