Commotie over natuurbeheerplan in Ninove en Herzele blijft aanhouden
Een nieuw natuurbeheerplan van Natuurpunt blijft de gemoederen verhitten in het Oost-Vlaamse Ninove en Herzele. Na een eerdere protestactie verzamelden donderdag ruim 300 aanwezigen voor een infovergadering over het natuurbeheerplan. Komende woensdag wordt er ook een zitdag georganiseerd waarop de mensen die dat willen, worden geholpen om een bezwaar in te dienen. Dat Natuurpunt door alle commotie nu wel een gesprek met de landbouwers vraagt en niet vóór het natuurbeheerplan werd ingediend, zit de landbouwers bijzonder hoog.
70% landbouwgebied
Het natuurbeheerplan dat in het oog van de storm staat, strekt zich uit over Beverbeekvallei, de Kabbeekvallei en het Duivenbos in Ninove en Herzele. Sinds 2017 staat er 36 hectare onder natuurbeheer. Daar komt met dit nieuwe natuurbeheerplan nog eens 63 hectare bij, zodat er in totaal 99,11 hectare onder effectief natuurbeheer type 4 komt te staan. Een verdrievoudiging dus. Daarnaast heeft Natuurpunt ook een globaal kader van 479 hectare ingetekend. Dat globaal kader staat nog niet onder natuurbeheer, maar wordt gezien als een visiegebied waar in de toekomst natuuruitbreiding mogelijk is. Het is bovendien zo dat terreinbeherende organisaties zoals Natuurpunt subsidies kunnen krijgen wanneer ze gronden binnen dit globaal kader aankopen.
Dat er zo’n ruim globaal kader wordt afgebakend, stuit de lokale landbouwers tegen de borst. “Wanneer is het genoeg? Het lijkt er momenteel op dat het voor Natuurpunt nooit genoeg zal zijn”, klinkt het in een persbericht dat uitgestuurd is door de getroffen landbouwers, samen met de ‘Verenigde Jonge Landbouwers’, een actiegroep die het levenslicht zag tijdens de jongste boerenprotesten. Ze wijzen erop dat bijna 70 procent van het globaal kader in landbouwgebied ligt. “Natuurpunt wil dit hele gebied wijzigen in een aaneensluitend geheel van bossen die worden doorsneden met meer open stukken grasland en ruigten. De bewering dat het om gronden gaat met een lagere landbouwkundige waarde, zoals Natuurpunt claimt, wordt niet onderbouwd.”
Protest, infovergadering en zitdag
Na een eerste protest vlak voor Pasen voor het stadhuis van Ninove, vond er op 4 april een informatieavond plaats. “Zonder dat we dit op sociale media bekend hebben gemaakt, kwamen er ruim 300 mensen op af. “Het waren voornamelijk landbouwers, maar ook grondeigenaars en ongeruste buurtbewoners die aanwezig waren”, zegt Herzeelse landbouwer Jo Van der Donck. Een advocate die de actiegroep onder de arm heeft genomen, gaf er tekst en uitleg bij de mogelijke juridische gevolgen van zo’n natuurbeheerplan. Volgens Van der Donck zijn er ongeveer 60 landbouwers, waaronder veel jonge gezinnen, en grondeigenaars die getroffen worden door het natuurbeheerplan.
De volgende stap is een zitdag op woensdag 10 april. “Daar zal onze advocate aanwezig zijn, samen met consulenten van Boerenbond en adviesbureau DLV. Zij zullen ondersteuning bieden aan de mensen die een bezwaar willen indienen. Hoe moet zo’n bezwaar opgemaakt worden? Wat moet er in staan zodat het zeker gewicht heeft? Als individuele landbouwer of buurtbewoner is het niet evident om dat in te schatten, wij willen hen daar op die manier bij helpen”, legt Van der Donck uit.
“Arrogante manier van handelen”
Vanuit de gemeente Herzele is er al het nieuws gekomen dat ze het natuurbeheerplan negatief zullen adviseren. Ninove heeft nog niet beslist. “Ik durf niet te zeggen welke richting die beslissing gaat uitgaan. Ik kan alleen maar hopen dat het stadsbestuur inziet dat dit natuurbeheerplan een enorm effect zal hebben op de lokale landbouw, maar ook op paardenhouderij, jacht en recreatie.
Door alle commotie rond het natuurbeheerplan heeft Natuurpunt intussen ook contact opgenomen met de lokale landbouwers met de vraag tot overleg. “Waarom nu pas?”, vraagt Van der Donck zich af. “Hoe arrogant is het niet om zo’n plan in te dienen zonder voorafgaand in overleg te gaan. Nu hoeft het voor ons ook niet meer. Dit heeft de landbouwers echt kwaad gemaakt waardoor het moeilijk is om nu nog met open vizier het gesprek aan te gaan.”
“Begrip voor kritiek”
Wouter Mertens van Natuurpunt Ninove begrijpt die kritiek wel. “Ik pleit voor een deel schuldig. Maar het is niet opzettelijk gebeurd. We waren zelf een beetje in snelheid gepakt dat het openbaar onderzoek er zo snel was. Onze mensen waren nog volop bezig met een vergunningsaanvraag voor grote werken en met een paar andere grote projecten waardoor we er niet hebben bij stilgestaan om in overleg te gaan. Ook is de procedure veranderd en dus nieuw voor ons. Vroeger liep de inspraak en insteek vanuit de landbouw via het Departement Landbouw. Wij werken ook met vrijwilligers en voor veel zaken is de administratieve last, net als bij de landbouw en andere sectoren, hoog”, stelt hij.
