ABS en Natuurpunt maken werk van toenadering tussen landbouwers en natuurbeschermers

Weg van de polarisatie

De polarisatie tussen landbouw en natuur is dezer dagen bijzonder groot. In heel wat dossiers staan zij vaak lijnrecht tegenover elkaar, denk maar aan het stikstofdebat. Toch durven ABS en Natuurpunt het aan om juist in deze periode van grote uitdagingen en polemiek, een nieuwe samenwerking op te zetten tussen landbouwers en natuurbeschermers. “De kern van die samenwerking vormt respect”, zegt ABS-voorzitter Hendrik Vandamme. “Respect van natuurbeschermers voor het werk en de keuzes van landbouwers en respect van landbouwers voor het werk dat natuurbeschermers - vaak vrijwillig - doen.”

De kiem voor de samenwerking werd al een tijdje geleden gelegd. “We zijn al even met elkaar aan het praten. Zo lanceerden we recent nog een voorstel om de zoogkoeienpremie om te vormen tot een graslandpremie”, zegt Vandamme. “De polemiek tussen landbouw en natuur op het terrein leek dit nieuwe project even te doorkruisen, maar we vonden het belangrijk om juist nu door te zetten. Als landbouwsector moeten we het signaal geven aan de maatschappij en de natuurverenigingen dat we bereid zijn te zoeken naar oplossingen voor problemen die zich manifesteren op het terrein.”

Inlevingsvermogen cruciaal

Ook Freek Verdonckt, beleidsmedewerker landbouw bij Natuurpunt, erkent dat zo’n samenwerking niet van vandaag op morgen ontstaat. “Door elkaar met een open blik te benaderen en het achterste van onze tong te tonen, vaak na besprekingen van soms moeilijke dossiers, is het idee voor dit project er gekomen.” Cruciale factor volgens Verdonckt is het inlevingsvermogen. “Dat moet er van beide kanten zijn. Het is niet omdat je het oneens bent dat je niet op een respectvolle manier met elkaar kan praten. Als je er in slaagt om dat soort gesprekken te voeren, dan is het ook gemakkelijker om te focussen op oplossingen.”

“Op tal van plaatsen wordt al mooi samengewerkt”, legt minister Demir uit. “Als je dan uitzoekt waarom het elders niet en daar wel gebeurt, is dat vaak omdat landbouwers en natuurbeschermers er al lang op een open en eerlijke manier met elkaar praten. Net daarom loont het de moeite om te investeren in wederzijds begrip en betere samenwerking.” De minister steunt het project ‘Boer zoekt natuur, natuur zoekt boer’, ook financieel , want ze is ervan overtuigd dat er op het terrein veel win-winsituaties te realiseren zijn. “Realisaties op het terrein, bijvoorbeeld in de strijd tegen de droogte of voor meer biodiversiteit, kunnen op die manier veel sneller ingang vinden.”

Met een gezamenlijk projectteam willen Natuurpunt en ABS bij de achterban inzichten verwerven over wat de mogelijke drijfveren zijn voor botsingen en onbegrip tussen landbouwers en natuurbeschermers. “De spanningen en misvattingen die bij beide partijen op de lever liggen, willen we naar boven brengen”, aldus kersvers Natuurpunt-voorzitter Bart Vangansbeke. “Vervolgens zullen tal van ontmoetingen tussen landbouwers en natuurbeschermers opgezet worden die moeten helpen om het onbegrip uit de wereld te helpen. Dat moet resulteren in vernieuwende en gezamenlijke terreinrealisaties.”

Verschillende initiatieven zullen genomen worden om dat te bewerkstellingen. Zo worden twee bootcamps ‘landbouwers en natuurbeschermers’ georganiseerd. Zowel ABS als Natuurpunt zullen onder hun leden deelnemers werven die zich 24 uur lang en onder begeleiding van een moderator op een inspirerende locatie onderdompelen in elkaars visie en denkwereld.

