Pluimveesector bezorgd om nieuwe EU-Oekraïne-deal die meer kip en eieren toelaat
nieuwsDe pluimveesector reageert bezorgd op de hernieuwde handelsdeal tussen Europa en Oekraïne, die deze week weer van kracht werd. In deze nieuwe deal zijn de quota, waarbinnen Oekraïne heffingsvrij mag exporteren naar Europa, voor een aantal landbouwproducten flink verhoogd. Zo mag er 120.000 ton kippenvlees Europa binnen, in plaats van 90.000 ton, en 18.000 ton eieren in plaats van 6.000 ton. “Elke Oekraïense kip die Europa binnenkomt, is een oneerlijke kip,” klinkt het bij Landsbond Pluimvee.
Eerder deze maand scherpte Europa zijn handelsrelatie met Oekraïne aan. Deze relatie was gebaseerd op de Associatieovereenkomst tussen de EU en Oekraïne uit 2014, die een diepe en brede vrijhandelsruimte (DCFTA) omvat. Volgens deze spelregels, die in 2017 nog een keer werden aangepast, waren bepaalde quota voor landbouwproducten opgenomen. Binnen deze quota mocht Oekraïne tariefvrij exporteren naar Europa: voor eieren was dat 6.000 ton, voor kippenvlees 90.000 ton.
In 2022, na de Russische inval in Oekraïne, liet Europa deze quota ‘tijdelijk’ varen. Om de Oekraïense economie te stutten, die onder meer gebukt ging onder de Russische blokkade van de Zwarte Zee, mochten veel landbouwproducten onbeperkt tariefvrij worden geëxporteerd. Wat volgde, was een explosieve groei van de import van vooral Oekraïens kippenvlees en eieren naar Europa.
Quota los, Oekraïense export explodeert
Voerden de Oekraïners in 2021 nog 102.000 ton uit, dan was dat opgelopen tot 161.000 ton in 2022 en maar liefst 232.000 ton in 2023. In de eerste vijf maanden van dit jaar bedroeg de import 84.900 ton. Met deze cijfers is Oekraïne veruit de belangrijkste exporteur van kippenvlees naar Europa.
De instroom van Oekraïens kippenvlees en ook eieren bracht veel kritiek teweeg in de Europese lidstaten, waar lokale pluimveehouders de concurrentie zagen toenemen. “Wij zijn niet tegen concurrentie, maar wel tegen oneerlijke concurrentie,” vertelt Martijn Chombaere van Landsbond Pluimvee. "En er is in dit geval sprake van oneerlijke concurrentie."
Oneerlijke concurrentie
Chombaere legt uit: “In Oekraïne gelden geheel andere productieomstandigheden, omstandigheden die hier al lang niet meer zijn toegestaan en die de kostprijs enorm drukken. Denk bijvoorbeeld aan legbatterijen, een wijdverspreid houderijsysteem dat bij ons sinds 2012 niet meer is toegestaan.”
In oktober werden de oorlogse overgangsmaatregelen omgezet in een nieuwe deal die de associatieovereenkomst uit 2014 vervangt. In de nieuwe deal, die afgelopen week van kracht werd, is het invoerplafond van eieren opgeschroefd naar 18.000 ton en dat van kippenvlees naar 120.000 ton. “Dat is een forse verhoging in vergelijking met de vorige deal,” aldus Chombaere.
Hongarije bant Oekraïense import
De belangenorganisatie is dan ook uiterst kritisch over de nieuwe deal, hoewel deze wel degelijk paal en perk stelt aan de onbegrensde import van de voorbije jaren. De nieuwe quota liggen immers een stuk lager dan wat de vorige jaren naar hier kwam. In Oekraïense media is daarom ook te lezen dat de nieuwe handelsdeal een negatief effect heeft op de Oekraïense export van pluimveeproducten, waarvoor andere markten gezocht moeten worden. “Dat kan wel zo zijn, maar elk ei en elk stuk vlees dat vanuit Oekraïne in Europa binnenkomt, is oneerlijk. Het wordt volgens andere productiestandaarden geproduceerd,” herhaalt Chombaere.
Het ongelijke speelveld was aanleiding voor Hongarije, Polen en Slowakije om medio oktober tegen de nieuwe handelsovereenkomst te stemmen. Deze drie landen stelden eerder ook een importban in op producten uit Oekraïne, en Hongarije heeft bevestigd deze ban voort te zetten, ongeacht de nieuwe handelsdeal.
