Brexit: Charles Michel roept VK op "kaarten op tafel te leggen"

"De Europese Unie verkiest een akkoord, maar niet tegen elke prijs. Het is tijd dat het Verenigd Koninkrijk zijn kaarten op tafel legt", zo tweette Michel na afloop van een onderhoud met de Britse premier Boris Johnson.

Johnson van zijn kant onderstreepte in het gesprek "zijn duidelijk engagement om te proberen een akkoord te bereiken", klinkt het in een mededeling. Maar het Verenigd Koninkrijk is ook "bereid om de overgangsperiode te beëindigen onder Australische voorwaarden (geen akkoord, nvdr.)", waarschuwt Downing Street.

De Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk onderhandelen al sinds maart over een vrijhandelsakkoord en andere aspecten van de toekomstige relaties. De gesprekken lopen bijzonder moeizaam. Beide partijen zijn het grondig oneens over staatssteun en eerlijke concurrentievoorwaarden voor Europese en Britse bedrijven, over visserij en over de regels die de naleving van het akkoord moeten garanderen.

De tijd dringt. Eind dit jaar trekken de Britten zich immers terug uit de Europese douane-unie en de eenheidsmarkt. Zonder handelsakkoord zijn er dan opnieuw douanetarieven van toepassing op de handel over het Kanaal en dreigt alsnog een harde brexit. Die zou een zware impact hebben op een moment dat de Europese en Britse economie al volop getroffen worden door de coronapandemie.

15 oktober = D-day

De Britse premier Boris Johnson heeft 15 oktober als deadline naar voren geschoven. Dan zitten de Europese staatshoofden en regeringsleiders onder voorzitterschap van Michel bijeen in Brussel. Een bron vertrouwd met de Britse positie herhaalde woensdag dat Londen volgende week de stekker uit de onderhandelingen zou trekken indien er geen uitzicht op een akkoord zou zijn.

De Europeanen menen dat er nog tot eind oktober tijd is om een akkoord te bereiken. Een topdiplomaat meldde dinsdag nog dat de Europese Unie niet onder de indruk is van de Britse blufpoker en niet zinnens is om concessies te doen om de deadline van Johnson te halen.

Intussen is een Europese delegatie in Londen neergestreken voor nieuwe gesprekken. Die zouden tot vrijdag duren en afgerond worden met een onderhoud tussen hoofdonderhandelaars Michel Barnier en David Frost. Ze worden niet aanzien als een formele onderhandelingsronde. Die volgt pas volgende week in Brussel.

Wat met visserij?

Europees brexitonderhandelaar Michel Barnier vraagt de lidstaten om onderling een consensus te zoeken over visserij in de onderhandelingen met het Verenigd Koninkrijk. Dat valt te horen in Europese kringen. Barnier zou aansturen op een compromis met de Britten, om de gesprekken over een allesomvattend handelsakkoord uit het slop te trekken.

Visserij is al sinds het begin van de onderhandelingen over een handelsverdrag afgelopen voorjaar één van de grote twistpunten tussen Brussel en Londen. De Europese Unie ijvert in principe voor het behoud van de volledige toegang tot de visrijke Britse wateren na de brexit, maar het Verenigd Koninkrijk wil die toegang beperken en stelt bovendien voor om de rechten elk jaar te heronderhandelen. De kwestie ligt extra gevoelig in lidstaten als Frankrijk, België, Nederland Ierland en Denemarken, wiens territoriale wateren grenzen aan die van het Verenigd Koninkrijk.

Europees hoofdonderhandelaar Michel Barnier zou nu aansturen op een compromis. "Als we een akkoord willen, moeten we een akkoord vinden over visserij. We hebben een compromis nodig dat we aan het Verenigd Koninkrijk kunnen voorleggen in het kader van een globaal akkoord", zei de Fransman volgens EU-bronnen tijdens een vergadering met de ambassadeurs van de 27 EU-lidstaten.

Barnier zou daarbij ook benadrukt hebben dat het normaal is dat beide kampen in een onderhandeling hun posities licht aanpassen naarmate de gesprekken vorderen. "De Britten hebben nood aan een overwinning aan de onderhandelingstafel", benadrukt een diplomatieke bron, "en dat zal waarschijnlijk de visserij zijn". Volgens een andere diplomaat zal de toegang tot Britse wateren voor EU-landen "niet 100 procent ongewijzigd blijven".

Volgens een andere Europese bron is de Europese positie echter ongewijzigd. "Wij willen een status quo." De Franse staatssecretaris voor Europese Zaken Clément Beaune verklaarde donderdag in Den Haag dat Frankrijk de belangen van zijn vissers alvast niet gaat opofferen om een akkoord mogelijk te maken. "Onze vissers zijn niet de aanpassingsvariabele van de brexit. Ze moeten niet betalen voor de keuzes van de Britten", zei hij na een onderhoud met de Nederlandse buitenlandminister Stef Blok. "Om succes te boeken voor onze vissers, voor iedereen, is het enorm belangrijk dat Frankrijk, Nederland, heel Europa, verenigd blijven", onderstreepte de Nederlander op zijn beurt.

Barnier zat eerder deze week ook al samen met de ministers van Visserij van de potentieel zwaarst getroffen landen om te bekijken hoe de EU de onderhandelingen uit het slop kan trekken. Tijdens een vergadering met de EU-ambassadeurs heeft de Belgische permanente vertegenwoordiger alvast verwezen naar een privilegie uit 1666, waarmee de Britse koning Karel II vijftig vissers uit Brugge eeuwige toegang gaf tot de Britse wateren. Of dat juridisch bindend is, is twijfelachtig, maar de ambassadeur heeft er wel naar verwezen als een "historisch fait-divers dat aantoont dat de banden tussen de Belgische en Britse visserij erg vervlochten zijn en dat de toegang tot de Britse wateren voor ons erg belangrijk is", valt te horen in EU-kringen. België blijft overigens ijveren voor he t behoud van de volledige toegang.

De Croo op de koffie bij von der Leyen

Ondertussen heeft premier Alexander De Croo zijn eerste officiële ontmoeting met Commissievoorzitter Ursula von der Leyen erop zitten. Tijdens de eerste dag van de Europese top lichtte hij het nieuwe federale regeerakkoord toe en besprak hij de belangrijkste actuele Europese dossiers voor België.

Het ging onder meer over het Europees herstelfonds, de rol die de Europese Commissie kan spelen in de gezondheidscrisis en de brexit. "Ons land heeft zijn uitdrukkelijke steun aan onderhandelaar Michel Barnier herhaald", zegt De Croo. "We blijven streven naar een breed en fair akkoord met de Britten. Dat betekent een gelijk speelveld op handelsvlak - inclusief sociale minima en staatssteunregels -, de nodige garanties op vlak van visserij én een verregaand akkoord over veiligheid." België wil een nauwe band met het VK behouden en dit op basis van het terugtrekkingsakkoord, dat vorig jaar onderhandeld werd en "dat de Goede Vrijdagakkoorden (het vredesakkoord tussen Ierland en het VK, nvdr.) betonneert", aldus De Croo.