"Ganse aardappelketen op tandvlees door coronacrisis"
De coronapandemie heeft een bijzonder zware impact op de volledige aardappelketen. Brancheorganisatie Belpotato.be heeft opnieuw een persbericht uitgestuurd om de ernst van de situatie te duiden. “Voor het huidig seizoen is er geen marktwerking meer. De verwerking doet er wel alles aan om de afgesloten contracten na te komen”, klinkt het. Voor het komend seizoen zijn een aantal afnemers vragende partij om de reeds afgesloten contracten met telers te verbreken.
Belpotato.be wijst erop dat door de huidige lockdown de afzet richting horeca, grootkeukens en fastfoodrestaurants in zowat gans Europa is herleid tot nul. Ook door het wegvallen van grote evenementen zoals sportwedstrijden en festivals is de vraag naar diepvriesfrieten zwaar gekelderd. De afzet naar verre bestemmingen ondervindt dan weer hinder door de beperkte beschikbaarheid van containers en transport.
Daar tegenover staat dat er meer thuis geconsumeerd wordt. De verkoop van diepvriesproducten en chips in de Europese supermarkten blijft op peil. Ook de verkoop van verse aardappelen doet het relatief goed. “Maar het gaat hier om een beperkt deel van de afzetmarkt en het kan de verliezen door het wegvallen van export en consumptie buitenshuis niet dekken”, waarschuwt Belpotato.be. Bovendien stapelen de voorraden bevroren afgewerkte producten bij de aardappelverwerkers zich op omdat zij maximaal hun contracten met de telers willen nakomen.
“De handel en de verwerkende industrie doen hun uiterste best om de verkoop van afgewerkte producten zoveel mogelijk op peil te houden. Maar evident is dat niet. Door alle maatregelen is het bijna onmogelijk geworden om nog zaken te doen”, vult Romain Cools, secretaris van Belgapom aan. Hij ziet dat er zich doorheen de hele keten problemen met wanbetalingen voordoen.
Het doel is om de afgesloten contracten van het huidige seizoen in de mate van het mogelijke na te komen. Zo heeft Belgapom zijn leden al opgeroepen om contracten van elkaar over te nemen in plaats van (goedkopere) aardappelen op de vrije markt te kopen. "Soms is het nodig om een latere leveringsdatum af te spreken. Uiteraard is het essentieel dat daarbij rekening wordt gehouden met de mogelijkheden van de teler om de kwaliteit van de aardappelen op peil te houden", laat Belpotato.be weten.
Los van de gecontracteerde aardappelen zijn er ook nog heel wat telers met vrije aardappelen. Door het uitbreken van de coronacrisis zijn die plots zo goed als waardeloos geworden omdat er geen marktwerking meer is. “Aardappelen zijn een vers product met een beperkte houdbaarheid en we zijn al ver gevorderd in het bewaarseizoen. Een eerste raming schat dat nog 30 tot 35 procent van de aardappelen die vandaag nog in stock liggen, vrije aardappelen zijn. Het is essentieel dat er ook voor deze aardappelen een oplossing komt. Het aanzienlijke waardeverlies veroorzaakt door deze crisis is geen normaal ondernemersrisico”, stelt de volledige aardappelketen.
Met het mooie weer is ook het planten van de vroege aardappelen voor volgend seizoen gestart. Wat dat seizoen gaat brengen, is op dit moment onduidelijk. “Sommige specifieke markten zoals verse en gekoelde frieten of de versmarkt, kunnen nog niet inschatten wat het herstel zal zijn van hun afzet. Bovendien zal de verwerking langer op aardappelen van het huidig seizoen draaien en zijn er nog erg grote voorraden. Dat kan ertoe leiden dat het seizoen 2020-2021 met één tot twee maanden ingekort wordt”, klinkt het.
Volgens Belpotato.be hebben een aantal afnemers “de gecontracteerde volumes naar beneden bijgesteld”. Concreet betekent dit dat een aantal aardappelverwerkende bedrijven hun aardappeltelers hebben aangeschreven met de vraag om een aantal contracten alsnog te schrappen. Sommige verwerkers geven telers hiervoor een vergoeding tot 250 euro per hectare en het pootgoed dat eventueel al geleverd werd, wordt op kosten van de verwerker terug opgehaald bij de teler.
Zeker bij de Nederlandse verwerkingsbedrijven is dit aan de orde omdat zij sterk gericht zijn op de foodservice en de fastfoodsector waar de vraag nu bijna volledig is weggevallen. De Belgische verwerkers hebben vaak een meer gediversifieerde productportefeuille, maar ook zij stellen de vraag om contracten te schrappen. Volgens Belgapom zijn de telers wel geneigd om in te gaan op deze vraag. Hoeveel van die contracten uit de markt moeten gehaald worden, verschilt van bedrijf tot bedrijf. “Het is niet evident om daar een cijfer op te plakken”, zegt Cools.
In een aantal contracten staat ‘overmacht’ vermeld als reden voor de verwerkende industrie om het contract niet na te komen. Bestaat de kans dat het zover komt? “Ik kan niet garanderen dat dit niet gebeurt”, bevestigt de Belgapom-secretaris aan VILT. “Als je als verwerker je volledige afzetmarkt ziet wegvallen, dan is dat werkelijk een situatie van overmacht.” Hij zegt wel dat Belgapom zijn leden oproept om met de telers in dialoog te gaan en samen een oplossing te zoeken. “Wellicht zal er van beide kanten water bij de wijn moeten gedaan worden om tot een oplossing te komen.”
Romain Cools noemt zichzelf een eeuwige optimist, maar toch is hij bijzonder ongerust over de huidige situatie. “De hele keten zit op zijn tandvlees. Ook de verwerkingsbedrijven zien zich vandaag geconfronteerd met hogere kosten door alle coronamaatregelen en dat gecombineerd met een afzet die wegvalt. Alle bedrijven draaien momenteel met verlies”, stelt hij. Belgapom doet dan ook opnieuw een oproep naar de overheid. “Het is geen structureel probleem dat ons in deze situatie heeft gebracht. Als het vlaggenschip – wat onze Belgische aardappelketen is – dreigt te zinken, dan kan je niet lijdzaam toekijken”, benadrukt Cools.