Wederkerigheid en integratie in EU
De onderhandelaars van de Europese Unie benadrukken dat de focus in de nieuwe handelsdeal ligt op “wederkerigheid” en “integratie in de EU”. Zo zal Oekraïne ook meer Europees pluimvee vrij van invoerrechten moeten toelaten: 120.000 ton pluimveevlees in plaats van 20.000 ton. “Dat klinkt mooi, maar het gaat om minderwaardig vlees, de restproducten van de kip, die beduidend minder waard zijn dan de filets,” aldus Chombaere.
Bovendien vraagt de nieuwe overeenkomst dat Oekraïne zijn productiestandaarden op termijn in lijn brengt met die van Europa wat betreft dierenwelzijn, gewasbescherming en geneesmiddelengebruik. “Dat klinkt goed, maar zoals het eruitziet, gaat dat vooral om de inhoud (van het ei en het vlees, red.) en niet om de houderijsystemen,” stelt Chombaere.
Broze marktsituatie
Ondanks de ongeremde import van Oekraïense pluimveeproducten kennen de Vlaamse braadkippen- en leghennenhouders al lange tijd gouden tijden. Dat heeft volgens de sector vooral te maken met het vogelgriepvirus, dat de mondiale productie drukt, en met de vergunningenstop in Vlaanderen en Nederland, waardoor uitbreiding onmogelijk is. En dat terwijl de vraag naar dit gezond basisproduct met een lage ecologische voetafdruk jaar na jaar toeneemt.
Chombaere benadrukt dat deze marktsituatie broos is. “Als er minder uitval is door het vogelgriepvirus, kunnen de prijzen zomaar instorten. En dan heeft de Oekraïense import een grote impact.” Hij wijst ter illustratie op de pluimveeprijs: de kiloprijs levend gewicht daalde de voorbije vijf weken met maar liefst 15 cent naar 1,25 euro.
Grote investeringen in pluimveehouderij
Onder andere de exportmogelijkheden naar Europa maakten de Oekraïense pluimveehouderij de voorbije jaren tot een zeer lucratieve business, volgens Chombaere. Dit zou hebben geleid tot een sterke groei van de sector. Producent MHP zou wat dat betreft de kroon spannen. “Die slachten wekelijks acht miljoen dieren, terwijl er in heel Vlaanderen maar vijf miljoen kippen worden geslacht,” aldus Chombaere.
Hij verwijt Europa hypocrisie. “Terwijl in de Europese Unie de normen op het gebied van milieu, klimaat en dierenwelzijn steeds verder worden aangescherpt, krijgt Oekraïne vrij spel met verouderde technieken. Door het importbeleid van de EU wordt de uitbouw van dit systeem zelfs gefaciliteerd.”
Daarnaast pompt Europa volgens hem zelfs geld in de Oekraïense pluimveesector. Hij doelt daarbij op de lening die de Europese Bank voor Wederopbouw en Ontwikkeling (EBRD) recent toekende aan Dniprovska Group, de op één na grootste pluimveeproducent van het land. De bank verstrekte een garantie van vijf miljoen dollar voor een nieuwe lening van ruim 12 miljoen dollar via haar partnerbank Crédit Agricole Ukraine. “Hoe hypocriet kun je zijn? Dit is gewoon spelen met de Europese pluimveehouders,” besluit Chombaere.
Oekraïne wil Europees landbouwbeleid mee vorm geven
Oekraïne wil een stem krijgen in de vormgeving van het Europese landbouwbeleid. De Oekraïense vicepremier Taras Kachka heeft voorgesteld dat zijn land als waarnemend lid mee aan tafel zit. Binnen de Europese Unie bestaat er echter verdeeldheid en scepsis over de Oekraïense integratie.
De Oekraïense vicepremier Taras Kachka heeft op de vergadering van de Europese Landbouwraad in Luxemburg aangegeven dat Oekraïne deel wil uitmaken van een gezamenlijke Europese agrovoedingsstrategie. Volgens hem ontwikkelt de sector zich in lijn met de EU-normen en is men bereid tot verdere stappen. Dat is voor Europa ook een voorwaarde om de banden verder aan te halen.
Kachka heeft in Luxemburg voorgesteld om als waarnemend lid mee vorm te geven aan het toekomstige landbouwbeleid van Europa. Dat zou vooraf kunnen gaan aan een EU-besluit over officiële volledige toetreding.
Het lijkt echter sterk de vraag of zijn voorstel gehoord wordt. Onder de Europese lidstaten bestaat namelijk veel verdeeldheid over de Europese toekomst van Oekraïne. Zo heeft met name Hongarije zich uitgesproken tegen verdere stappen naar EU-toetreding. Volgens Hongarije brengt een verdere integratie van de Oekraïense landbouwsector de economische stabiliteit en arbeidsmarkt in veel Europese landen in gevaar.
