Vervolg Nitraatzaak: Vlaanderen veroordeeld tot dwangsom van 1.000 euro per dag

De rechtbank van eerste aanleg in Brussel oordeelt opnieuw dat Vlaanderen te weinig doet om de doelstellingen van de Europese nitraatrichtlijn te halen. In juni vorig jaar kreeg de Vlaamse regering van de rechter zes maanden de tijd om aanvullende of verscherpte maatregelen te nemen op het huidig mestdecreet (MAP6). Dat vonnis kwam er in het kader van de Nitraatzaak waarbij Bond Beter Leefmilieu, Dryade, Greenpeace, Natuurpunt en WWF naar de rechtbank stapten omdat Vlaanderen de verplichtingen niet nakomt inzake de Europese richtlijn. Bij gebrek aan nieuwe maatregelen stapten de vijf milieu- en natuurorganisaties opnieuw naar de rechter, die Vlaanderen nu dwangsommen oplegt. Zo moet Vlaanderen elke dag een dwangsom van 1.000 euro betalen, met een maximum van 1 miljoen euro.

"Verkeerde is veroordeeld"

ABS reageert veel forser op de veroordeling en de handelswijze van de milieuorganisaties. "De verkeerde is veroordeeld", klinkt het. "De eiser in deze rechtszaak, de milieubeweging, hoort in de beklaagdenbank te zitten. Deze zaak gaat om het ontbreken van een passend mestbeleid en we kunnen er nu eenmaal niet omheen dat het de milieubeweging zelf is die hier de invoering van het best wel strenge MAP7 eigenhandig tegengehouden heeft."

Volgens ABS gaat ook de overheid niet helemaal vrijuit. "De reden dat de landbouwsector samen met de milieubeweging aan tafel is gaan zitten, was immers het getalm van de Vlaamse overheid om met een werkbaar mestactieplan op de proppen te komen na het debacle met het eigen voorstel voor een nieuw mestactieplan van eind oktober 2022. Bijkomend koren op de molen van de milieubeweging is het algemeen falend afvalwaterbeleid met de 400.000 particuliere lozingspunten van ongezuiverd huishoudelijk afvalwater en de vele riooloverstorten die de algemene waterkwaliteit ook geen deugd doen."

De landbouworganisatie wijst erop dat de milieubeweging op 7 maart 2023 akkoord is gegaan met het ontwerp van MAP7 met een heel pakket aan maatregelen, maar dat het op die beslissing is teruggekomen omdat in het stikstofdecreet geen nulbemesting heeft opgelegd in extra VEN-gebied (het deel VEN-gebied in agrarisch gebruik). "Die beslissing betekende immers dat deze gronden naast een natuurkundige waarde ook nog een landbouwkundige waarde behielden. Deze gronden zijn grotendeels weides zonder problemen met waterkwaliteit. Met waterkwaliteit had en heeft dit allang niks meer te doen", klinkt het verbolgen.

Wachten om milieueffectenrapport

Volgens de woordvoerder van ontslagnemend minister voor Omgeving Zuhal Demir (N-VA) blijft het mestactieplan op de regeringstafel liggen omdat het momenteel nog een milieueffectenrapportage doorloopt. “Alle milieu-en landbouworganisaties hebben zich geëngageerd om maatregelen af te spreken om de doelstellingen te halen. We wachten nu de resultaten van het milieueffectenrapport af", aldus de woordvoerder. "Nu zal het aan de volgende regering zijn om dit dossier ter harte te nemen. Het milieueffectenrapport is zo snel als politiek mogelijk opgestart. We konden vroeger opstarten, moest er destijds niet zo veel polemiek en tegenstand geweest zijn tegen de maatregelen.” Daarbij voegt hij er nog aan toe dat minister Demir altijd voorstander is geweest van maatregelen, terwijl anderen niet zozeer.

De woordvoerder van ontslagnemend Vlaams minister van Landbouw Jo Brouns (cd&v) wijst er op zijn beurt op dat MAP7 al meer dan een jaar klaarligt. "Daar is dus ondertussen kostbare tijd verloren. Hetzelfde probleem zien we trouwens met het actieplan voor pesticidenreductie, ook dat ligt al een jaar klaar", klinkt het.

Triest

"Het is triest dat milieuverenigingen keer op keer naar de rechter moeten stappen om de overheid aan haar eigen wetgeving te herinneren", zegt Mattias Bruynooghe van Natuurpunt. "Het is ons uiteraard niet te doen om gelijk te krijgen van de rechter, maar we hopen dat de Vlaamse beleidsmakers nu de kans grijpen om een effectief beleid te voeren."

Greenpeace dringt er bij de volgende Vlaamse regering op aan om werk te maken van een verdere afbouw van de veestapel, reductie van kunstmest, begeleiding van landbouwers naar grondgebonden veeteelt en agro-ecologische technieken, en striktere handhaving. "Gebeurt dat niet, dan draait de hele maatschappij er voor op", klinkt het. "De Vlaamse onderhandelaars moeten dit vonnis aangrijpen om het roer om te gooien in het landbouwbeleid. Ze moeten visie en de nodige middelen voorzien om landbouwers te begeleiden naar een landbouwmodel dat loont en in evenwicht is met de natuur."

Ook Groen reageert op de veroordeling. Volgens Groen-fractieleider Mieke Schauvliege toont de uitspraak aan dat er werk op de plank ligt voor de volgende Vlaamse regering. Die moet werk maken van een mestbeleid dat werkt en overal proper oppervlaktewater garandeert. Schauvliege vindt het "intriest" dat milieuorganisaties voor het recht op een gezonde leefomgeving naar de rechtbank moeten trekken. "In plaats van een strijd, zou dat evident moeten zijn", klinkt het. Daarnaast stipt Groen nog aan dat in plaats van het geld te besteden aan procedures en het betalen van dwangsommen, het beter gebruikt zou kunnen worden voor de ondersteuning van duurzame grondgebonden en meer plantaardige landbouw.