Brexitgevolgen blijven voelbaar: handelscijfers verslechteren jaar na jaar

Uit de onderzoeksmodellen blijkt dat de Britse export van goederen naar de EU 17 procent lager en de import vanuit de EU zelfs 23 procent lager ligt dan indien het Verenigd Koninkrijk in de Unie was gebleven. Het meest getroffen zijn de landbouw, textielsector en hout- en papierproductie. Vooral kleine Britse bedrijven schroefden de handel terug.

De administratieve rompslomp die is ontstaan werkt verstikkend, luidt het. Bovendien zijn de cijfers voor 2023 slechter dan de voorgaande jaren. Gevreesd wordt voor nog meer schade in de toekomst.

De nieuwe regering onder Labour liet al verstaan dat ze geen zin heeft in een nieuwe douane-unie met de Europese Unie, maar ze wil wel graag een aantal handelsbelemmeringen wegwerken, bijvoorbeeld rond de grenscontroles op planten en voedingsproducten, of belemmeringen voor muzikanten op tournee.

Oude contracten

Dat de economische kaarten voor het Verenigd Koninkrijk steeds slechter liggen, wekt weinig verbazing bij professor agro-marketing Xavier Gellynck (UGent). “Het is de kroniek van een aangekondigd dood”, zegt Gellynck aan Vilt. “Met de brexit zijn we een belangrijk deel van onze markt verloren. Het VK is nog altijd de tweede grootste economie van Europa, na Duitsland, en blijft een belangrijke handelspartner. Maar de brexit komt niet zonder gevolgen. Het land heeft even kunnen teren op nog lopende handelscontracten, maar dat veel van deze contracten aflopen, laat zich voelen.”

Hoewel de brexit zelden nog de krantenkoppen haalt, zijn de gevolgen van dit politieke besluit nog erg voelbaar. "Het Verenigd Koninkrijk heeft er natuurlijk zelf voor gekozen, al wist elk weldenkend individu dat dit niet de meest aangewezen keuze was voor het land. Toch niet wanneer je denkt in het belang van de welvaart van het land en zijn inwoners. De brexit was een politiek verhaal dat op het niveau van de burger niet altijd even onderbouwd werd voorgesteld, en dat heeft nu verstrekkende gevolgen voor de Britten. Het land verliest in één klap een hele afzetmarkt, wat een serieuze aderlating bleek te zijn. Ook voor ons, wij gingen van een markt met 350 miljoen consumenten naar één van 290 miljoen. Dat is een verlies, al is het proportioneel minder dan voor de Britten. De brexit is een verhaal met enkel verliezers, maar de ene verliest meer dan de andere.”

“De Britten dachten te kunnen terugvallen op hun Engelstalige vrienden van de VS, maar dat loopt in de praktijk niet als verhoopt. Ik herinner me nog het incident waarop Johnson door Trump straal werd voorbijgelopen, alsof hij nog nooit van de man gehoord had”, zegt Gellynck nog.

Grondstoffen gezocht

De moeizame handel zal de Britten in de nabije toekomst nog duurder komen te staan, voorspelt Gellynck. “Het VK is netto-importeur van voeding, zowel qua grondstoffen als verwerkte producten”, zegt hij. “En op de grondstoffenmarkt is het de laatste jaren allesbehalve koek en ei. Internationale contouren als oorlog en klimaatverandering doen de onzekerheid toenemen, en sinds de coronacrisis zijn wereldwijde voorraden flink geslonken. Covid als ziekte wordt vandaag als banaler gezien dan in 2020, maar onze aanvoerlijnen zijn sinds de pandemie nog niet hersteld. Vroeger kon een tegenvallende oogst worden opgevangen door onze wereldwijde reserves, en bleven prijsstijgingen dus binnen de perken. Vandaag is dat veiligheidsnet veel minder sterk. Een tegenvallende oogst wordt minder makkelijk opgevangen, wat betekent dat een goede of slechte oogst hevige fluctuaties meebrengt met de prijs. En bij problemen kan het land uiteraard ook niet meer rekenen op Europese steun.”

Ons land lijdt dan weer onder een moeizamere export aan het Verenigd Koninkrijk. “Wij exporteerden wel wat fruit en groenten richting het Verenigd Koninkrijk, en dan vooral verwerkte producten”, zegt Gellynck. “We hadden fabrieken die vrijwel uitsluitend voor de Britse markt werkten. Er zijn geen producten waarvoor we sinds de brexit geen afzet meer voor vinden, want we hebben meer mogelijkheden dan het Verenigd Koninkrijk.”

Hoogmoed

Volgens Gellynck opteren handelaars liever voor de Europese markt met vrij verkeer van voedsel en diensten, dan voor export naar het VK waar je moet afrekenen met veel administratie en extra kosten. “Zoals we zien hoe toeristen minder graag naar het Verenigd Koninkrijk reizen door de vele rompslomp, zien we nu hetzelfde in de handel”, zegt Gellynck. “En de volledige keten lijdt daaronder. Britten worden opgevoed met de gedachte aan de Commonwealth, toen ze nog 75 procent van de wereld bezaten. Maar dat doen ze al lang niet meer, en dat besef komt er nu. Na hoogmoed komt de val.”

“In feite moet het Verenigd Koninkrijk ook nog een exitfactuur betalen”, zegt Gellynck tot slot. “Er hangt hen nog een claim van 50 miljard pond boven het hoofd. Al weet ik niet of de EU het ook zo hard zal spelen om dat volledige bedrag te eisen.”