Agrifoodexpert BNP over woelig aardappeljaar: "Omarm genetische innovatie, duurzaamheid en efficiëntie"
AnalyseDat het woelige tijden zijn voor de aardappelsector, is zacht uitgedrukt. Op één jaar tijd zijn de prijzen in elkaar gestuikt van 150 euro naar 15 euro per ton. Hoe zal het verder gaan? Jan De Keyser, Head Agri & Food bij BNP Paribas Fortis, laat zijn licht schijnen op een sector in verandering. "De aardappelsector staat op een kruispunt", zegt De Keyser. "De volgende tien jaar zullen bepalen wie de uitdaging aangaat en wie achterblijft."
De aardappelsector in Noordwest-Europa staat voor een fundamentele koerswijziging. Waar de voorbije 20 jaar werden gekenmerkt door schaalvergroting, exportgroei en concurrentiekracht, wordt de volgende tien jaar getekend door heroriëntatie en transitie. Dat blijkt uit het nieuwe rapport van agrifoodexpert Jan de Keyser. De Keyser is tevens cd&v-burgemeester van Oostkamp. “De toekomst van de aardappelsector ligt niet in het teruggrijpen naar wat was, maar in het beheersen van verandering,” zegt hij. “Van volume naar veerkracht, van groei naar duurzaamheid.”
Een sector in beweging
Volgens het rapport blijft de wereldmarkt voor diepvriesproducten groeien met vier tot zes procent per jaar, maar neemt de volatiliteit toe. “De sector komt in een volwassen fase waarin capaciteitsdiscipline en efficiëntie de sleutel worden,” stelt de Keyser. “Wie wil groeien, zal dat moeten doen met verstand en timing.”
De Europese aardappelketen is uitgegroeid tot een wereldspeler. België en Nederland vormen samen het hart van de wereldhandel in diepvriesfrieten en aardappelproducten. Maar vanzelfsprekend is dat succes niet langer. Klimaatverandering, stijgende kosten, strengere regelgeving en maatschappelijke druk zetten het vertrouwde model onder druk.
Wie wil groeien, zal dat moeten doen met verstand en timing
Van productie naar risicobeheer
Voor de teler verandert de aardappelteelt van een productiegerichte naar een risicogestuurde activiteit. Waterbeheer, energiezekerheid en precisietechnologie worden strategisch kapitaal. Bewaring is intussen geëvolueerd van eenvoudige opslag tot high-tech beheersing.
Nieuwe contractmodellen met risicodeling en indexatie versterken de samenwerking tussen telers en verwerkers. “De relatie tussen beiden verschuift van onderhandeling naar partnerschap,” klinkt het.
Innovatie als hefboom
Eén van de opvallendste hoofdstukken in de toekomstverkenning gaat over nieuwe genetische technieken (NGT). Deze genetische innovaties maken rassen mogelijk die van nature resistent zijn tegen ziektes als Phytophthora infestans. Volgens de berekeningen kan dit de productiekost per ton met vijf tot zeven procent doen dalen en tegelijk de CO₂-voetafdruk aanzienlijk verminderen.
NGT’s zijn echter niet zonder controverse. Wanneer de Europese Commissie plannen voorstelde om de regels rond genetisch gemodificeerde organismen (ggo’s) te versoepelen, leidde dat tot protest in Brussel. Nochtans benadrukt de wetenschappelijke wereld dat nieuwe genomische technieken (NGT’s), zoals CRISPR-Cas niet te vergelijken zijn met de ‘klassieke’ ggo’s. “Europa mag de innovatietrein niet missen,” waarschuwt de Keyser. “Vooruitdenken en testen bieden een duurzaam concurrentievoordeel.”
Duurzaamheid en legitimiteit
De Keyser tekent ook op dat de maatschappelijke verwachtingen voor de sector stijgen. Watergebruik, emissies en gewasbescherming worden onder een vergrootglas gelegd. Grote verwerkers krijgen te maken met complexere vergunningstrajecten, vooral door stikstof- en waterbeperkingen. Toch ziet de Keyser duurzaamheid niet als hinderpaal, maar als kans.
Bedrijven die aantoonbaar duurzaam werken, genieten meer continuïteit, betere toegang tot financiering en een sterker maatschappelijk draagvlak
“Bedrijven die aantoonbaar duurzaam werken, genieten meer continuïteit, betere toegang tot financiering en een sterker maatschappelijk draagvlak,” staat in het rapport. Banken evolueren mee richting duurzaamheidsgebonden kredieten, met rentekortingen voor lagere emissies of hogere energie-efficiëntie.
Beleid en financiering als hefboom
De Keyser pleit voor voorspelbare beleidskaders die innovatie niet afremmen, maar stimuleren. Snellere goedkeuring van NGT-rassen, investeringssteun voor water- en energie-infrastructuur en een billijke verdeling van fondsen tussen regio’s zijn volgens hem cruciaal.
Ook de financiële wereld zal volgens het rapport een actieve rol spelen in de transitie: “De financiering verschuift van volume naar prestatie. Banken kijken niet enkel naar tonnen, maar naar duurzaamheid, efficiëntie en weerbaarheid.”
Van fabriek naar ecosysteem
De aardappelverwerkende industrie blijft de motor van de keten. Jaarlijks verwerkt België meer dan 6,5 miljoen ton aardappelen, goed voor een exportwaarde van 3,5 miljard euro. Maar de toekomst vraagt om ‘slimmere productie’: energie-efficiënt, waterbewust en digitaal gekoppeld aan de teelt.
“De sector evolueert van volumemachine naar kennisgedreven waardeketen,” besluit de Keyser. “Wie inzet op genetische innovatie, water- en energiezekerheid, datagestuurde efficiëntie en maatschappelijk draagvlak, zal de toon zetten tot ver na 2035.”
Beeld: Agristo
