MAP7 implodeert om VEN-gebieden: “We hadden akkoord, en nu eisen ze meer”
Mestactieplan 7 lijkt net voor de finish te sneuvelen. Maanden nadat landbouw- en natuurorganisaties een principieel akkoord bekwamen voor dit plan, verlaten de natuurorganisaties dan toch de onderhandelingstafel. Het struikelblok is de bemesting in VEN-gebieden. Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) laat weten dat ze de gesprekken wil verder zetten en dat er een akkoord zal gesloten worden met de partijen die op dat moment nog rond de onderhandelingstafel zitten.
Even terugspoelen. In september 2022 had de Vlaamse overheid een voorontwerp klaar voor MAP7. De inhoud hiervan lekte in oktober uit in De Tijd, en toonde een allerminst haalbaar beeld voor de landbouwers. Eén zo’n heikel punt was het verplicht rooien van aardappelen voor eind september. Onaanvaardbaar, vonden de boeren. In natte weersomstandigheden, zoals nu het geval is, zijn vele aardappelen zelfs in november niet te oogsten.
Na de kritiek van landbouw- en natuurorganisaties te hebben geïncasseerd, besloot Demir om de belanghebbende organisaties zelf een akkoord te laten opstellen. Een onmogelijke opdracht, zo leek het, maar het middenveld speelde klaar wat voor de overheid onmogelijk leek: in maart 2023 presenteerden landbouw- en natuurorganisaties een akkoord waarin beiden zich konden vinden.
Maar één twistpunt bleef onopgelost: de nulbemesting in VEN-gebieden. Dat zijn gebieden met een hoge (potentiële) natuurwaarde. Natuurorganisaties willen dat er in deze gebieden geen enkele bemesting gebeurt. Voor de landbouworganisaties is dat onaanvaardbaar, omdat dit de facto betekent dat duizenden hectare landbouwgronden hun waarde volledig verliezen omdat rendabele teelt er niet langer mogelijk is. De landbouw- en natuurorganisaties legden daarom vast in hun akkoord van maart dat dit in het kader van het stikstofakkoord (PAS) zou beslist worden door de politiek. In het eerste stikstofakkoord (en het enige op het moment van het MAP7-akkoord van de landbouw- en milieuorganisaties) werden daar immers knopen over doorgehakt. In de twee volgende akkoorden gebeurde dat evenwel niet.
En dus werd de nulbemesting in VEN-gebieden toch plots als onderdeel in het sectorakkoord over MAP 7 geëist. Dit is voor de landbouworganisaties onaanvaardbaar. Vervolgens verlieten de natuur- en milieuorganisaties de onderhandelingstafel.
Kostbare tijd gaat verloren
In een mededeling stellen de landbouworganisaties Boerenbond, Groene Kring, Algemeen Boerensyndicaat, jong ABS, BioForum en VAC dat ze betreuren dat acht maanden nadat ze een akkoord bereikten, de natuur- en milieuorganisaties de besprekingen net voor de eindmeet verlaten. “Zo verliezen we kostbare tijd en komen maanden constructieve dialoog op de helling. Er is nochtans sprake van hoogdringendheid. Europa eist uiterlijk 28 november een antwoord op haar vraag naar duidelijkheid over het mestactieplan. Landbouwers willen aan de slag om de waterkwaliteit te verbeteren maar hebben dan wel nood aan een duidelijk kader”, klinkt het. “Vandaag bijkomende eisen stellen, zet ons een jaar terug in de tijd.”
Natuur- en milieuorganisaties: “Cherry picking is geen optie”
Aangezien de landbouwsector het been stijf houdt, verwijten Natuurpunt, Bond Beter Leefmilieu en de West-Vlaamse Milieufederatie dan weer de landbouworganisaties dat zij het dossier blokkeren, of de facto opzeggen. “Als we blijven bemesten in VEN-gebieden, zal de aftakeling van de ecosystemen verder gaan, en halen we die deadline van 2027 nooit. Het is evident dat bemesting in een natuurbestemming wordt uitgefaseerd en zo was ook de intentie van het mestakkoord. Europa zal dit voorstel regelrecht door de papierversnipperaar jagen als het onvoldoende concreet en effectief is. Daarom wilden we die duidelijkheid nu al inbouwen. Want ook voor landbouwers dringt de tijd: zij moeten immers weten hoe ze het volgende seizoen kunnen bemesten”, zegt Bart Vanwildemeersch van West-Vlaamse Milieufederatie.
