Afvalfraude in de Kempen: omvang en gezondheidsrisico blijven onduidelijk
nieuwsMeer dan een maand na de bekendmaking van de afvalfraudezaak in de Kempen is er nog steeds niet bijster veel geweten over de omvang van dit milieuschandaal. Criminele netwerken in de Kempen hebben zich voorgedaan als afvalverwerkers en zo duizenden tonnen afvalstoffen gedumpt op Kempense landbouwgrond. Vlaams parlementslid Andy Pieters (N-VA) vroeg in de Commissie Landbouw naar een stand van zaken van het onderzoek. Vlaams minister van Omgeving Jo Brouns (cd&v) overweegt om het Vlaams Gewest zich burgerlijke partij te laten stellen tegen de criminelen en hij raadt lokale besturen aan om hetzelfde te doen.
Inmiddels is het meer dan een maand geleden dat het parket van Antwerpen naar buiten trad met de melding dat minstens 3.000 ton industrieel zout en een onbekende hoeveelheid chemicaliën, mogelijk asbesthoudend bouwpuin en zelfs drugsafval in en op de bodem werden gedumpt. Op 21 oktober viel de politie binnen op adressen in de Kempengemeenten Baarle-Hertog, Merksplas en Ravels. Zes verdachten werden toen opgepakt, vier mannen van 32, 33, 33 en 64 jaar en twee vrouwen van 63. Speurders namen een illegaal wapen en meer dan 430.000 euro in beslag.
Het Antwerps parket kan voorlopig nog niet veel nieuws delen over de zaak. De oppervlakte van het vervuilde gebied is voorlopig niet duidelijk. Men weet ook niet hoe lang deze praktijken al aan de gang waren en hoe groot het risico is voor de volksgezondheid.
De info die voorhanden is, komt vooral van ooggetuigen die het onderzoek waarnemen. In het onderzoek naar deze extensieve bodemvervuiling, worden hele gebieden letterlijk uitgespit met graafmachines. Zo zijn er maandag nog bij een tuinaannemer in Poppel (Ravels) graafwerken gestart in opdracht van het parket. Vorige maand was een kalverbedrijf in Merksplas aan de beurt, eveneens met graafwerken in opdracht van de Antwerpse federale politie en de civiele bescherming.
Grondwater ook besmet?
Parlementslid Andy Pieters (N-VA) vroeg in de commissie Leefmilieu naar een stand van zaken over dit onderzoek. Pieters vindt dat vooral de omwonenden te weinig worden geïnformeerd over het onderzoek. Bovendien suggereert hij dat ook het grondwater en oppervlaktewater vervuild kunnen zijn door de malafide praktijken.
Dat valt in lijn met de vaststellingen van ecotoxicoloog Ronny Blust (UAntwerpen), die in een gesprek met De Standaard de potentiële milieu-impact probeert te schetsen. “Op zich is zout niet giftig, maar 3.000 ton is een gigantische massa”, zegt hij aan de krant. “Het kan de bodem verzilten, wat mogelijk dodelijk is voor het leven erin en het hele ecosysteem kan ontwrichten. Als daar nog resten van drugsproductie en andere chemische stoffen bijkomen, krijg je een toxische cocktail die zich als een inktvlek op vloeipapier ondergronds verspreidt. Die giftige boel komt dan in het grondwater terecht. Sowieso is het schadelijk. Hoe erg, dat is te vroeg om te zeggen.”
Graafwerken gepauzeerd door giftige dampen
Pieters meldt bovendien dat de graafwerken bij de opsporing naar vervuilde stortplaatsen tijdelijk gepauzeerd werden nadat er een sterke chemische geur vrijkwam die hinder veroorzaakte bij de politie en civiele bescherming. “Het terrein moest ook even ontruimd worden”, zegt Pieters. “Die feiten illustreren toch wel een potentieel omvangrijk en complexe verontreiniging waarbij niet alleen de federale gerechtelijke diensten, maar ook de Vlaamse milieu- en bodembevoegde instanties een belangrijke rol spelen in het vaststellen van de milieuschade, het inschatten van de risico's en ook het voorbereiden van eventuele saneringsverplichtingen.” Pieters vroeg aan de minister om toe te lichten welke vaststellingen deze overheidsdiensten hebben gedaan.
Omdat een gerechtelijk onderzoek met een zekere geheimhouding gebeurt, kon Brouns niet veel details meegeven. Hij liet wel weten dat de omgevingsinspectie technische ondersteuning biedt in de vorm van staalnames en identificatie van het gevonden afval. De minister spreekt van daden waar men niet hard genoeg tegen kan optreden.
Er zijn op dit moment geen soortgelijke dossiers gekend waarin een gelijkaardig gerechtelijk onderzoek werd gestart
Een zaak zonder gelijke
Bovendien bevestigde Brouns dat OVAM zich in deze zaak burgerlijke partij stelt en hij bekijkt of het nuttig is dat ook het Vlaams gewest dat doet voor de schade die niet door OVAM kan geclaimd worden. Zo raadt hij ook de getroffen lokale besturen aan om zich burgerlijke partij te stellen. Volgens De Standaard is dat al het geval voor Ravels en Merksplas. Als de grond gesaneerd moet worden, dan kan dat de gemeenschap miljoenen kosten.
Tot slot bevestigde de minister dat deze zaak geen gelijke heeft. “Er zijn op dit moment geen soortgelijke dossiers gekend waarin een gelijkaardig gerechtelijk onderzoek werd gestart.”
Pieters betreurde wel nog dat deze milieucriminaliteit ogenschijnlijk jarenlang systematisch heeft kunnen doorgaan. “Dat ook de civiele bescherming op een bepaald moment het terrein heeft moeten ontruimen, wijst erop dat de feiten niet min zijn”, zegt hij.
Omwonenden willen informatie
Bovenal doet hij een oproep voor transparantie. “Ik hoor lokaal op het terrein dat men niet vindt dat er altijd event transparant gecommuniceerd wordt”, zegt Pieters. Het N-VA-parlementslid erkent dat dit te maken heeft met geheimhouding binnen het gerechtelijk onderzoek, “maar ook al loopt er een gerechtelijk dossier, moeten mensen kunnen weten waar ze gerust of ongerust over kunnen zijn”.
Dat het parket niet te veel details lost over de zaak, lijkt voorlopig eerder een zaak van niet kunnen dan niet willen. Er worden steeds meer putten gegraven in de Kempen, maar antwoorden blijven zoek.
Bron: Eigen berichtgeving
