Oorlog in Oekraïne plaatst aardappelverwerkers voor grote uitdagingen

Logistieke kopzorgen

Waar de aardappeltelers een maand geleden nog mooie perspectieven hadden voor de verkoop van hun resterende oogst van vorig jaar, lijkt de situatie nu iets minder rooskleurig. Op één week tijd steeg de aardappelprijs begin februari nog met 30 euro tot 200 euro per ton, een behoorlijk hoog bedrag, relatief vroeg op het seizoen. Volgens aardappelmarktexpert Kees Maas van DCA Groep was dit een signaal dat we aan het evolueren zijn van een aanbodgedreven naar een vraaggedreven markt.

Een kleine twee weken na de invasie van Rusland in Oekraïne zien we dit optimisme enigszins getemperd. Twee jaar na de uitbraak van de coronapandemie krijgt de aardappelverwerkende sector met de oorlog in Oekraïne opnieuw een grote uitdaging voor de kiezen. Een fijnmazig logistiek netwerk is immers zeer belangrijk voor de Belgische aardappelverwerkers, zij zijn immers de grootste exporteur van verwerkte aardappelproducten ter wereld. Dat netwerk hebben ze niet alleen nodig voor de uitvoer van hun verwerkte producten, maar ook voor de invoer van andere grondstoffen die nodig zijn voor de productie van aardappelproducten.

Bij het uitbreken van de coronacrisis werden de aardappelverwerkers al geconfronteerd met snel stijgende kosten voor containervervoer, verpakking en bakolie. Ook de energiekosten zijn de laatste tijd geëvolueerd tot een flinke uitdaging. De oorlog in Oekraïne heeft daar nu nog een grote schep bovenop gedaan.

Bevoorrading zonnebloemolie problematisch

“De situatie is op dit moment erg moeilijk voor de Belgische aardappelverwerkers”, zegt Christophe Vermeulen, CEO van Belgapom. “Ik hoor dat de haven van Antwerpen geblokkeerd staat door containers die niet uitgevoerd geraken. Niet alleen voor onze industrie, maar voor alle sectoren, is de uit- en invoer naar en vanuit Rusland en Oekraïne zwaar verstoord en in sommige gevallen volledig stilgevallen.”

Het meest problematische voor de Belgische aardappelverwerkers is de bevoorrading van zonnebloemolie. “Onze sector is voor die grondstof voor 75 tot 80 procent afhankelijk van invoer uit Rusland en Oekraïne. Hetzelfde geldt trouwens voor koolzaadolie en eieren”, aldus Vermeulen. Hij wijst erop dat de hoge energieprijzen een bijkomende grote zorg zijn. “In die mate zelfs dat de processen die de meeste energie nodig hebben, zoals de vlokkenlijnen, onder druk dreigen te komen.”

De timing is volgens hem hoogst ongelukkig, net nu we in de herstelperiode na corona zitten. “Maar onze problemen vallen in het niets met wat de Oekraïense bevolking moet doormaken”, benadrukt Vermeulen. “Het enige wat we kunnen hopen is dat er snel een vreedzame oplossing komt voor het conflict, maar de situatie ziet er op dat vlak niet bepaald hoopvol uit.”

Markt is niet geïmplodeerd

Omwille van de disruptie van de markten en het onzekere klimaat zijn er bijzonder weinig transacties van aardappelen in België. Om die reden heeft Belgapom al twee weken op rij geen aardappelnotering bekendgemaakt, enkel de laatste week was er een notering voor de variëteit Challenger.

DCA Groep dat gespecialiseerd is in marktanalyses en risicomanagement op agrarische markten, erkent dat de oorlog in Oekraïne voor een schrikreactie heeft gezorgd op de aardappelmarkten. De termijnmarkt daalde plots van 220 euro per ton naar 185 euro per ton voor afwikkeling van het contract in april 2022. “Nadien herstelde de markt zich wel opnieuw wat tot zo’n 200 euro per ton”, zegt DCA-marktexpert Edwin Burgers.

Hij heeft dan ook niet het gevoel dat de markt implodeert, wat wel het geval was bij de uitbraak van de coronapandemie. “Ik heb eerder het gevoel dat we ons in een rustig vaarwater begeven”, zegt Burgers. “De combinatie van niet zo’n grote aardappelvoorraden en de verwerking die sterk door draait, zou in een normale wereld voor een heel ander beeld hebben gezorgd. Maar de markt voelt vandaag eerder stabiel aan en dat is in tijden zoals vandaag ook niet onbelangrijk.”