De impact van windturbines op vogels, vleermuizen en insecten
Hoewel windturbines een ‘groen’ imago hebben, kunnen ze een negatief effect hebben op verschillende diersoorten. Jaarlijks sterven duizenden insecten, vogels en vleermuizen die gegrepen worden door de wieken van windturbines. Ook onder het wateroppervlak kan de aanleg en aanwezigheid van windmolenparken op verschillende manieren een uitwerking hebben op de dieren.
Windturbines
In een poging om de CO2-uitstoot terug te dringen en de klimaatverandering tegen te gaan, neemt wereldwijd de energieproductie uit hernieuwbare bronnen toe. Zo wil Europa tegen 2050 klimaatneutraal zijn. Dat is althans de ambitie van de ‘Green Deal’ waar de Europese staatshoofden en regeringsleiders zich in december 2019 formeel hebben achter geschaard. Ook België doet zijn best om meer groene energie te produceren. Zo werd het productierecord van Belgische hernieuwbare energie opnieuw verbroken. Vergeleken met 2022 leverden zonnepanelen en windturbines bijna een kwart meer stroom op, zo blijkt uit gegevens van hoogspanningsnetbeheerder Elia.
Uit een publicatie van de Vlaamse Windenergie Associatie blijkt dat Vlaanderen in totaal 689 operationele windturbines telt met een totaal vermogen van 1809 megawatt. Het Vlaams Energie- en Klimaatplan (VEKP) 2021-2030 voorziet dat er gemiddeld 35 grote windturbines per jaar bijkomen in Vlaanderen.
Hoewel windturbines als milieuvriendelijk en dus als 'groen' worden beschouwd, zorgen ze voor slachtoffers in het dierenrijk. De productie van windenergie heeft de reputatie om hoge aantallen sterfgevallen onder vogels en vleermuizen te genereren. Ook insecten zouden negatieve gevolgen ondervinden door de aanwezigheid van windturbines, zo blijkt uit een pilootstudie die werd uitgevoerd door het Duitse Lucht- en Ruimtevaartcentrum.
Insecten
Onderzoekers schatten het jaarlijkse verlies aan insectenbiomassa bij windturbines in Duitsland op 1.200 ton voor de plantengroeiperiode van april tot oktober. Dit komt neer op ongeveer 1,2 biljoen gedode insecten per jaar, uitgaande van een insectenlichaamsmassa van 1 mg. De onderzoekers stellen dat één enkele windturbine in Duitsland jaarlijks zo’n 40 miljoen insecten doodt.
“Het is belangrijk op te merken dat deze schattingen gevoelig zijn voor afwijkingen van modelaannames, en dus zeker verdere bevestiging nodig hebben op basis van robuuste empirische gegevens. Deze schattingen kunnen bijvoorbeeld sterk variëren tussen regio's en zijn ook afhankelijk van de samenstelling van lokale insectenverzamelingen. Ook de relevantie van insectenmigratie in een specifieke regio, kan de schattingen laten afwijken. "Niettemin duiden de gepostuleerde cijfers op de omvang van de sterfte door insecten bij windturbines in de gematigde zone. Het is waarschijnlijk dat deze situatie verergert in regio's met een grotere overvloed aan ongewervelde dieren in de lucht dan in Duitsland”, aldus de onderzoekers.
Vogels en vleermuizen
Ook vogels en vleermuizen kunnen tijdens het vliegen in aanvaring komen met windturbines, of terechtkomen in de luchtverplaatsing achter turbines. De dieren kunnen dermate verstoord worden door de aanwezigheid van windturbines zodat specifieke gebieden gemeden worden.
Het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) heeft op zeven Vlaamse windparklocaties systematisch onderzoek verricht naar de effecten van windturbines op fauna. Uit het rapport blijkt dat het aantal aanvaringsslachtoffers in de Vlaamse windparken, met toepassing van noodzakelijke correctiefactoren, varieerde van 0 tot ongeveer 125 vogels per individuele windturbine per jaar. Vleermuizen werden tijdens het onderzoek niet gevonden. De windparken bij onze noorderburen, met vergelijkbare locaties en soorten, toonden gelijkaardige resultaten.
De meeste slachtoffers in Vlaanderen waren algemeen voorkomende lokale vogels zoals enkele meeuwensoorten (kokmeeuw, zilvermeeuw, kleine mantelmeeuw), maar ook de wilde eend, de houtduif en de spreeuw. Ook minder algemene en kwetsbare soorten werden gevonden zoals de blauwe reiger, houtsnip en visdief. De onderzoekers viel vooral het grote aantal slachtoffers meeuwen en sterns in de windparken van Brugge en Zeebrugge op. Of de meeuwensterfte een belangrijk effect heeft op de lokale populaties is bij de onderzoekers vooralsnog onduidelijk.
Onderzoek wees wel uit dat het grote aantal sternenslachtoffers tijdens het broedseizoen in het windpark van Zeebrugge zorgde voor een significante negatieve impact op de internationaal belangrijke broedkolonie van de visdief, grote stern en dwergstern. Een geplande vervanging van de turbines door grotere types met meer vrije vliegruimte op de hoogte waar de meeste sterns vliegen, zou het effect op deze vogels moeten verminderen in de toekomst.
Zeeleven
De aanleg en aanwezigheid van windmolenparken kunnen op ook op verschillende manieren een uitwerking hebben op de fauna onder het wateroppervlak. “Zo kunnen vissen verstoord worden door de aanleg van het park (geluidsverstoring), of kunnen sommige soorten, waaronder haaien en roggen, hinder ondervinden van de elektromagnetische velden die worden geproduceerd door de elektriciteitskabels”, blijkt uit een Nederlands rapport. In de windmolenparken mag niet gevist worden, wat een positief effect kan hebben op de lokale visstand.
Bron: Eigen berichtgeving
