Nog geen witte rook in Brexit-saga

Om de gesprekken weer vlot te trekken, sprak de Britse leider Boris Johnson zaterdag telefonisch ruim een uur met Europees leider Ursula von der Leyen. Zij maakten bekend dat de meningsverschillen niet waren overbrugd, maar dat het beraad zondag weer verder zou gaan.

"We zullen zien of er een weg vooruit is", twitterde de onderhandelaar namens Europa, Barnier, vervolgens. Het handelsverdrag moet vanaf 1 januari voorkomen dat de handel tussen de Europese Unie en Groot-Brittannië op grote barrières stuit.

Maandagochtend praat Barnier de ambassadeurs van de EU-lidstaten bij over de onderhandelingen. Die avond bellen Von der Leyen en Johnson elkaar opnieuw. Politici van beide kampen zeggen dat een akkoord nog mogelijk is, maar dat het ook moeilijk zal worden. De Britse minister voor Milieu, George Eustice, zei tegenover nieuwszender Sky News dat de handelsgesprekken in een "zeer moeilijke uitgangspositie zitten". Tegelijkertijd gaf hij aan dat de Britse regering bereid is door te onderhandelen "tot het geen zin meer heeft om verder te gaan."

Landing visserij nabij?

Hij zei wel dat de EU "belachelijke eisen" stelde op het vlak van visserij. Het gaat dan meer bepaald om het recht van Europese vissers om in Britse wateren te mogen blijven vissen, ook na afloop van de brexit begin volgend jaar. Volgens Eustice was het VK bereid om die rechten tot drie jaar te garanderen, maar wil de EU "eeuwigdurende" toegang tot de Britse wateren.

"De Europese Unie heeft ook een zeer beperkte verhoging voorgesteld van wat ze zouden tolereren dat het VK in zijn eigen wateren mag vissen, maar aangezien we nu slechts de helft van de vis in onze eigen wateren hebben, zou dat gewoon niet mogelijk zijn", zei hij zondagochtend op Sky News.

Maar nog belangrijker voor hem is de toegang voor Europese vissers tot de Britse wateren. Garanties op lange termijn is volgens de minister in strijd met het internationaal recht. "We zouden het enige land in de hele wereld zijn dat hiermee akkoord zou gaan, dus zulke suggestie is belachelijk", aldus Eustice.

Ondanks de verschillende visies van Londen en Brussel zouden ze nu toch "langzaam aan een landingszone naderen", zegt een bron aan EU-zijde. "Dit is niet het voornaamste struikelblok." Britse regeringsfunctionarissen ontkennen dan weer dat de onderhandelaars dicht bij een overeenstemming staan over de visserij. "Er is geen doorbraak met betrekking tot de visserij. Er is vandaag niets nieuws bereikt", verklaarde een regeringsvertegenwoordiger zondagavond in Londen. Diverse Britse media hadden eerder, onder aanhaling van bronnen binnen de EU, melding gemaakt van een dergelijke vooruitgang.

De onderhandelaars, die na tussenkomst van de Britse premier Boris Johnson en voorzitter Ursula von der Leyen zaterdagavond op zondag de draad weer hebben opgepakt, worstelen vooral nog met het zogenoemde "eerlijke speelveld". Ze worden het er maar niet eens over, of de EU tegenmaatregelen mag nemen als de Britten straks de regels voor bedrijven versoepelen of staatssteun verlenen.

“Deal in het belang van iedereen”

De minister voor Buitenlandse Zaken van Ierland, Simon Coveney, toonde zich tegenover de Sunday Independent overwegend optimistisch. "Het is waarschijnlijker dat we een deal zullen sluiten dan niet, omdat dat in het belang van iedereen is".

Officieus zijn de laatste dagen ingegaan waarin de onderhandelaars een akkoord kunnen sluiten. Een top van Europese leiders eind deze week wordt gezien als het laatste moment waarop regeringsleiders van lidstaten kunnen instemmen met een onderhandelingsresultaat. Voor de jaarwisseling moet een eventueel verdrag ook nog worden geratificeerd door onder meer het Europees Parlement.

Op 1 januari verloopt de overgangsfase waarin de Britten nog aan oude afspraken met de EU zijn gebonden. Als er geen verdrag komt, heeft dat na de jaarwisseling meteen gevolgen voor de wederzijdse handel. Die valt dan terug op de zeer ongunstige regels van de Wereldhandelsorganisatie (WTO), waardoor invoerheffingen gaan gelden voor veel producten. Maar zonder verdrag zijn er bijvoorbeeld ook geen duidelijke afspraken voor onderling dataverkeer of toegang voor voertuigen op elkaars wegen.