Landbouwers beheren natuurreservaat: "Er ging geen landbouwgrond verloren"
Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) heeft 8,16 hectare natuurreservaat in Borgloon erkend. Het gaat om landbouwgronden die jaren geleden een bestemmingswijziging hebben ondergaan in het kader van een ruilverkaveling. Tien hectare in dit gebied, die de naam Waerdeveld draagt, worden reeds beheerd door Natuurpunt. De overige 8,16 hectare die nu erkend zijn, worden de komende 24 jaar beheerd door lokale landbouwers uit de agrobeheergroep ‘Land van Loon’ onder begeleiding van Boerennatuur Vlaanderen. Voor de duidelijkheid: anders dan in sommige media genoteerd staat, gaat het hier niet om een omzetting van landbouwgebied naar natuurgebied.
Geen landbouwgrond verdwenen
Vandaag is Het Waerdeveld eigendom van provincie Limburg, die het bij de ruilverkaveling van Jesseren heeft opgekocht. De regel is dat bij elke ruilverkaveling vijf procent van de grond naar natuurbeheer gaat, en deze gronden waren door hun ligging en beperkte toegankelijkheid uitgekozen voor dit doel. Bij de bestemmingswijziging van deze landbouwgronden, kregen de lokale boeren andere percelen toegewezen die van evenwaardige of zelfs betere aard zijn, met meer toegankelijkheid en minder versnippering. “Deze ruilverkaveling is twintig jaar geleden opgestart”, verduidelijkt Jerome Rops van Boerennatuur Vlaanderen.
Sinds 2018 is het aan Natuurpunt en Boerennatuur om het domein te beheren. In de concessie die ze met de provincie afsloten, zijn de verschillende terreinbeherende organisaties verplicht om een natuurtype 4 (reservaat) in te dienen in functie van de duurzaamheid van het natuurbeheer. De finale afspraken daarover zijn nu pas afgerond. Natuurpunt kreeg al eerder een erkenning voor het beheer van tien hectare, maar de erkenning van Boerennatuur voor de overige acht hectare is nu pas in de wacht gesleept. “Voordien deden de landbouwers ook al aan natuurbeheer op het domein, maar dat deden ze louter op vrijwillige basis”, zegt Rops. “Nu het natuurbeheerplan rond is, kan er voor hen ook een vergoeding worden voorzien.”
Meer transparantie op komst over natuurbeheerplannen?
7 februari 2024Naast steun aan de landbouwers, worden er met het natuurbeheerplan verschillende ambitieuze natuurdoelen vooropgesteld in het gebied. Ook het globaal kader, dat normaal een ruimere perimeter voorziet rond de gronden waarvoor een natuurbeheerplan werd opgemaakt, beperkt zich tot de gronden van de natuurgebieden. Er worden dus geen landbouwgronden gewijzigd van bestemming.
Minister van Omgeving Demir is enthousiast over het initiatief. "Ik juich ten zeerste toe dat de landbouwers de handen in elkaar slaan met de natuurorganisaties om samen natuur als een kans te zien en niet als een bedreiging. Ik hoop oprecht dat dit goede voorbeeld navolging krijgt in Vlaanderen. Het bewijst tegelijk dat niet alleen terreinbeherende verenigingen in aanmerking komen voor steun bij natuurbeheerplannen."
Voor de duidelijkheid: ook Boerennatuur is een terreinbeherende vereniging actief over heel Vlaanderen. In Borgloon beheren ze samen met de agrobeheergroep al bijna tien jaar de wachtbekkens van de gemeente.
24 jaar zekerheid
Voor Demir toont de aanvraag tot erkenning van het nieuwe natuurreservaat door de groep landbouwers aan dat de erkenning van een natuurreservaat omgeven door landbouwgebieden, geen enkel gevolg heeft voor de bedrijfsvoering van de landbouwers in de omgeving.
De erkenning als reservaat zorgt er bovendien voor dat de landbouwers 24 jaar lang zeker zijn van subsidies voor het beheer van hun gronden. Dat beheer omvat grotendeels begrazing met landbouwdieren, waardoor de subsidies een mooie aanvulling zijn op de bedrijfsvoering van de landbouwers. Boerennatuur zal naast de 2.000 euro voor het natuurbeheerplan ook jaarlijks 2.500 euro ontvangen om de boeren te vergoeden.
Zelfs nu het natuurgebied is en geen landbouwgrond, blijft de connectie en het verantwoordelijkheidsgevoel voor het lokale landschap
Maar volgens Rops zijn er nog redenen om aan natuurbeheer te doen. “Het beheer op het terrein gebeurt in samenwerking met een agrobeheergroep, lokale landbouwers die meewerken aan het project. Vanuit Boerennatuur begeleiden we hen hierbij. De landbouwers in kwestie zijn blij dat ze via deze regeling zeggenschap hebben over deze gronden, die door sommigen al drie generaties werden beheerd. Zelfs nu het natuurgebied is en geen landbouwgrond, blijft de connectie en het verantwoordelijkheidsgevoel voor het lokale landschap. Ze willen dus niet enkel als beheerder gezien worden, maar ook als vormgever van het landschap.”
De volgende stap in het gebied is de opmaak en goedkeuring van een toegankelijkheidsregeling. Ook daar kunnen de landbouwers steun voor ontvangen. De regeling wordt opgesteld in samenwerking tussen de landbouwers en de lokale natuurorganisaties.
Beeld: Boerennatuur
