17% minder aardappelen in België: gaan we naar een turbulent aardappeljaar?

Lagere opbrengst

De aardappeloogst in Noordwest-Europa zal dit jaar 7 tot 11 procent lager uitvallen ondanks het grotere areaal dat werd geplant, zo berichtte de North-western European Potato Growers (NEPG) vorige week. In Frankrijk en België zal de oogst opvallend lager liggen. In Duitsland en zeker in Nederland wordt een hogere opbrengst verwacht. Vooral ook omdat er in dat laatste land 7,7 procent meer aardappelen werden geplant dan in 2021.

NEPG spreekt van een daling van 20 procent voor België, maar op basis van de proefrooiingen die de afgelopen dagen en weken zijn gebeurd, verwacht Belgapom dat de opbrengst zo’n 17 procent lager zal liggen. “Het oogstseizoen is nog maar net begonnen, over een paar weken kunnen we daar met meer stelligheid over spreken”, blijft Vermeulen voorzichting.

Hij wijst erop dat er enorme regionale verschillen zijn in de opbrengsten. “Gemiddeld genomen zal ongeveer 37 ton per hectare geoogst worden, maar ten westen van de as Brugge-Kortrijk weten we nu al dat de opbrengst veel lager zal zijn.” Ook variëteiten zoals bintje brengen minder op dan bijvoorbeeld Fontane of Challenger.

Onzekerheid weegt door

Op korte termijn is er nog geen paniek bij de verwerkers, maar de onzekerheid begint wel door te wegen. “De bedrijven zijn volop hun planning aan het opmaken en hun orderboeken staan behoorlijk vol”, legt Vermeulen uit. “Maar dit is het vijfde moeilijke aardappeljaar op rij. Tegelijk komt dit samen met andere grote uitdagingen, denk maar aan de stijgende energieprijzen die zich in een energie-intensieve sector als de aardappelverwerking zeker laten voelen. Ook de beschikbaarheid van grondstoffen zoals zonnebloemolie en CO2 speelt de sector parten.”

Fevia, de federatie van de Belgische voedingsindustrie, waarschuwde al voor de spreidstand die voedingsbedrijven ervaren door de inflatie. “Als onze voedingsbedrijven er niet in slagen om de kosten beter door te rekenen in de rest van de keten, dan komt één op vier bedrijven in de problemen”, zo stelde Bart Buysse van Fevia eind vorige week nog in Terzake.

Hogere contractprijzen

De Belgapom-CEO ziet dat zijn leden vandaag nog volle goede moed verder doen, maar hij verwacht begin volgend jaar een kantelpunt. Dan moeten ook de contractprijzen voor volgend jaar onderhandeld worden. Die zullen de hoogte in moeten, beseft Vermeulen. “Willen de verwerkers de aanvoer van aardappelen bestendigen, dan moeten de aardappeltelers ook gemotiveerd zijn om nog aardappelen te planten. Door de hoge kosten voor kunstmest, energie en bewaring worden alternatieven zoals tarwe en maïs, waar de wereldmarktprijzen hoog zijn, veel aantrekkelijker.”

Het zal er volgens hem op aankomen om een evenwicht te vinden, want ook de verwerkers moeten erin slagen om hun kosten door te rekenen. “Maar ik merk een grote bereidwilligheid bij de verwerkers om tot overeenstemming te komen met de telers. Meer dan ooit is het besef aanwezig dat beide partijen samen in het bad zitten. De landbouwers moeten ook geld kunnen verdienen, anders stopt het op een bepaald moment.” In dat opzicht ziet Vermeulen de markt stilaan omkeren: de machtsverhouding komt meer in het voordeel van de boer te liggen.

Veel alarmbellen tegelijk

Tegelijk ziet hij de jongste tijd heel wat alarmbellen tegelijkertijd afgaan. “We hebben de klimaatverandering, de vergrijzing van de landbouwers, de publieke opinie die zich tegen de sector keert, het inpalmen van landbouwgrond door particulieren en natuur, enz. Ik verwacht ook dat het mestdossier eenzelfde impact kan hebben op de plantaardige sector als het stikstofdossier vandaag heeft op de dierlijke sector. In dat opzicht is het onbegrijpelijk dat bijvoorbeeld een minister van Omgeving niet in gesprek wil gaan met de landbouworganisaties”, aldus Vermeulen.

Hij lanceert dan ook een warme oproep naar de politiek en de beleidsmakers. “Vandaag is hierover veel te weinig ‘sense of urgency’ aanwezig. De toekomst van ons landbouw- en voedselsysteem staat op het spel. We hebben dringend nood aan een plan: waar willen met onze landbouwsector, en zeker met onze industriële landbouw, naartoe? Dit is een uitgestoken hand naar de politiek, want samenwerking zal cruciaal zijn”, aldus nog de CEO van Belgapom.