Jobswitches en Boerenlandgames

Daarnaast gaan boeren en natuurbeschermers ook van job wisselen. “Jobswitches is op zich een veelgebruikt concept, maar het werd nog nooit georganiseerd tussen landbouwers en natuurbeschermers”, klinkt het. “Door een dag lang in elkaar schoenen te staan en mee te draaien in de dagelijkse activiteit, leer je pas echt waarom de boer doet wat hij doet. En hetzelfde geldt ook voor natuurbeschermers.” Er zullen ook inhoudelijke thema-excursies en speeddates aan gekoppeld worden om diepgaande interactie en debat te bevorderen.

Er komen ook ‘Boerenlandgames’. Hiermee willen ABS en Natuurpunt beide doelgroepen op een ontspannende manier bij elkaar brengen. “Het format is gebaseerd op ‘spel zonder grenzen’. Gemengde teams van boeren en natuurbeschermers moeten op een buitenparcours tal van opdrachten uitvoeren die gerelateerd zijn aan beide sectoren. Ook de familie en kennissen van de landbouwers en de natuurbeschermers zullen erbij betrokken worden”, aldus beide organisaties.

Maar het project beoogt natuurlijk ook resultaten op het terrein. “Een gezamenlijk projectteam gaat bij landbouwers en lokale afdelingen van Natuurpunt werven ‘boerennatuur’ opstarten om concrete acties op het terrein in de steigers te zetten. Het gaat dan om acties in functie van biodiversiteits- en landschapsherstel en bodem- en waterbeheer”, luidt het. Zowel bestaande beleidsinstrumenten zullen daarbij ingezet worden, maar er zal ook geëxperimenteerd worden met nieuwe, verfrissende ideeën.

De projectpartners zullen ook gaan meten of het begrip tussen de deelnemers aan de verschillende initiatieven effectief verbetert. “Dat wordt gemeten door telkens voorafgaand en na elke actie de deelnemers te bevragen en de resultaten zichtbaar te maken op een impactbarometer. Dat moet jaarlijks leiden tot beleidsrelevante conclusies en aanbevelingen”, legt ook minister Demir uit. ABS en Natuurpunt zullen samen communiceren op sociale media en zullen videoportretten en podcasts over hun activiteiten en terreinrealisaties maken om zo hun eigen achterban en het brede publiek een inkijk te geven.

50 verschillende nachtvlinders

De voorzitters van beide organisaties en minister Demir waren afgezakt naar het landelijke Breedhout, een deelgemeente van Halle in Vlaams-Brabant, om het project ‘Boer zoekt natuur, natuur zoekt boer’ aan de pers voor te stellen. Op het eeuwenoude gemengde landbouwbedrijf van Dominique Van Den Keybus en zijn vrouw Christine Demuylder werden ze ontvangen. Dominique en de lokale Natuurpuntafdeling zijn er begonnen met een voorzichtige samenwerking.

Mensen staan volgens de natuurbeschermer weinig stil bij het belang van nachtvlinders. “Zij vormen de basis van het ecosysteem. Ze vormen het voedsel van heel veel vogels zoals zwaluwen waarvan er een grote populatie huist in de stallen van Dominique. Zij eten de rupsen van de nachtvlinders die zij vinden in de bomen op de weide. Vogels helpen op hun beurt het evenwicht te bewaren, want door de rupsen op te eten zal een landbouwer bijvoorbeeld zijn gewassen minder moeten bespuiten”, vertelt Lieven Decrick.

“Een goed gebalanceerd ecosysteem is belangrijk, maar de complexiteit daarvan uitleggen aan boeren, daar komen we veel te weinig toe”, vult Freek Verdonckt aan. “Maar ook binnen onze eigen natuurvereniging merken we dat natuurbeschermers niet altijd de complexiteit begrijpen waar landbouwers mee geconfronteerd worden. Met dit project willen we daar verandering in brengen.”