EU-landen spelen elkaar zwartepiet toe over natuurherstelwet

De definitieve goedkeuring van de natuurherstelwet had moeten gebeuren op de milieuraad van maandag. Maar omdat de noodzakelijke gekwalificeerde meerderheid niet voorhanden is (minstens 15 lidstaten die 65 procent van de EU-bevolking vertegenwoordigen), heeft België, als tijdelijk voorzitter van de Europese ministerraden, het item van de agenda gehaald.

“Geloofwaardigheid op het spel”

De ministers debatteerden wel over de kwestie, die als een "olifant in de kamer" de vergadering beheerste, zei voorzitter en Brussels minister van Leefmilieu Alain Maron. Verschillende landen waarschuwden voor de gevolgen van het falen van de natuurherstelwet.

"Als we hiermee niet akkoord kunnen gaan, dreigen we het hele wetgevende proces in Europa te ondermijnen", zei een boze Ierse minister Eamon Ryan. "Hoe kunnen toekomstige politieke onderhandelingen nog slagen als de Raad (de lidstaten, red.) telkens op zijn stappen terugkomt?"

Ook de Spaanse minister Teresa Ribera Rodriguez, onder wiens leiding het akkoord met het Parlement in november 2023 gesloten werd, is bezorgd. "Dit begint een gewoonte te worden in deze Raadsformatie, het is al derde keer in een jaar tijd", verwees ze naar het haperende proces. Begin 2023 eiste Duitsland een uitzondering voor synthetische brandstoffen (e-fuels) op de wet die verbrandingsmotoren doet uitdoven, en ook het dossier van de verlaging van de CO2-uitstoot van vrachtwagens kende een hapering. In andere beleidsdomeinen kon de Raad de bereikte akkoorden over platformwerk en over een zorgplichtwet in eerste instantie niet goedkeuren.

Als de natuurherstelwet de eindmeet niet haalt, waarschuwde ook Europees commissaris voor Milieu Virginijus Sinkevicius, zal dat een "desastreus signaal voor de geloofwaardigheid van onze instellingen zijn, ook internationaal". Op vlak van het herstellen van de biodiversiteit - waar de natuurherstelwet om draait - heeft Europa een voortrekkersrol op zich genomen, maar op de volgende VN-conferentie in oktober (COP16) dreigt de EU nu een mal figuur te slaan, zei hij.

Volgens Sinkevicius is het bereikte akkoord over de natuurherstelwet evenwichtig, met voldoende flexibiliteit voor de lidstaten én zonder nieuwe, rechtstreekse verplichtingen voor landbouwers. Met dat laatste was alvast de Italiaanse minister Vannia Gava het niet eens. "We moeten de landbouwsector beschermen en kunnen niet aanvaarden dat hij nog meer belast wordt", zei ze. "Landbouwers zijn belangrijk voor de economie en voor onze voedselzekerheid."

Positie Hongarije

De voorbije dagen waren de ogen vooral op Hongarije gericht, dat het ja-kamp verlaten heeft en nu tegen de natuurherstelwet is, een demarche die het hele dossier deed kantelen. De Hongaarse minister Aniko Raisz bevestigde maandag voor de vergadering dat haar land zijn standpunt gewijzigd heeft. Ze verwees indirect naar de boerenprotesten en de kwestie van "voedselzekerheid". Hongarije is het nog altijd eens met de doelstellingen van de natuurherstelwet, "maar in de grote politieke context zijn intussen veel zaken gebeurd", verklaarde ze. "Het heeft ons ervan overtuigd dat je in naam van subsidiariteit en soevereiniteit de flexibiliteit van de lidstaten moet vrijwaren."

De landbouwsector is erg belangrijk, aldus Raisz. "Bij alle objectieven die we op het vlak van natuurbescherming willen bereiken, moeten we realistisch zijn. We moeten rekening houden met alle sectoren en actoren die ons moeten helpen onze doelstellingen te bereiken."

België zal zijn uiterste best doen om de wet alsnog goedgekeurd te krijgen, herhaalde voorzitter Maron. De Ierse minister Ryan had even voordien gezegd dat het Belgische voorzitterschap niet mag herinnerd worden als "één dat de natuur opgaf, dat zou een schande zijn".