Zorgt Oostenrijkse bocht voor goedkeuring natuurherstelwet?

Dat de natuurherstelwet er een brokkenparcours op heeft zitten, is een understatement. De Europese Commissie lanceerde in juni 2022 een eerste wetsvoorstel. Wat initieel onder de radar bleef door onder meer de stikstofperikelen in Vlaanderen, kreeg gaandeweg steeds meer aandacht en vooral tegenwind. Landbouworganisaties ABS en Boerenbond wezen op de verregaande gevolgen van natuurherstelplannen op dichtbevolkte en verstedelijkte gebieden zoals Vlaanderen. Onder de vlag van de Europese landbouworganisatie Copa-Cogeca trokken de boeren in 2023 naar Brussel om hun ongenoegen duidelijk te maken.

De Europese Volkspartij (EVP), de grootste fractie in het Europees Parlement, pikte deze grieven vorig jaar op en bracht alles in stelling om het wetsvoorstel tegen te houden. Dat lukte uiteindelijk niet, het Parlement nam in februari een sterk bijgestuurd voorstel aan met een nipte meerderheid.

De definitieve goedkeuring had eind maart moeten gebeuren op de Milieuraad, de vergadering van de milieuministers van de lidstaten. Maar omdat de noodzakelijke gekwalificeerde meerderheid niet voorhanden was (minstens 15 lidstaten die 65 procent van de EU-bevolking vertegenwoordigen), heeft België, als tijdelijk voorzitter van de Europese Raad, het item van de agenda gehaald.

Op 17 juni staat de natuurherstelwet nu toch op de agenda van de Europese Raad. De timing, namelijk na de Europese verkiezingen, om zo’n belangrijk dossier alsnog te agenderen, lijkt wat vreemd. Maar dat is volgens Europarlementslid Tom Vandenkendelaere (cd&v) een bureaucratisch gegeven. “Als een land de Europese Raad voorzit, wil het zoveel mogelijk wetgeving goedgekeurd krijgen. In deze politieke realiteit moet ook dit gezien worden. In principe is het ook niet slecht om af te toetsen hoe de landen nu (na de verkiezingen) aankijken tegen de natuurherstelwet. België heeft zich de vorige keer onthouden van stemming en zal dat vermoedelijk deze keer weer doen.”

Dat de wet alsnog wordt aangenomen is in theorie mogelijk, stelt Vandenkendelaere. “De natuurherstelwet is met een nipte meerderheid door het parlement geraakt. Ze is niet door de Europese Raad gestemd door een dreigende blokkeringsminderheid van onder andere Hongarije”, aldus Vandenkendelaere.

Met de Europese verkiezingen zijn de kaarten opnieuw geschud en België wil aftoetsen of er lidstaten zijn die een nieuwe positie aannemen. “Als de blokkeringsminderheid wordt opgeheven, dan kan de wet erdoor geraken en dan zou hij meteen in voege treden. Dat is echter alles behalve zeker. Andere landen, zoals bijvoorbeeld Portugal waar een christen-conservatieve partij het van de socialisten heeft overgenomen, zouden nu bijvoorbeeld tegen de wet kunnen stemmen.”

De positie van Nederland blijft alvast ongewijzigd, weet nieuwswebsite Nieuwe Oogst op basis van een brief van aftredend minister van Natuur en Stikstof Christianne van der Wal. “De positie van het Nederlandse kabinet over de Natuurherstelverordening is ongewijzigd en Nederland zal tegen het voorlopige akkoord stemmen zoals het eerder ook al had aangegeven”, klinkt het. De Nederlandse minister voegt er nog aan toe dat ze geen weet heeft van verschuivingen in de lidstaten die deel uitmaken van de blokkerende minderheid.

Alle ogen zijn nu gericht op Oostenrijk. Doordat het land intern verdeeld was, wilde het de wet niet steunen. Maar de groene milieuminister Leonore Gewessler schaart zich er nu toch achter, zei ze zondag op een persconferentie. Ze wil maandag vóór de wet stemmen. Of de wet maandag inderdaad de goedkeuring van de vereiste meerderheid van de EU-lidstaten krijgt, is nog onzeker.

Twee scenario's

Als maandagochtend blijkt dat er, ondanks de bocht van Oostenrijk, toch niet voldoende pro-stemmen zijn, zal er wellicht beslist worden om het punt alsnog van de agenda te verwijderen. Blijft het toch geagendeerd, zal er naar alle waarschijnlijkheid enkel "van gedachten gewisseld worden" over het thema. Tot een stemming komt het dan waarschijnlijk niet, om de blamage van de nee-stem te vermijden. In dat geval wordt het dossier op de lange baan geschoven en zal het vermoedelijk een stille dood sterven.

Tellen ze maandag bij aanvang van de Raad toch genoeg ja-stemmen, dan is de kans bestaande dat de natuurherstelwet wordt goedgekeurd.