Zowel inhoud als gevolgde traject MAP7 zwaar op de korrel genomen

Het nieuws dat De Tijd zaterdagochtend bracht over het nieuwe mestactieplan (MAP), sloeg in als een bom. Meteen regende het reacties op Twitter en kort na 7 uur was er al een gemeenschappelijk persbericht van de Vlaamse landbouworganisaties over de kwestie. VILT verzamelt hieronder alle reacties.

Landbouworganisaties nemen werkwijze op de korrel

Nadat ze maandenlang in het ongewisse waren gebleven over de inhoud van MAP7 kregen de landbouworganisaties afgelopen week dan toch inzage in de plannen van Vlaams omgevingsminister Zuhal Demir (N-VA). Dat dit gebeurde nadat de eerste voorstellen al werden voorgelegd aan de Europese Commissie stuit op veel onbegrip bij de voorzitters van ABS en Boerenbond.

“De gesprekken met de Commissie dateren al van begin september. Ruim anderhalve maand later worden wij ingelicht. Men is dus heel die tijd al achter de rug van de landbouworganisaties bezig”, zegt Vandamme. Hij wijst er ook op dat de toonzetting bij aanvang van de gesprekken met de Commissie vaak doorslaggevend is om een werkbaar resultaat te behalen.

Boerenbond verwijst naar een advies van de Vlaamse strategische adviesraden, zowel SALV als MINA-raad. “Volgens hen, en de wetenschappers beamen dat, is het cruciaal om vroegtijdig af te spreken over de strategie voor het betrekken van landbouwers en hun organisaties. Dat is precies wat er niet gebeurt. Zonder overleg en unilateraal wordt er ons nu een MAP gepresenteerd”, hekelt voorzitter Lode Ceyssens.

Kabinet Demir: “Alle berichtgeving is voorbarig”

Officieel wilde Andy Pieters, de woordvoerder van minister Demir, aanvankelijk enkel volgende reactie kwijt via sms: "Alle berichtgeving die we lezen en horen is erg voorbarig. Overleg binnen de regering en met betrokkenen loopt nog ten volle, dus we gaan dat gesprek verder aan waar het hoort. Dat is niet in de media.”

Op Twitter reageert hij later wel op een aantal reacties op de voorstellen. Zo stelt hij dat het “jammer is dat boerenorganisaties beweren dat er geen overleg is en dat alles kant en klaar naar Europa is gegaan. Beiden zijn niet waar”. Hij stelt ook dat er afgelopen week verschillende pistes met Boerenbond zijn afgetoetst en dat er met de Europese Commissie enkel een informeel gesprek is geweest om af te toetsen hoe strikt de eisen zijn. “Geen enkel voorstel is politiek afgeklopt”, stelt hij nog. Later geeft Demir via Twitter dan weer toe dat het overleg met de landbouworganisaties “pas is opgestart”.

In De Zevende Dag zei Demir dan weer dat het om een "georganiseerde aanval" gaat en is de tekst bewust gelekt met als bedoeling het overleg te "torpederen". Ze betreurt de heisa die is ontstaan en benadrukt dat de tekst nog maar "een aanzet" is die verder moet besproken worden, zowel met de landbouw- en natuurorganisaties als op politiek niveau. "Ik sta open voor alle amendementen en bijsturingen zolang we de doelstelling (voor een betere waterkwaliteit, red.) bereiken", aldus de minister.

Dat het zou gaan om een "strategisch lek", ontkennen de landbouworganisaties formeel. “Van ons komt het niet. Na een mondeling overleg in het begin van de week, hebben we de teksten op woensdagvoormiddag gekregen van VLM. Ongeveer op hetzelfde moment nam een journalist van De Tijd contact met ons op en die stelde dat hij de tekstvoorstellen in zijn bezit had. Wij waren hierover ook bijzonder verbolgen.”

Over het betrekken van de landbouworganisaties in het proces is ABS-voorzitter is ook duidelijk: “Een structureel inhoudelijk technisch overleg is er nooit geweest. Wij hebben deze week de inhoud van het MAP7-voorstel vernomen.” Eenzelfde geluid was te horen bij Boerenbond. “Het mondelinge overleg begin deze week was bovendien geen wederkerige communicatie”, stelt voorzitter Ceyssens in De Tijd. “We zijn verbijsterd over de manier waarop het gelopen is.”

