682 hectare landbouwgrond weg, tientallen boeren onzeker over toekomst

“Het zijn onze gronden. Waarom moet iemand in Brussel nu bepalen dat deze een andere bestemming krijgen?”, vraagt Maarten Lenaerts (31) zich af in reactie op het gewestelijke uitvoeringsplan Kleine Nete en Aa waardoor 45 van zijn 110 hectare landbouwgrond de extra bestemming krijgen van natuurverwevingsgebied. De jonge Antwerpenaar runt samen met zijn broer Bart en vader Guy een melkveebedrijf in Vorselaar.

Bij de bedrijfsintrede van de zonen in 2012, heeft Guy Lenaerts de varkenstak afgestoten en zich toegelegd op melkveehouderij. De melkveestapel groeide in de tussenliggende jaren van 80 naar 250 koeien. Met 110 hectare is het bedrijf nagenoeg zelfvoorzienend voor het ruwvoer, terwijl het met voederbieten en CCM uit korrelmaïs ook nog krachtvoerelementen verbouwt.

Nog geen tien jaar later is de toekomst plotseling onzeker voor het melkveebedrijf en andere boeren in het gebied. Oorzaken zijn enerzijds het stikstofdossier waardoor de melkveehouder zijn vermoedelijk stikstofuitstoot moeten reduceren, en anderzijds de GRUP Kleine Nete en Aa. Eerder deze maand ging de overheid akkoord met dat ruimtelijke uitvoeringsplan dat betrekking heeft op de gemeentes Kasterlee, Geel, Olen, Herentals, Lille, Vorselaar en Grobbendonk. Het dossier wordt nu voorgelegd aan de Raad van State, waarna de Vlaamse regering een tweede keer zal stemmen. “Mijn verwachting is dat het midden februari definitief is”, voorspelt Dickens.

Met het GRUP wordt 682 hectare landbouwgrond herbestemd als natuur- en bosgebied. Daarnaast is er ook extra VEN-gebied voorzien en krijgt 359 hectare landbouwgrond de extra bestemming van natuurverwevingsgebied. Het uiteindelijke GRUP pakt weliswaar iets minder rigoureus uit voor de boeren dan aanvankelijk voorzien. Zo leek er eerder dit jaar nog ruim 800 hectare landbouwgrond verloren te gaan, maar zijn er na de indiening van 220 bezwaarschriften in het voorjaar nog enige aanpassingen gedaan.

De sensibiliseringsborden droegen teksten als “natuur bedreigt ons lokaal voedsel” en “boeren kleineren, straks alles importeren” en bezorgden Maarten aandacht in de lokale pers. “In ons geval zijn 45 van onze 110 hectare ingekleurd als natuurverwevingsgebied”, vertelt de boer die de impact vooralsnog niet kan inschatten. “Wat ik wel weet, is dat deze grond essentieel is voor ons businessmodel. Mochten deze gronden op de één of andere manier wegvallen, dan is het gedaan met ons bedrijf. Dan zouden we ergens anders aan land moeten geraken en dat is nagenoeg onmogelijk.

Dorien Dickens geeft aan dat het statuut van natuurverwevingsgebied geen directe bedreiging inhoudt voor de landbouwers in de regio. Landbouw en natuur zijn volgens dit statuut nevengeschikt. “Maar wie weet wat de toekomst gaat brengen. Het verleden heeft uitgewezen dat een aanvullend statuut op termijn met beperkingen kan komen. Deze dreiging brengt veel onzekerheid met zich mee.”

Tot 100 hectare grond verloren

Naast de natuurverweving zijn er nog andere elementen die de melkveehouder zorgen baren. “Door het GRUP liggen we nu ook dichter bij VEN-gebied. Wat voor een impact zal dit hebben op onze impactsore (het bedrijf heeft nog een vergunning tot 2032, red.) en zal dit bemestingsbeperkingen met zich meebrengen op termijn?” En hoe zit het met andere natuurplannen in de regio? “Er liggen ook plannen om de Graafweide-Schupleer in Grobbendonk te vernatten, waardoor het hier plotseling overstromingsgebied zou kunnen worden.”

De boeren in de regio hebben vooral veel vraagtekens, beaamt Dickens van Boerenbond. “Veel zal afhangen van het nieuwe stikstofdecreet en het nieuwe mestactieplan.” Volgens de consulente worden tientallen boeren, professionele en hobbyboeren, in de regio rechtstreeks geïmpacteerd door het GRUP en zien ze de toekomst nog onzekerder worden.  Zij geeft aan dat sommige boeren, vooral melkveehouders, 25 tot 100 hectare grond verliezen. “Ook hiervan is de impact op dit moment nog niet duidelijk. Maar positief voor de landbouw is het allerminst”, zegt ze tot besluit.