ILVO plant bos en onderzoekt evenwicht landbouw en natuur
Het Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek (ILVO) is vrijdag gestart met de aanplant van zo’n 4.000 bomen en struiken in een Speciale Beschermingszone (BSZ) in het Oost-Vlaamse Merelbeke. Het onderzoekscentrum stelde voor dit gebied zelf een beheerplan op. ILVO zal de graslandpercelen van 4,8 hectare deels bebossen en onderzoek voeren naar extensief graslandbeheer.
Speciale Beschermingszone
Van de ruim 200 hectare landbouwpercelen waarop ILVO wetenschappelijke landbouwproeven uitvoert, ligt 4,8 hectare in een SBZ. Daarvan krijgt 3,25 hectare een nieuw stukje bos met onder andere een amfibieënpoel en een houtkant met 3.950 stuks bosplantsoen. Met de aanplant op de noderzoekskouter in Merelbeke zorgt ILVO voor een ecologische verbinding tussen twee nabijgelegen natuurgebieden. Het onderzoekscentrum komt met de aanplant bovendien ook de bebossingsambities van de Vlaamse regering tegemoet.
Het resterende weiland in de afgebakende natuurzone krijgt al sinds twee jaar geen bemesting en gewasbescherming. "Extensief grasbeheer" in plaats van "intensief grasbeheer", duidt ILVO. Dat betekent dat er bewuster wordt gemaaid en gegraasd, rekening houdend met de aanwezige plantensoorten. Het onderzoekscentrum volgt de opbrengstveranderingen en de wijzigingen in nutritionele waarde van de grassneden.
“Er bestaat weinig wetenschappelijk onderzoek naar de gevolgen en mogelijkheden van extensief graslandbeheer voor de landbouw”, zegt Thijs Vanden Nest, grasspecialist bij ILVO. “Ik denk bijvoorbeeld aan de voederwaarde en samenstelling van dit extensief beheerd gras of de vruchtbaarheid van de bodem bij verminderde bemesting.”
“We gaan deze natuurontwikkeling goed documenteren, zowel het administratief proces als de overstap naar een extensief graslandbeheer zijn interessant, ook voor andere landbouwers die weilanden hebben in gebieden met natuurdoelen. Zij vragen zich af hoe natuurdoelstellingen in de praktijk te combineren vallen met de uitbating van hun bedrijf”, aldus ILVO-administrateur-generaal Joris Relaes. In de zoektocht naar een betere evenwichten tussen landbouw en natuur wil ILVO naar eigen zeggen zijn rol spelen en daarbij de ambities van beide sectoren op het (proef)terrein bekijken.
Natuurbeheerplan
Het Natura2000-gebied bestaat uit natte graslanden in de Gondebeekvallei in Merelbeke, gelegen tussen twee waardevolle boskernen, het Aelmoeseneiebos in Melle-Oosterzele en de Makegemse bossen in Merelbeke. Net zoals alle Vlaamse overheidsinstellingen is ILVO verplicht om voor SBZ-gronden een natuurbeheerplan op te maken. ILVO besloot om de opmaak van het natuurbeheerplan ‘Onderzoekskouter-Gondebeekvallei’ voor het Natura2000-gebied niet uit te besteden maar onder eigen vleugels te nemen, en koos bewust voor de combinatie van natuur- en landbouwdoelen. ILVO-medewerkers zonder natuurspecialisaties doorliepen alle stappen die bij de opmaak van dergelijk plan komen kijken. Daardoor konden de onderzoekers de procedure proefondervindelijk ervaren en evalueren.
Het doel is om de opgedane ervaringen over te maken aan de beleidsmakers. “Een natuurbeheerplan opmaken is geen sinecure, zelfs als je als kenniscentrum ondersteund wordt door partners met natuurexpertise”, zegt Elke Vanempten, ruimtelijk expert bij ILVO. “Voor landbouwers zonder ondersteuning is dit momenteel wellicht onbegonnen werk. Toch is het voor wie gronden heeft in beschermd natuurgebied relevant om te weten welke mogelijkheden een natuurbeheerplan kan bieden.” Het plan beschrijft het beheer van de desbetreffende percelen van in totaal 5,5 hectare, waarvan 4,8 hectare SBZ voor de komende 24 jaar.
Algemene doelstelling
Het natuurbeheerplan ‘Onderzoekskouter-Gondebeekvallei’ valt onder type twee van de natuurbeheerplannen. Voor het Natura2000-gebied wordt “een hogere natuurkwaliteit beoogt, waarbij over ten minste één vierde van de oppervlakte van het terrein, de realisatie van ten minste één natuurstreefbeeld tot doel wordt gesteld.” ILVO wil met dit project bijdragen aan bebossing en het behoud van “natte weides” en “waardevolle ecologische graslanden met extensief grasland beheer”.
Dit project draagt ook bij tot de doelstelling van het ‘Rodelandproject’ om een ecologische verbinding te realiseren tussen twee natuurgebieden waarbij het onderzoekscentrum bewust kiest voor een combinatie van landbouw- en natuurdoelen. Tot slot is het project voor ILVO een belangrijke troef. Ook naar educatie voor landbouwers, natuurbeheerders en de brede maatschappij toe is dit project voor ILVO een belangrijke meerwaarde in de zoektocht naar een evenwicht tussen landbouw en natuur en de praktische implementatie van maatregelen hiervoor.
Bron: Eigen berichtgeving
Beeld: ILVO