Ineke Maes van Bond Beter Leefmilieu wijst erop dat slechts 1 van de 195 waterlopen in België van goede kwaliteit is. “De nitraatdrempel is op meer dan 20 procent van de meetpunten overschreden en landbouwers vinden te weinig begeleiding om duurzamer te boeren. Cherry picking is geen optie bij de omzetting van dit akkoord in een decreet. De doelen halen moet centraal staan.”
Landbouworganisaties: “Onbegrijpelijk dat nulbemesting op ons bord wordt gelegd”
De landbouworganisaties zeggen te betreuren dat de natuur- en milieuorganisaties niet meer verder wensen te onderhandelen. “Maandenlang werd er tussen landbouw-, milieu- en natuurorganisaties constructief overlegd over een nieuw en intussen zevende mestactieplan. Er werd gewerkt aan een open dialoog en draagvlak bij alle partijen. Er werd zelfs recent nog afgesproken om bijkomende maatregelen te nemen als na twee jaar het gewenste resultaat niet bereikt werd. “Nu was het tijd om duidelijkheid te geven aan onze landbouwers en stappen vooruit te zetten op het terrein om de waterkwaliteit te verbeteren”, zeggen Boerenbond, ABS, Groene Kring, jong ABS, BioForum en VAC.
Landbouworganisaties dringen aan op snelle uitvoering MAP7
21 november 2023“Het zorgvuldig opgesteld akkoord is de snelste weg om uit te voeren wat Europa vraagt en om resultaat te boeken op het terrein”, klinkt het. “Wij begrijpen niet dat een politieke discussie over bijkomende nulbemesting op het bord van de landbouw-, natuur- en milieuorganisaties wordt gelegd. Deze versnelde nulbemesting zou van toepassing zijn op een paar duizend hectaren in de gebieden van het Vlaams Ecologisch Netwerk (VEN). Hierdoor verliezen vele jonge en toekomstgerichte landbouwers elk toekomstperspectief voor hun bedrijf.
“We zijn verontwaardigd dat het sectorakkoord nu dreigt te sneuvelen. Toen het akkoord in maart van dit jaar werd gesloten, klonken er terecht felicitaties vanuit vele politieke hoeken. We roepen de natuur- en milieuorganisaties op om snel het akkoord te finaliseren. Daar winnen landbouw, natuur en waterkwaliteit bij en het geeft duidelijkheid aan onze boeren”, concluderen de organisaties.
Demir: “Zinvoller dat niemand gesprekstafel verlaat”
Minister Demir laat intussen weten dat ze het betreurt dat het overleg voor MAP7 op de klippen is gelopen. “Nu enkele organisaties de gesprekstafel verlaten, gaan we niet opeens tabula rasa maken”, luidt het. De minister geeft te kennen dat het plan zoals het in maart aan de Europese Commissie werd overgemaakt, verder zal worden doorgerekend in functie van de verplichte opmaak van een milieueffectenrapportage (MER) en een passende beoordeling. “Dit zijn twee vormvereisten vooraleer kan worden overgegaan tot de stemming van een nieuw mestdecreet”, klinkt het.
Daarnaast geeft ze aan dat ze zo dicht als mogelijk bij het akkoord van maart 2023 wil blijven. “Als blijkt uit de MER en passende beoordeling dat de doelstellingen niet worden gehaald, dan zal samen met het overlegorgaan gezocht worden naar bijkomende maatregelen om de doelstelling alsnog te bereiken. Dat laatste was immers ook een onderdeel van het akkoord tussen de sectoren én de eis van de Europese Commissie.”
De minister wijst erop dat het akkoord van maart in de maand april werd ingestuurd naar de Europese Commissie. “Die liet als repliek weten dat het van groot belang was dat een aantal onderdelen van het plan verder werden uitgewerkt en dat de effecten ervan zouden worden doorgerekend. Dat het overleg in die fase afspringt, is bijzonder jammer”, adlus Demir.
Ze hoopt dat iedereen aan de onderhandelingstafel de urgentie inziet. “We zitten in de laatste fase richting een dagvaarding door het Europees hof en werden zelfs al veroordeeld door de Brusselse rechter. Ik ga ervan uit dat een akkoord dat met goedkeuring van alle partijen aan tafel werd ingestuurd naar de Commissie, integraal de basis kan vormen voor de MER. Daarin zullen ook nog een aantal alternatieven worden onderzocht zodat, indien bijsturingen nodig zijn, er een aantal opties op tafel liggen. Finaal zullen die bepaald worden door de mensen die rond de tafel blijven zitten. Het zou dus zinvoller zijn dat niemand die gesprekstafel verlaat”, besluit Demir.
