“Het is gewoon niet oké dat adviezen op natuurbeheerplannen niet openbaar zijn”
Nadat de transparantie over de publieke consultatieronde van natuurbeheerplannen in vraag werd gesteld, kreeg Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) in de parlementaire commissie Leefmilieu vragen voorgeschoteld over de openbaarheid van de adviezen op natuurbeheerplannen. Op basis van deze adviezen worden bijsturingen voorgesteld, zowel naar uitvoering van beheer als naar uitbetaling van subsidies. Maar deze adviezen worden niet openbaar gemaakt. “Hierdoor weet bijna niemand wat er concreet is veranderd en voor welke streefdoelen de terreinbeherende verenigingen of aanvrager subsidies ontvangt”, stelt Vlaams parlementslid Tinne Rombouts (cd&v).
De meerderheid van de natuurbeheerplannen kunnen in de ontwerpfase via een openbaar onderzoek publiekelijk geconsulteerd worden. Ook kunnen ze in deze fase bijgestuurd worden. Dit is niet de enige mogelijkheid om een natuurbeheerplan te wijzigen, ook via evaluatieverslagen, monitorings- en jaarrapporten en de daaraan gekoppelde terreincontroles kan een plan bijgestuurd worden. Deze rapporten om het natuurbeheer in Vlaanderen op te volgen en te monitoren zijn decretaal verplicht en vormen ook de basis van de uitbetaling van subsidies.
Meer transparantie op komst over natuurbeheerplannen?
7 februari 2024“Op basis van terreincontroles en jaarrapporten sturen we het beheer bij, passen we natuurbeheerplannen aan en vorderen we subsidies terug indien we vaststellen dat er niet correct wordt beheerd”, duidt minister Demir in de commissie Leefmilieu afgelopen dinsdag. De volledige monitoring en evaluatie van de natuurbeheerplannen waarbij wordt nagegaan of het beheer op schema zit om de beheerdoelen te halen, moet om de zes jaar gebeuren. “De eerste natuurbeheerplannen dateren van 2018. We zijn nu zes jaar verder, dus eind 2024 zullen deze uitgebreide evaluatieverslagen beschikbaar worden”, aldus Demir.
In de commissie liet Rombouts vallen dat minister Demir de jaarrapporten echter “aan de openbaarheid wil onttrekken”. “Zelfs in die mate dat ik als parlementslid deze documenten enkel vertrouwelijk en gebonden aan totale geheimhouding mag inkijken”, aldus Rombouts. “Deze jaarrapporten worden niet in openbaarheid gebracht waardoor niemand, buiten de aanvrager, weet wat er concreet is veranderd en voor welke streefdoelen de terreinbeherende verenigingen of aanvrager subsidies ontvangt.”
Geen zicht op effectiviteit en bijsturingen
Via een schriftelijke vraag heeft Rombouts dossiers kunnen inkijken van vijf gebieden. “Ik mag niet meedelen welke bijsturingen er zijn gebeurd in bepaalde gebieden, maar er zijn wel degelijk bijsturingen gebeurd. Er zijn extra percelen opgenomen en er werden natuurstreefbeelden aangepast”, aldus Rombouts. “Mensen weten gewoon niet wat er vandaag in een beheerplan staat. Ze weten dus ook niet op welke manier ze er een antwoord op moeten bieden of hoe ze er rekening mee moeten houden. Dat deze zomaar aan de openbaarheid worden onttrokken is gewoon niet oké.”
“Ik denk dat we het er allemaal over eens zijn dat natuurbeheer een belangrijk issue is, vooral omdat we onze natuurkwaliteit en natuurstreefbeelden op een hoog en goed niveau willen krijgen. Er worden vandaag ook gigantische inspanningen van diverse sectoren gevraagd om aan die natuurdoelen te voldoen", vervolgt Rombouts. "Echter kan ik op geen enkele manier zicht krijgen op de monitoring en de evaluatierapporten van het natuurbeheer om te bekijken of het natuurbeheer wordt uitgevoerd, of het effectief is en of de vooropgestelde doelen ook effectief worden bereikt.”
We zijn in een omschakeling naar een digitaal systeem waarbij de persoonsgegevens digitaal vervaagd kunnen worden
Tien extra personeelsleden nodig
Volgens minister Demir worden de dossiers niet openbaar gemaakt vanwege mogelijke vertrouwelijke persoonsgegevens die in de dossiers staan. Om door al die documenten te gaan en alle persoonsgegevens te schrappen, dat vergt volgens Demir “heel veel tijd en mankracht”. “Als men dat wenst, dan heb ik tien mensen extra nodig voor het Agentschap Natuur en Bos (ANB) die permanent bezig zijn met die documenten vooraleer ze openbaar kunnen gesteld worden. Terwijl bijna niemand vraagt om dat te doen", meent Demir.
Een ongegrond argument, vindt Rombouts. “Die documenten zijn allemaal standaarddocumenten, opgemaakt via een sjabloon en dan gepersonaliseerd op basis van het dossier of het gebied. Minister Demir en ANB weten dus zeer goed waar er eventueel een risico qua persoonsgegevens zou zijn. Dat is dus geen motivering om die documenten niet ter beschikking te stellen”, aldus Rombouts. “Het screenen van de 30 documenten die ik heb opgevraagd, heeft me nog geen uur tijd gekost. Ik begrijp dan ook totaal niet waarom het onmogelijk was om de documenten die ik heb opgevraagd ook openbaar ter beschikking te stellen.”
De alomvattende zesjaarlijkse evaluaties die dit jaar te verwachten zijn, zullen alvast in de loop van 2025 wel digitaal raadpleegbaar zijn. “We zijn in een omschakeling naar een digitaal systeem waarbij de persoonsgegevens digitaal vervaagd kunnen worden. Met het digitale systeem zal alles centraal digitaal raadpleegbaar worden”, reageert Demir op de vraag van Rombouts naar de openbaarheid van de evaluaties. “In afwachting zijn onze diensten steeds bereid vertrouwelijke inzage te geven in de documenten.”
Transparantie ook in landbouwsector
Vlaams fractieleider voor Groen, Mieke Schauvliege, vindt dat als er volledige openbaarheid zou komen en alles ter beschikking gesteld wordt, dat niet alleen voor de natuursector maar ook voor de landbouwsector zo moet zijn. “Voor de Groenfractie is openbaarheid van bestuur superbelangrijk, net als het beschikbaar stellen van gegevens om mee te volgen wat er gebeurt en waaraan Vlaanderen subsidies geeft. Ik stel wel vast dat als er openbaarheid gevraagd wordt van milieugegevens waarvoor landbouwers subsidies ontvangen, die dan in het grootste geheim ter beschikking gesteld worden”, aldus Schauvliege die eraan toevoegt dat ze de indruk heeft dat Rombouts “elke gelegenheid gebruikt om natuur en de natuursector in diskrediet te brengen”.
