Rechter oordeelt dat Vlaanderen een te laks huidig mestbeleid heeft

In juli 2022 trokken Bond Beter Leefmilieu, Dryade, Greenpeace, Natuurpunt en WWF naar de rechtbank. Ze eisten dat de Vlaamse regering bijkomende maatregelen neemt om de waterkwaliteit te verbeteren. “De zaak was een ultieme poging om de Vlaamse overheid aan te sporen werk te maken van gezonde waterlopen. De Vlaamse wetgeving faalt immers al meer dan 20 jaar om de Europese Nitraatrichtlijn en Kaderrichtlijn Water te vertalen naar een aantoonbare verbetering van de waterkwaliteit”, aldus natuurorganisatie Dryade. “Dit zorgt voor een ernstige impact op het milieu die onze gezondheid en de biodiversiteit schaadt.”

De rechter van de Brusselse rechtbank van eerste aanleg geeft de natuurorganisaties nu gelijk en oordeelt dat Vlaanderen te weinig acties onderneemt om de waterkwaliteit te beschermen omdat de Europese norm van maximaal 50 milligram nitraat per liter grond- en oppervlaktewater nog altijd wordt overschreden in Vlaanderen. De Vlaamse regering krijgt nu zes maanden de tijd om gepaste maatregelen uit te vaardigen en dus het huidige mestdecreet drastisch te verstrengen.

MAP7

De EU heeft de voorbije jaren meerdere malen haar bezorgdheden over de slechte waterkwaliteit van België geuit en aangedrongen om krachtigere maatregelen te nemen. In februari sleepte de Europese Commissie België nog voor het Europese Hof van Justitie omdat het Waals Gewest onvoldoende maatregelen neemt tegen nitraatverontreiniging. Ook Vlaanderen kreeg toen een berisping.

In november 2022 gaf minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) aan de landbouw- en natuurorganisaties de opdracht om op basis van eigen voorstellen tot een mestbeleid te komen dat de waterkwaliteit voldoende beschermt en zo tegemoet komt aan de Europese doelstellingen. Dit jaar in maart werd na intensief onderhandelen een gezamenlijk princiepsakkoord bereikt dat als basis moet dienen voor het volgende mestactieplan (MAP7).

De rechtszaak werd in juli 2022 aangespannen, voor er sprake was van het princiepsakkoord. In een reactie zegt Boerenbond niet te begrijpen waarom Vlaanderen heeft nagelaten om het bestaan van dit akkoord mee te nemen in het verweer op de dagvaarding.

In welk kamp ligt de bal?

“Niet alleen de minister, ook de milieuorganisaties zelf krijgen nu de vraag naar strengere maatregelen weer op hun bord”, suggereerde Demirs woordvoerder Andy Pieters in De Standaard. “De minister heeft haar administratie de opdracht gegeven om bijkomende maatregelen uit te dokteren. Die gaan dan terug naar het overleg tussen milieu- en landbouworganisaties.”

Al zijn die milieu- en landbouworganisaties daar niet mee eens en trekken ze aan hetzelfde zeel. “Nu ligt de bal overduidelijk terug in het kamp van de Vlaamse overheid”, stelt zowel Dryade als Bond Beter Leefmilieu. De organisaties benadrukken ook dat een doorrekening van de milieueffecten van dit princiepsakkoord door de Vlaamse overheid nog moet gebeuren, waardoor het nog onduidelijk is of dit akkoord de Europese doelstellingen zal halen. “Met deze rechterlijke uitspraak is het nu alle hens aan dek voor Vlaanderen om dit akkoord snel door te vertalen naar concreet beleid”, aldus Dryade.

Heleen De Smet van Bond Beter Leefmilieu gaf in de Standaard aan dat de organisatie hoopt dat de uitspraak van de rechter tot een versnelling zal leiden. “De Europese nitraatrichtlijn is duidelijk”, besluit ze. “Wie de doelstellingen niet haalt, moet aanvullende en verscherpende maatregelen nemen. De rechter zegt overigens dat dit binnen de zes maanden moet gebeuren, nog voor MAP7 zoals voorzien op 1 januari 2024 ingaat. De regering moet nu vol aan de bak.”

Ook Boerenbond geeft aan dat de politiek nu aan zet is om de volgende stappen in het dossier te zetten. “Dit breed gedragen akkoord biedt een antwoord om de waterkwaliteit in het landbouwgebied te verbeteren en tegemoet te komen aan de doelstellingen uit de Kaderrichtlijn Water en de Nitraatrichtlijn”, aldus Boerenbond. “Wij gaan er dan ook vanuit dat Vlaanderen alles in het werk zal stellen om dit akkoord te verdedigen bij Europa en op die manier stappen vooruit zal zetten in het verbeteren van de waterkwaliteit.”

Met de voeten vooruit

“Dit oordeel maakt niet uit”, reageert het Algemeen Boerensyndicaat (ABS). “We hebben MAP7 gemaakt waarin we gezamenlijk geloven dat het de waterkwaliteit ten goede komt en we gaan hiermee verder. Bijsturingen kunnen altijd, maar we gaan geen nieuwe maatregelen nemen. Het belangrijkste nu is dat er doorgedaan wordt zodat we met z’n allen op 1 januari 2024 van start kunnen gaan met MAP7. De landbouwers moeten op 1 januari weten waar ze aan toe zijn.”