Landbouworganisaties: “Rendabel inkomen wordt onmogelijk”

In hun gezamenlijk persbericht zijn de landbouworganisaties niet mals over de voorstellen. “Dit plan zal de productie van alle land- en tuinbouwgewassen in Vlaanderen drastisch verminderen en sommige teelten zelfs verbieden. Het zal het voor onze land- en tuinbouwers onmogelijk maken om nog een rendabel inkomen te halen uit hun teelten”, klinkt het uni sono uit de mond van ABS, Boerenbond, Groene Kring en Jong ABS. “Het zal bovendien een enorme impact hebben op alle bedrijven in Vlaanderen die onze verse producten verwerken. Eén boodschap wordt hiermee duidelijk: er is voor land- en tuinbouw geen ruimte meer in Vlaanderen.”

De organisaties geven aan dat ze, samen met de overheid en alle betrokken organisaties, willen blijven nadenken over realistische maatregelen om de waterkwaliteit in Vlaanderen verder te blijven verbeteren. “We beseffen dat het beter moet, maar het voorliggende plan is voor onze land- en tuinbouwers onaanvaardbaar en niet meer of niet minder dan de doodsteek”, alsnog het persbericht.

Voor ABS is het duidelijk dat het plan wetenschappelijke onderbouwing mist. “Er wordt geen onderscheid gemaakt tussen bodemtypes die elk een specifiek potentieel hebben om nutriënten vast te houden, zonder milieurisico. Er is geen onderscheid in de gebruikte mesttoedieningstechniek en er is geen mogelijkheid om basisvoedingsstoffen toe te dienen voor de volgende teelt”, stelt Vandamme. “Men is volledig van het padje af. Het is er los over. Dit kan echt niet passeren”, klinkt het hard.

Het bevestigt volgens hem ook wat de landbouworganisaties al eerder gezegd hebben over het stikstofakkoord. “Het is opgemaakt door mensen die totaal geen technisch-wetenschappelijk onderbouwde kennis van de materie hebben. In geval van het stikstofakkoord blijk dat nu ook formeel uit de recente vernietiging van de ministeriële stikstofinstructie door een nieuw stikstofarrest”, aldus Vandamme.

Groene Kring hekelt het feit dat er geen impactstudie geweest is. “Met dit mestbeleid doen duizenden boeren de boeken toe en start er niemand meer”, zegt voorzitter Bram Van Hecke. “Maar de minister weet dat natuurlijk niet, want er is geen onderzoek naar de impact van dit beleid. Voor ons is het simpel: dit moet van tafel.”

De landbouworganisaties hebben nu tot 7 november om te reageren op de voorstellen. “Dat is exact 10 dagen, terwijl de Europese Commissie als sinds 6 september op de hoogte is van wat er nu op tafel ligt”, stellen ze verbouwereerd vast. “En dat in een periode waarin landbouwers volop aan de laatste veldwerkzaamheden van het jaar bezig zijn en er een vakantie voor de deur staat.” Volgens de ABS-voorzitter getuigt deze werkwijze “van verregaande arrogantie”. De vier landbouworganisaties gaan de voorstellen voorleggen aan hun achterban en ze sluiten acties niet uit.

Brouns: “Dit is geen duurzame voedselstrategie”

Ook politiek kwamen er meteen heel wat reacties op de MAP7-voorstellen. Vlaams landbouwminister Jo Brouns (cd&v) verwijst naar het regeerakkoord. “Daarin staat dat we bij de evaluatie en de bijsturing van het mestbeleid de governance-aanbevelingen van de adviesraden ter harte nemen”, brengt hij in herinnering. “Er staat ook in dat we, behalve een evaluatie van de huidige maatregelen, onderzoeken hoe we op maatregelenniveau beter kunnen inspelen op de effecten van uitzonderlijke weersomstandigheden.”

Volgens Brouns betekent dit dat je beleid moet uittekenen met alle betrokken partners op het terrein. “Dat is zeer belangrijk in dit dossier, aangezien de gevolgen op het terrein vaak zeer ingrijpend zijn. Er moet samen met de landbouw- en milieuorganisaties, maar ook met de departementen en wetenschappers gezocht worden naar een werkbaar en resultaatgericht plan waarbij er wordt rekening gehouden met de vooropgestelde doelen inzake waterkwaliteit én de rentabiliteit van onze land- en tuinbouw.” Pas daarna is het in de ogen van de landbouwminister aan de orde om het overleg in het Vlaams parlement en de regering op te starten.

Hij wijst erop dat een dergelijk traject voor hem cruciaal is om tot een gezamenlijke en gedragen oplossing te komen. “Eind november organiseren wij een voedseltop naar aanleiding van de voorstelling van onze voedselstrategie. Daar focussen we vooral op duurzaam voedsel van bij ons”, aldus Brouns. “Met de plannen die nu voorliggen, lijkt ons dit moeilijk realiseerbaar. Het zou het aardappelareaal met 80 procent doen dalen. Dat zal leiden tot prijsstijgingen en tot meer import. Wat ons betreft is dat geen duurzame voedselstrategie”, besluit hij.

