Ekster is Vogel van het Jaar 2025, Vogelbescherming wil bestrijding aan banden leggen
nieuwsDe ekster is door Vogelbescherming Vlaanderen uitgeroepen tot Vogel van het Jaar 2025. Met 31,7 procent van de stemmen liet hij de kauw, zwarte kraai en roek achter zich. In de schaduw van deze ludieke verkiezing schuilt een diepgaand debat over de aanpak van kraaiachtigen, waarbij natuurbeschermers, jagers en landbouwers lijnrecht tegenover elkaar staan.
De vogelverkiezing legt een fundamenteel verschil in visie bloot tussen natuurbeschermers, landbouwers en jagers. Waar Vogelbescherming Vlaanderen hamert op het belang van ecologische evenwichten en dierenrechten, wijzen landbouwers en jagers op de schade die kraaiachtigen aan gewassen en fauna kunnen toebrengen.
Opgejaagd wild
Uit cijfers van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) blijkt dat in 2023 42.459 eksters werden gedood in Vlaanderen. Onderzoek uit 2018 schat dat jaarlijks 44 procent van de geschatte eksterpopulatie van dat jaar wordt afgemaakt, terwijl het bij de zwarte kraai, waarvan er jaarlijks zo’n 100.000 gedood worden, om zo’n 80 procent van de populatie gaat.
Hoewel kraaiachtigen in principe geen bejaagbare wildsoorten zijn, is bestrijding toegelaten om schade aan gewassen te beperken. Vogelbescherming Vlaanderen bekritiseert die praktijk: “Er mag pas overgegaan worden op bestrijding als er minstens één preventieve maatregel, zoals afschrikken met vogelverschrikkers, is genomen. De uitzonderingsregel is dus in de praktijk de standaard geworden.”
Vlaams minister van Omgeving Jo Brouns (cd&v) stelde in een recente commissievergadering dat bestrijding geen doel op zich mag zijn. Volgens Vogelbescherming Vlaanderen schiet het beleid echter tekort. “De aanvragen voor bestrijding worden te snel goedgekeurd. Bovendien is er onvoldoende controle op preventieve maatregelen en een gebrek aan data over de werkelijke schade”, aldus de organisatie.
Landbouwers en jagers wijzen op hun beurt op de schade die kraaiachtigen aanrichten, zoals het leegroven van nesten van weidevogels en het zich voeden met landbouwgewassen. “Onderzoek toont aan dat populatiereductie van kraaiachtigen leidt tot een hoger broedsucces en in sommige gevallen ook tot hogere dichtheden van bepaalde – al dan niet bedreigde – vogelsoorten”, aldus Hubertus Vereniging.
De jagersvereniging citeert ook uit een recente bevraging onder Vlaamse landbouwers. “Daarin gaf 97 procent aan schade door kraaiachtigen te hebben ervaren, zoals het vernietigen van kiemplanten tot het eten van fruitgewassen, met significante economische verliezen als gevolg. Dus ook om belangrijke schade aan professioneel geteelde gewassen te voorkomen, is het van belang om deze kraaiachtigen te bestrijden."
Ecologische rol en ethiek
Vogelbescherming Vlaanderen wijst dan weer op de ethische aspecten van de bestrijding. Het gebruik van lokvogels in larsenkooien, waar gevangen eksters soms dagenlang opgesloten zitten, en het doden met methoden zoals wurgen of schieten, roept vragen op over dierenwelzijn. Daarnaast pleit de organisatie voor meer onderzoek naar innovatieve preventieve technieken, zoals het beter beheren van afval om vogels weg te houden van menselijke voedselbronnen.
De organisatie benadrukt bovendien de waarde van kraaiachtigen voor het ecosysteem. Eksters zijn echte opruimers: ze eten insecten en kadavers, wat helpt om ziektes te voorkomen en ecologische evenwichten te behouden.
De zin en onzin van bestrijding
Een opvallend fenomeen is dat ondanks de hoge afschotcijfers, de populatie van eksters relatief stabiel blijft. Dit wijst op het sterke adaptatievermogen van de vogel: de ekster kan zich goed aanpassen aan menselijke leefomgevingen en vindt steeds voldoende voedsel en nestplaatsen. Voor Vogelbescherming Vlaanderen roept dit vragen op over de effectiviteit van de huidige bestrijdingspraktijken, terwijl dit volgens Hubertus Vereniging net aantoont dat beheer door middel van bestrijdingsmaatregelen duurzaam kan worden uitgevoerd zonder de instandhouding van kraaiachtigen te bedreigen.
De natuurorganisatie roept op tot een herziening van het huidige beleid. Ze pleit voor strengere controle op preventieve maatregelen, meer wetenschappelijk onderzoek naar populatiebeheer en de invoering van innovatieve methoden om schade te beperken. Bovendien wil de organisatie via bewustwordingscampagnes het negatieve imago van de ekster oppoetsen. “De ekster verdient erkenning als een fascinerende en nuttige vogel, niet als een last.”