Mertens erkent ook dat de timing behoorlijk ongelukkig is, nu de boerenprotesten de verhouding tussen landbouw en natuur op scherp hebben gesteld. “Maar je moet weten dat de wetgeving rond natuurbeheerplannen is aangepast en dat alle bestaande natuurbeheerplannen voor een bepaalde datum daarmee conform moeten zijn.” Daarom komt er nu het ene na het andere natuurbeheerplan in openbaar onderzoek.
Natuurpunt Ninove stelt vast dat er intussen al heel wat misvattingen bestaan over het natuurbeheerplan. “Er zit inderdaad een deel bosuitbreiding in het plan. Maar dat is altijd op basis van vrijwilligheid. We gaan nooit een landbouwer verdrijven van zijn grond, een pachter blijft altijd voorkooprecht hebben en we gaan geen gekke prijzen bieden”, aldus Mertens. Hij wijst erop dat voor alles wat in de prijs boven de 5 euro per meter uitsteekt geen enkele gewestelijke subsidie wordt toegekend. "De ondersteuning is trapsgewijs van 90 procent voor aankopen van 1 euro per meter nog 10 procent voor de laatste schijf tussen 4,5 en 5 euro per meter. Zo kom je bij een prijs van 5 euro per meter tot 54 procent gewestelijke financiering", luidt het. "Door die degressieve aanpak worden we geresponsabiliseerd om marktconform te blijven. De restfinanciering wordt bijeengebracht door de lokale vrijwilligers rondom een project."
Mikken op goed nabuurschap
De lokale voorzitter benadrukt dat Natuurpunt Ninove vandaag al goed samenwerkt met tien landbouwers (op 50 hectare) en met één hobbyschapenhouder (op 10 hectare), samen goed voor 60 hectare van de 170 in beheer van de afdeling. “Dit is gerealiseerd op basis van 40 jaar lokaal vrijwilligerswerk”, stelt Mertens. “We mikken op een goed nabuurschap met landbouwers, buren, jagers, besturen en waterbeheerders. We delen allemaal hetzelfde platteland. Onze finaliteit verschilt, daar hoeven we elkaar niet van te overtuigen. Maar dat betekent niet dat we in dialoog kunnen gaan. Vertrekkend vanuit een andere visie kunnen we wel samen op zoek gaan naar oplossingen voor de klimaatuitdagingen waar we vandaag voor staan. Want die zullen in de eerste plaats de landbouw, natuur en het platteland treffen.”
Mertens merkt vaak dat er in veel gevallen met individuele landbouwers goed te overleggen valt, “zoekend naar een win-win”. “Maar ik stel te vaak vast dat in groep diegenen die eigenlijk niet willen praten de dialoog voor iedereen stoppen. Daarom gaan we liever één op één in gesprek. We kunnen helaas ook geen visie op lange termijn ontwikkelen als we door met ieders opmerking rekening te houden een kaas overhouden met meer gaten dan kaas, maar we zijn uiteraard niet blind voor pertinente opmerkingen. Tot slot geldt die visie enkel maar voor wat we zelf of in samenwerking realiseren of voor derden die er onafhankelijk vrijwillig instappen zonder ons."
Stikstof en toekomstvisie over landbouw
Mertens erkent dat het overleg niet gemakkelijk is en dat het stikstofdossier ook veel kwaad bloed heeft gezet bij de landbouwers. “In dat dossier zijn fouten gemaakt. Landbouwers met een intensief niet-grondgebonden bedrijf hebben vaak hoge investeringen lopen. Als je ‘en cours de route’ de regels begint te veranderen en de landbouwers de tijd niet geeft om zich aan te passen, dat kan niet. Wij vinden dat iedereen die geïnvesteerd heeft onder bepaalde regels, het recht heeft om zijn centen terug te verdienen.” Hij wijst erop dat Natuurpunt Ninove er om die reden ook geen probleem mee had dat het schepencollege in Ninove negatief advies heeft gegeven over de stikstofaanpak.
Wel dringt de voorzitter van Natuurpunt Ninove aan op een debat over welke landbouw we in de toekomst nog willen. “Als dat debat niet gevoerd wordt, zijn het kleine en middelgrote gezinslandbouw een gezond milieu en onze natuur de dupe. Het is mogelijk om te komen tot een toekomstbeeld waar elk van deze actoren beter van wordt. Het is omdat die visie op de landbouw, natuur en het platteland van de toekomst onderling niet doorgepraat raakt dat er fricties ontstaan bij plannen van zowel natuur als landbouw. Voor ons als lokale actor tikt de klimaatklok annex -uitdagingen. We kunnen niet lijdzaam blijven toekijken", besluit Mertens.
“Landbouwnatuur is ook goed voor klimaat”
De lokale landbouwers zijn naar eigen zeggen niet gediend met “de valse hulp van Natuurpunt” om de klimaatuitdagingen aan te pakken. “Landbouwers anticiperen zelf op de klimaatverandering met bepaalde teelten en maatregelen”, stelt Van der Donck. “Wat ons betreft is de landbouwnatuur minstens even goed voor het klimaat. Het is dus wel duidelijk dat er voor Natuurpunt iets anders op het programma staat dan het klimaat redden. Het is een vzw waar we momenteel de rijkdom niet van kunnen inschatten met al die gronden dat ze in eigendom en beheer hebben. Het wordt tijd dat de burger dat beseft en dat we hen dat kunnen duidelijk maken.” Bovendien wijst Van der Donck erop dat Natuurpunt de landbouwers, waar het mee samenwerkt, heeft ontzien in het natuurbeheerplan. “Dit heeft nog extra kwaad bloed gezet bij de getroffen landbouwers."
Bron: Eigen berichtgeving
Beeld: Jo Van der Donck
