EU worstelt met groene ambities voor 2030
nieuwsDe Europese Unie loopt achter op een deel van haar milieu- en klimaatdoelstellingen die tegen 2030 behaald moeten worden. Dat blijkt uit een nieuw monitoringrapport van het Europees Milieuagentschap (EEA). Van de 28 doelstellingen die voorop worden gesteld, lijkt het erop dat 71 procent niet zal gerealiseerd worden binnen de vijf jaar. Zo boeken we niet genoeg vooruitgang om biologisch te boeren, slaan we niet genoeg koolstof op en blijft onze consumptievoetafdruk maar groeien in plaats van te dalen.
Met de Green Deal heeft de Europese Unie zichzelf een voortrekkersrol toegeëigend in de strijd tegen de klimaatverandering. Voortbouwend op de langetermijnvisie van de Green Deal om tegen 2025 ‘te leven binnen de grenzen van de planeet’, werd het achtste Europese milieuactieprogramma vastgelegd in 2022. Dit overkoepelende actieprogramma bepaalt het milieubeleid van de EU tot 2030 en bevat specifieke doelstellingen en voorwaarden die nodig zijn om deze te realiseren. Jaarlijks maakt het EEA de balans op van de vooruitgang hiervan. Deze monitoring gebeurt aan de hand van 28 indicatoren.
Het rapport toont aan dat er positieve vooruitgang geboekt wordt op actiegebieden zoals luchtvervuiling, het vergroenen van de economie en het stimuleren van groene investeringen. Volgens het milieuagentschap zal de EU waarschijnlijk ook de reductiedoelstelling van broeikasgasemissies voor 2030 halen. Deze stelt dat we tegen 2030 minstens 55 procent uitstoot minder mogen hebben ten opzichte van 1990. Door voornamelijk reducties in de energievoorzieningssector boekte de EU hierin veel vooruitgang.
Andere doelstellingen bijna onhaalbaar
Echter wordt in het rapport ook duidelijk dat de EU achterloopt op veel van haar doelstellingen. Zo liggen we helemaal niet op schema om tegen 2030 25 procent van de landbouwpercelen in het biocircuit te hebben. De biologische landbouw nam sinds 2012 wel voortdurend toe waardoor nu 10,5 procent van het landbouwareaal biologisch bewerkt wordt. Er wordt verwacht dat het aandeel biolandbouw tegen 2030 verder zal toenemen, maar om de doelstelling te halen zou de jaarlijkse toename van zes procent vanaf nu bijna moeten verdubbelen naar 10 procent. Enkele hiaten in het huidig EU- en nationale beleidsplannen en een daling van vraag bij consumenten naar bioproducten wijst er volgens EEA op dat de doelstelling niet gehaald zal worden als er geen bijkomende maatregelen genomen worden.
Verder zit de EU ook niet op koers om de LULUCF-doelstelling te halen waarbij we minstens 310 miljoen ton CO₂-equivalent per jaar moeten vastleggen via bodems en bosbouw vanaf 2030. In 2022 verwijderde de LULUCF-sector (Land Use, Land Use Change and Forestry) 236 miljoen ton CO₂-e, wat gelijk is aan zeven procent van de totale uitstoot van broeikasgassen in de EU. Dit is echter geen positief cijfer want in het afgelopen decennia werd steeds minder CO₂-e verwijderd. Dit kwam voornamelijk door de toegenomen houtkap en de lagere vastlegging van koolstof door verouderde bossen. Ook wordt de doelstelling bemoeilijkt volgens EEA omdat er een versnelde afbraak van dood organisch materiaal in ecosystemen is als gevolg van stijgende temperaturen. “Het is zeer onwaarschijnlijk dat de doelstelling wordt gehaald”, klinkt het.
Een andere doelstelling waarop de EU achterloopt en die ook al eerder in andere rapporten werd aangetoond, is de reductie van nutriëntenverliezen in grondwater. “Ondanks meerdere richtlijnen die zich richten op stikstofverliezen naar het milieu, is er tot nu toe geen significante daling van de gemiddelde nitraatconcentraties in grondwater waargenomen. Dit is vooral te wijten aan de landbouwsector”, leest het rapport. Wel wordt enige verbetering verwacht tegen 2030, maar niet genoeg om de reductiedoelstelling van 50 procent te halen.
Hoop gevestigd op natuurherstelwet
Het achtste milieuactieprogramma richt zich op de bescherming en het herstel van biodiversiteit en ecosystemen in Europa. De vier voortgangsindicatoren die daarvoor geselecteerd werden tonen beperkte vooruitgang. “Het land- en zeegebruik ervaart een enorme druk, veroorzaakt door sociaaleconomische sectoren zoals landbouw, visserij en verstedelijking”, aldus de EEA. Maar het agentschap is hoopvol en ziet nieuwe kansen in de EU-natuurherstelverordening. “Dit zou wel eens het keerpunt kunnen zijn als de wet volledig uitgevoerd en gehandhaafd wordt in alle lidstaten”, luidt het. De resultaten zullen vooral ook afhangen wanneer de lidstaten de herstelmaatregelen zullen toepassen en het moment waarop ze effect zullen hebben.
Tot slot lijken we er ook niet in te slagen om onze consumptievoetafdruk te verlagen. Ook dat is één van de 28 indicatoren waarmee de EEA de klimaat- en duurzaamheidsdoelstellingen monitort. De voetafdruk weerspiegelt de milieubelasting en klimaatgerelateerde impact die de consumptie van goederen en diensten met zich meebrengt. Deze moet volgens de doelstelling ‘aanzienlijk vermindering om deze zo snel mogelijk binnen de planetaire grenzen te zitten’, maar de voortgang kleurt rood. Want in plaats van af te nemen is de voetafdruk in de laatste decennia met acht procent toegenomen. Om de consumptievoetafdruk te verkleinen en de impact binnen ‘veilige grenzen te brengen', is een verschuiving naar milieuvriendelijkere producten en diensten noodzakelijk. Prognoses laten zien dat op basis van de huidige consumptiepatronen en de verwachte economische groei, de EU-voetafdruk de komende jaren niet zal verminderen.
Leena Ylä-Mononen, directeur van het Europees Milieuagentschap, roept de Europese Unie op om een versnelling hoger te schakelen. "Daadkrachtige acties zijn nodig. Dat betekent een doortastendere implementatie van bestaande wetgeving, aanvullende maatregelen treffen waar nodig en zorgen voor voldoende financiering om de klimaat-, milieu- en duurzaamheidsdoelstellingen te halen", klinkt het.
