Onzekerheid troef: akkerbouwers twijfelen massaal over hun teeltplanning 2026

“De enige ramp is geen ramp”, zo klinkt volgens Limagrain-agronoom Thomas Truyen een oude wijsheid in de akkerbouw. “Dat is dit jaar een beetje het geval. De productie van graan, bieten en aardappelen was niet alleen in Vlaanderen hoog, maar ook in concurrerende regio’s. Daardoor is het aanbod groot en vallen de prijzen tegen.”

Teeltplanning in de knoop

Die goede productie verklaart volgens Truyen de moeilijke situatie waarin bietentelers, aardappeltelers en telers van industriële groenten zich nu bevinden. Verwerkers kampen met grote voorraden en raken hun producten moeilijk kwijt. Tiense Suiker liet deze week weten volgend jaar 25 procent minder suikerbieten te willen contracteren. Ook Iscal raadt haar telers aan om de productie te temperen. In de aardappel- en groentesector starten de contractonderhandelingen de komende weken, maar een afbouw van contracten lijkt waarschijnlijk.

Voor landbouwers maakt dat de planning extra moeilijk. Hoewel de meeste gewassen pas in het voorjaar worden ingezaaid, moeten boeren hun keuzes al veel vroeger maken. “Wij krijgen nu al veel telefoontjes van boeren die zich afvragen wat ze volgend jaar best zaaien”, zegt Truyen.

Belangrijke waarde als rustgewas

Eén van de boeren die onmiddellijk op het nieuws van Tiense Suiker reageerde, is Jean-Pierre Van Puymbrouck. Hij is akkerbouwer in Wallonië met Vlaamse roots. Hij beschikt over 800 hectare, waarvan 140 hectare voor bieten bestemd is. Door de beslissing van Tiense Suiker zal hij volgend jaar zijn bietenareaal reduceren naar 105 hectare. “Toen de brief van Tiense in huis kwam, zijn we niet bij de pakken blijven zitten en hebben we meteen wintertarwezaad besteld. Een paar dagen later hebben we al kunnen zaaien”, zegt de landbouwer.

Waar Van Puymbrouck normaal 55 procent van zijn areaal inzaait met graan, wordt dat komend teeltseizoen 65 procent. Hij beseft dat de graanteelt, zeker op dit moment, weinig rendabel is. Toch heeft het als rustgewas een belangrijke waarde in de teeltrotatie.

Aardappelteelt nog niet afgeschreven

De graanprijs bleef het voorbije anderhalf jaar nagenoeg continu onder 200 euro per ton, waardoor de teelt amper rendabel is. “Maar graan brengt wel minder risico met zich mee”, legt Truyen uit. “De kosten zijn laag en de afzet is zeker. Dat is bij aardappelen heel anders: die teelt is alles of niets. De risico's zijn dus veel groter.”

Toch verwacht Truyen geen drastische daling van het aardappelareaal. “Dat valt in de praktijk meestal wel mee. Veel boeren blijven de aardappelteelt interessant vinden. Als de teelt ergens in Noordwest-Europa tegenvalt en de verwerkers op de vrije markt moeten gaan kopen, kunnen de prijzen snel weer stijgen.”

Kürt Demeulemeester van Inagro merkt in dit verband nog op dat er lage prijzen spelen in de pootgoedmarkt. “Dat kan sommige boeren aanzetten om meer vrije aardappelen te gaan telen.”

Korrelmaïs, hakselmaïs of dubbeldoelmaïs

Behalve graan verwachten experts voor volgend jaar ook een toename van korrelmaïs en hakselmaïs. Vlaanderen telde dit jaar 47.777 hectare korrelmaïs, maar dat areaal kan volgens Truyen zomaar met 5.000 tot 10.000 hectare groeien. “Ook hier zijn de prijzen niet fantastisch, maar de risico’s zijn beperkt en er is altijd afzet.”

Ballekens verwacht vooral meer dubbeldoelmaïs, die zowel als korrelmaïs als hakselmaïs gebruikt kan worden. “Bij een droog voorjaar en lagere kuilmaïsopbrengst kan de teelt naar hakselmaïs gaan. Bij een normaal voorjaar en voldoende ruwvoer kan de maïs naar de veevoederindustrie of naar de bio-ethanolproductie gaan.”

Pieter Van Oost van Boerenbond waarschuwt voor paniek op de markt." De contractonderhandelingen tussen aardappel- en groentetelers en de verwerkende industrie starten binnenkort, en goede contractprijzen zijn cruciaal voor beide partijen. Zonder telers heeft de industrie ook geen grondstof.”

Beperkte groeimogelijkheden in vlas

Ook Boerenbond ontvangt signalen van akkerbouwers dat er veel meer wintertarwe gezaaid is. “Daarnaast komen er signalen dat er meer wintervlas gezaaid is, maar het is op dit moment nog niet te zeggen of dit ten koste gaat van het zomervlas”, aldus Van Oost.

Bij het Algemeen Belgisch Vlasverbond (ABV) horen we dat er meer interesse is in de vlasteelt, maar dat de mogelijkheden beperkt zijn. “Er wordt inderdaad meer grond aangeboden voor vlasteelt, maar de Belgische vlassers zijn voorzichtig. Zij kunnen niet meer vlas telen dan zij kunnen verwerken. Wij verwachten daarom geen grote areaalverschuivingen", luidt het daar.

Van Oost ziet ook groeipotentieel voor koolzaad en uien. “Uien zitten in Vlaanderen in de lift, al zijn de teeltomstandigheden uitdagend, zeker op vlak van gewasbescherming. Toch verwacht ik dat meer telers uien in 2026 zullen uitproberen.”

Beperkt experimenteren met nieuwe teelten

Kürt Demeulemeester verwacht dat landbouwers op beperkte schaal nieuwe teelten zullen proberen, zoals eiwitgewassen. “We krijgen daarover steeds meer vragen.”

Truyen waarschuwt wel voor te snelle groei van deze teelten. “Nicheteelten heten zo omdat ze een beperkte afzet hebben. Als het areaal plots verdubbelt, raken verwerkers het niet kwijt en kelderen de prijzen. Experimenteren is goed, nu is het misschien zelfs het ideale moment, maar doe het met mate.”