Von der Leyen breekt lans voor vrijhandelsakkoord met Mercosur

"Onze ambitie is om de hangende meningsverschillen zo snel mogelijk op te lossen, zodat we dit akkoord kunnen afronden", zo verklaarde von der Leyen maandagochtend in Brussel tijdens een kort persmoment met de Braziliaanse president Inacio Lula da Silva.

Over een vrijhandelsakkoord tussen de EU en Mercosur (Brazilië, Argentinië, Paraguay, Uruguay) wordt al meer dan 20 jaar gesproken. In 2019 beklonken beide handelsblokken eindelijk een deal, maar die is nog steeds niet geratificeerd, met name vanwege de Europese bezorgdheid over het milieubeleid, in het bijzonder in Brazilië.

De EU stelde de Mercosur-landen dit voorjaar een nieuw protocol over klimaat, milieu en mensenrechten voor, maar dat viel niet goed in Brazilië. Lula klaagde over extra verplichtingen en mogelijke sancties tegen zijn land. De president herhaalde maandag in Brussel wel dat hij tegen 2030 een einde wil maken aan de illegale ontbossing in het Amazonewoud. 

Oorlog Oekraïne

Von der Leyen onderstreepte dat internationale samenwerking en goede betrekkingen met Latijns-Amerika voor Europa broodnodig zijn. "We hebben nood aan nauwe vrienden aan onze zijde in deze onzekere tijden", zo verwees ze naar klimaatverandering en de Russische invasie in Oekraïne.

De EU wil dat de Latijns-Amerikaanse landen zich in het westerse kamp scharen in het conflict met Moskou en hoopte op maximale steun in de slotverklaring van de tweedaagse top, maar de landen uit deze regio hebben uiteenlopende standpunten over die oorlog en willen liever niet dat het conflict de gesprekken in Brussel overschaduwt. Een interventie van de Oekraïense president Volodimir Zelenski ging uiteindelijk niet door.

Brazilië weigert wapens te leveren aan Oekraïne of sancties op te leggen aan Rusland. Hoewel hij de invasie van Oekraïne wel veroordeelde, weigert Lula echt partij te kiezen in het conflict en opteert hij voor een onafhankelijke, neutralere koers. Landen als Cuba en Venezuela blijven dan weer nauwe bondgenoten van Rusland.

Global Gateway

Het is de derde keer dat de 27 leiders van de EU een top houden met hun ambtgenoten uit 33 Latijns-Amerikaanse en Caraïbische landen. De laatste editie vond plaats in 2015. De top werd maandag om 16 uur officieel op gang getrapt, maar ‘s morgens vond al een rondetafelgesprek voor het bedrijfsleven plaats.

Von der Leyen zette er in de verf dat de EU en haar lidstaten tot 2027 meer dan 45 miljard euro willen investeren in Latijns-Amerika in het kader van Global Gateway, het nieuwe programma voor buitenlandse investeringen dat gezien wordt als het Europese antwoord op de Chinese Nieuwe Zijderoute.

Volgens von der Leyen zijn er al meer dan 130 projecten lopende, van de ontwikkeling van hernieuwbare waterstof over de aanvoer van belangrijke grondstoffen zoals lithium tot de uitrol van 5G en vaccinproductie.

Honderdtal betogers tegen Mercosur

Tijdens de top voerde een coalitie van ngo's "Stop-Mercosur" actie aan het Europees Parlement in Brussel tegen het vrijhandelsakkoord. Die dienen volgens de betogende organisaties "de belangen van de bedrijven, ten koste van respect voor de ecologische grenzen van de planeet, fatsoenlijke arbeidsomstandigheden, werkgelegenheid en dierenwelzijn", aldus Entraide & Fraternité, een Franstalige katholieke ngo die zich inzet voor internationale rechtvaardigheid en broederlijk delen.

"In plaats van oplossingen te bieden zullen de vrijhandelsovereenkomsten tussen de EU en de Latijns-Amerikaanse landen oneerlijke handelsprocessen blijven bestendigen", zegt Entraide & Fraternité. "Deze processen, geworteld in de uitbuiting uit koloniale tijden, zullen de intensieve landbouw- en monocultuursystemen bestendigen en op grootschalige wijze ecologische gebieden opofferen", vreest de ngo.

Daarnaast liggen deze handelsakkoorden volgens hen aan de basis van heel wat mensenrechtenschendingen in Zuid-Amerika. Om die reden vraagt de coalitie van ngo's "Stop EU-Mercosur" aan de Europese en Zuid-Amerikaanse beleidsmakers om de vrijhandelsakkoorden een halt toe te roepen en "bij te dragen tot een sociaal-rechtvaardige en milieuvriendelijke samenleving, gebaseerd op democratie en de bescherming van mensen- en arbeidsrechten." Ze pleiten daarbij voor een eerlijke en duurzame en gelijkwaardige samenwerking tussen Europa en Zuid-Amerika.