Areaal verminderen of niet? Recordvoorraad dwingt aardappeltelers tot moeilijke keuzes
AnalyseMet 4,11 miljoen ton was de voorraad aardappelen half november in de Belgische bewaarloodsen nog nooit zo hoog. Het gaat om 28 procent meer dan het vijfjarig gemiddelde, zo berekende Viaverda. Ondertussen nemen de zorgen over de bewaring ook toe. Steeds meer worden er kwaliteitsproblemen gemeld en niet elke verwerker gaat daar op dezelfde manier mee om. Telers wachten ook gespannen op de contractprijzen voor volgend seizoen die elk moment kunnen bekendgemaakt worden. Op korte termijn moeten ze immers beslissingen nemen over hun teeltplan voor volgend seizoen.
Op één jaar tijd is de stemming op de aardappelmarkt compleet veranderd. Vorig jaar deze tijd zat de vakbeurs Interpom er net op en die was verlopen in opperbeste stemming. Een paar maanden later was van die euforie niets meer te merken. De prijzen op de vrije markt stuikten in elkaar en sommige verwerkers beslisten plotsklaps geen nieuwe contracten voor het komende seizoen meer af te sluiten, anderen probeerden ze zelfs eenzijdig terug te schroeven.
Absolute recordoogst
Een vroeg plantseizoen en ideaal groeiweer zorgden dit jaar dan weer voor enorme opbrengsten, zowel in de vroege (+27%) als in de late (+24%) aardappelen. Proefcentrum Viaverda raamt de totale Belgische oogst op 5,29 miljoen ton, een absoluut record.
Dat klinkt als goed nieuws voor de aardappeltelers, maar niets is minder waar. Een sputterende afzet en een groot aanbod hebben grote gevolgen voor de prijsvorming van de aardappelen dit seizoen. Telers geraakten hun vroege aardappelen niet kwijt en ook voor de bewaaraardappelen werd er lange tijd geen prijs genoteerd op de vrije markt omdat er te weinig vraag was. Nadien werd 15 euro per ton geboden, terwijl de contractprijzen rond de 200 euro per ton bedragen.
Ondanks de lage prijzen op de vrije markt, is de afzet tot half november wel sneller verlopen dan de voorbije jaren, stelt Viaverda vast. Al 1,18 miljoen ton werd verwerkt. Dat betekent dat nog 4,11 miljoen ton aardappelen in Belgische bewaarloodsen ligt. Ruim een kwart van de voorraad zou volledig vrij zijn. Viaverda polste ook naar de hoeveelheid van de oogst die is afgevoerd naar de vergisting of als veevoeder werd gebruikt, maar dat aandeel blijft al bij al zeer beperkt (0,5%).
Clarinval neemt aardappelcontracten onder de loep tegen misbruik
12 september 2025Zorgen over kwaliteit
Maar de aardappeltelers maken zich niet alleen zorgen over hun afzet, ook kwaliteitsproblemen steken meer en meer de kop op. Stootblauw en te kleine knollen zijn vaak gehoorde klachten, zeker bij een ras als Innovator. “Om te voorkomen dat een groot aantal afkeuringen leidt tot extra kosten en onzekerheid in de aanvoer, stellen we voor om dit seizoen een aangepast systeem te hanteren”, schrijft bijvoorbeeld Farm Frites naar zijn telers.
Dat systeem houdt serieuze kortingen in op de contractprijzen. Afhankelijk van de kwaliteitsproblemen kan dit oplopen tot 125 euro per ton, een bedrag dat gelijkstaat aan een korting van bijna 50 procent van de huidige contractprijs. Bovendien worden de telers verzocht om binnen de vijf dagen te reageren. Wie dat niet doet of nog niet gedaan heeft, krijgt elke ochtend een herinneringsmail van de aardappelverwerker met het verzoek te tekenen. De nieuwe regeling zou ingaan vanaf 1 december. Wie beslist niet te tekenen, zal zijn aardappelen bij onvoldoende kwaliteit afgekeurd zien en moet dan zelf opdraaien voor de transportkosten.
Het Agrofront betreurt deze praktijk. Boerenbond, ABS en FWA hebben contact opgenomen met Belgapom, de sectorfederatie van de verwerkende industrie, met de vraag om bij de leden aan te dringen op overleg om zo samen met de teler naar oplossingen te zoeken. In elk geval lijkt deze praktijk ongelegen te komen. Er loopt momenteel een onderzoek bij de economische inspectie naar oneerlijke handelspraktijken in de sector. Het onderzoek focust zich op eenzijdige wijzigingen van contracten, agressieve handelspraktijken en laattijdige betalingen.
Weinig alternatieven
In die context moeten telers ook zeer moeilijke teeltbeslissingen nemen voor volgend jaar. Op dit ogenblik staat de prijsvorming in heel wat akkerbouwteelten onder druk. Zo hebben de suikerfabrieken al laten weten volgend jaar minder suikerbieten af te nemen en de graanteelt is al een paar jaar nauwelijks rendabel. Ook de diepvriesgroentesector gaat door zwaar weer.
Aardappelverwerkers hebben al aangekondigd dat zowel de contractprijzen als de gecontracteerde volumes zullen dalen voor het komende seizoen, zo stelt Northwest-European Potato Growers, een netwerk van aardappeltelers en -handelaars uit de vier belangrijkste productiegebieden in Europa. Het gaat om België, Nederland, Duitsland en Frankrijk.
Telers kijken reikhalzend uit naar de contractprijzen voor volgend jaar. Die worden normaal eind november bekendgemaakt, maar voorlopig is er geen enkele verwerker die al met prijzen naar buiten is gekomen.
Cruciale vraag voor elke teler
“In deze context moet elke aardappelteler zichzelf een cruciale vraag stellen”, waarschuwt NEPG. “Kan je het je als teler veroorloven om veel geld te verliezen terwijl je aardappelen blijft produceren op dezelfde schaal?” Volgens NEPG zijn er geen aanwijzingen dat de concurrentieproblemen die de Europese markt voor diepgevroren aardappelproducten treffen, op korte termijn opgelost zullen raken. “De markt is meedogenloos en alleen de sterksten zullen overleven”, klinkt het nog.