Regeringspartijen cd&v en Open Vld: “Geen provocatie, maar overleg”

Naast de reactie van minister Brouns komt er ook van zijn partij heel wat commentaar. In een persbericht schiet cd&v-voorzitter Sammy Mahdi het voorstel onmiddellijk af. "Dit is gewoon de begrafenis organiseren van onze Belgische friet en onze eigen Vlaamse voedselproductie. Met deze plannen dreigt elke Vlaming voor het eten op zijn bord afhankelijk te worden van het buitenland", stelt hij. 

"Wie onze volledige voedselproductie wil outsourcen naar het buitenland, die mist elke vorm van realiteitszin over hoe de wereld vandaag in elkaar zit", gaat Madhi verder. Hij wijst er ook op dat dit het einde van vele tienduizenden jobs in de agrosector in Vlaanderen zal betekenen. "We vragen Demir dan ook om deze oefening op een ernstige manier met de sector te hernemen."

Bij Vlaams parlementslid Tinne Rombouts klinkt er een kritische noot over het gevolgde traject. “Enkel met iedereen aan tafel kan men kennis en ervaring delen en tot oplossingen komen”, stelt ze op Twitter. Loes Vandromme hekelt de dubbelzinnige houding van N-VA. “Nog geen twee weken geleden opende de Vlaamse minister-president de meest innovatieve frietfabriek van de wereld. Vandaag lezen we dat zijn collega het Vlaams aardappelareaal met 80 procent wil doen dalen zonder hierover in overleg te gaan.”

Voor Open Vld is het onbegrijpbaar dat zulke voorstellen op tafel komen op een moment dat de inflatie piekt. “Naast energie is vooral voedsel fors duurder geworden. Tijd voor enkele fundamentele keuzes”, zegt Vlaams parlementslid Steven Coenegrachts in een tweet. “Afhankelijk zijn van het buitenland voor strategische sectoren is ons de laatste maanden al goed bekomen”, voegt hij er cynisch aan toe.

Hij vindt ook steun bij zijn parijgenote Gwendolyn Rutten. “Patat! Weg met de aardappel”, zet ze op Twitter. “Eigen groentekweek én verwerking gaan op de schop. Los uit de heup, zonder overleg: de hele sector er aan. Dit kan anders”, tweet ze. Volgens haar is er nood aan een strategie, “geen provocatie”. Ze noemt voeding een sector van strategisch belang, net zoals energie en veiligheid.

Natuurpunt: “Eindelijk, na 25 jaar aanmodderen”

Vanuit Natuurpunt komt er wel positieve commentaar op de voorstellen die in De Tijd zijn gelekt. “Na 25 jaar aanmodderen eindelijk uitzicht op een MAP dat vertrekt van de fysieke en biologische uitgangspunten in plaats van de vraag hoe mest kwijt te raken”, schrijft de natuurorganisatie op Twitter.

De West-Vlaamse Milieufederatie reageert iets genuanceerder op Twitter, maar wijst vooral naar de landbouworganisaties. “Dit had al lang in handen moeten genomen worden door de landbouw zelf. Nu was blokkeren de strategie, niet de vlucht vooruit. Ik hoop oprecht dat er nu echt gehandeld wordt. Volgens de milieuorganisatie hebben ook de verwerkers en de retail de kans gemist om een plan op te stellen waarbij boer, milieu en natuur er beter uitkomen. “Misschien kunnen ze nu een inhaalbeweging doen?”

BioForum: “Geen ruimte voor bedrijfsgericht vakmanschap”

De belangenorganisatie voor de biologische landbouw BioForum reageert niet zo fors als de andere landbouworganisaties, maar heeft toch weinig positiefs te zeggen over de voorstellen die op tafel liggen. “Vlaanderen heeft een nitraatprobleem en boeren moeten dit aanpakken”, schrijft Esmeralda Borgo, beleidsmedewerker bij BioForum. “Maar MAP7 gaat uit van een uniforme boer en laat geen ruimte voor individueel en bedrijfsgericht vakmanschap. Dat zal averechts werken en agro-ecologie bemoeilijken.”

Bovendien stelt ze vast dat er nog steeds geen visie is over waar het naartoe moet met de landbouw. “Laat staan dat men weet hoe we een geleidelijke, eerlijke transitie naar een haalbaar landbouwmodel moeten inzetten. Er worden enkel normen vooropgesteld en vervolgens is het: boer, trek uw plan”, aldus nog Borgo.