OPINIE: Bedreigde democratie

Zuhal Demir, Vlaams minister van Omgeving, voelde zich dan ook geroepen om haar licht te laten schijnen over het boerenprotest in Nederland. In het programma Nieuwsuur noemde ze de gebeurtenissen bij onze noorderburen “hallucinant”. Zo ontvangen de Nederlandse boeren eenzelfde keurmerk van de minister als haar eigen administratie. Het relaas over  de behandeling van de eeuwenoude abdijhoeve in Averbode door de Vlaamse Landmaatschappij noemde ze eerder ook al “een hallucinant verhaal”.

Als moeder toonde minister Demir zich in Nieuwsuur ook uiterst bezorgd over het effect van de boerenacties op de kinderen van Christianne van der Wal, de Nederlandse minister voor Natuur en Stikstof. Kinderen zijn immers “de meest kwetsbaren in onze samenleving”. Zo zei Zuhal Demir dat en het klopt. Maar geldt dat ook niet voor kinderen van landbouwers die al vele jaren in een uiterst gespannen gezinssituatie opgroeien, veroorzaakt door onzekerheid en de dreiging van allerlei lobby’s en drukkingsgroepen? Zijn in een democratie dan niet alle kinderen gelijk voor de wet?

Net om die democratie is het de minister nochtans te doen. In Nederland weet ze die bedreigd door het onaanvaardbare gedrag van de boeren. Maar in Vlaanderen vormt de houding van minister Demir zelf misschien wel de grootste bedreiging voor de immer broze en kwetsbare democratie.

Democratie kan niet zonder wat de Franse filosoof Michel Foucault parrhêsia of waarheidspreken noemt en wat volgens hem “in de eerste plaats en in wezen een politiek begrip” is. Tegenover de parrèsiast plaatst hij de retor, iemand “die in staat is iets heel anders te zeggen dan wat hij weet, gelooft of denkt”. De retor beoogt niet de waarheid, maar tracht “een machtsrelatie in te stellen tussen wat gezegd is en de geadresseerde”.

Het irritante goochelwerk van minister Demir met cijfers en scores legt een sluier van bedrog over de waarheid. En ook haar eigen geloofwaardigheid gaat helemaal de mist in wanneer ze desinformatie aanhaalt als een van de oorzaken van het boerenprotest en vervolgens zelf leugens verspreidt. Haar poging om daarbij, wat ze graag doet en nog vaker beweert, de puntjes op de i te zetten, was ronduit een farce. Het klopt niet, aldus de minister, dat we na de door haar beoogde landbouwhervorming “al onze biefstukken uit Brazilië gaan moeten invoeren, want we hebben gewoon te veel varkens in Vlaanderen”. Is de minister al een vroeg slachtoffer van de neergang van het Vlaamse onderwijs of lette ze even niet goed op in de les? Het vaste ingrediënt van ons nationaal gerecht, biefstuk friet, is in elk geval niet afkomstig van Vlaamse varkens en voor alle duidelijkheid zelfs niet van varkens tout court.

Naar eigen zeggen wil de minister geen olie op het vuur gooien. Waarom ze dan verkondigt dat er in Vlaanderen “onaangeroerde varkens worden vernietigd op kosten van de belastingbetaler” mag Joost weten. Geconfronteerd met haar eigen desinformatie weigert ze zich te verontschuldigen of de zaak recht te zetten. Demirs aanhangers prijzen dat als haar rechtlijnigheid, anderen hebben het liever over haar halsstarrigheid en zelfs blinde eigenwaan.

Opkomen voor de democratie en die tegelijkertijd uithollen door democratische beginselen te herleiden tot vormen van bezigheidstherapie en volksbedrog is pervers en gevaarlijk. In een rechtsstaat kunnen burgers bezwaarschriften indienen tegen beslissingen van de overheid. Maar  wanneer ook meer dan vijfduizend klachten een politiek akkoord niet meer in vraag kunnen stellen, wordt dit recht van burgers puur volksverlakkerij.

Hoe gevaarlijk sommige denkbeelden van minister Demir echt zijn, blijkt uit een interview met haar in “LEO”, het magazine dat elk N-VA-lid acht keer per jaar gratis ontvangt. In nummer 5 van juni dit jaar zegt ze: “We zijn de eerste partij om respect op te brengen voor volksbegrippen als de abdij van Averbode en die ook te beschermen. We buigen op dat vlak geen millimeter. Ook niet in Averbode. Maar hier gaat het niet over het afbreken van een abdij, het wegjagen van paters, het verbieden van kaas… Dit gaat over een recent en vervuilend industrieel veebedrijf achter de abdij, dat toevallig meesurft op die historische naam.” Welk begrip zou het volk van de abdij van Averbode hebben en hoe bescherm je dat? Hoe kan een hoeve van eeuwen toevallig meesurfen met een historische naam? Waarom noemt de minister een boerderij met 130 melkkoeien een vervuilend industrieel veebedrijf als slechts enkele kilometers verder een stal met duizenden koeien staat? Maar vooral, welke denkbeelden houdt ze erop na wanneer ze spreekt over – al gaat ze gelukkig (nog) niet over tot actie - het afbreken van de abdij en het wegjagen van paters? Het lijkt erop dat de revolutionaire geest van de sansculotten in de minister is gevaren.

Bijna negenhonderd jaar is de abdij van Averbode geworteld in en verbonden met Vlaanderen. Ze overleefde de Franse Revolutie, twee wereldoorlogen, vele onlusten en omwentelingen. Tot nu toe wist ze elke crisis het hoofd te bieden en lijkt ze opgewassen tegen de vele uitdagingen waarmee ze ook in deze tijd wordt geconfronteerd.

Hopelijk overleeft de abdij ook minister Zuhal Demir van de N-VA. Maar dat enkele overleden “Vlaamse” abten en confraters van Averbode zich bij haar uitlatingen omkeren in hun graf beseft elk gezond Vlaams boerenverstand.

Deze tekst werd ons ingezonden door Rony Ceustermans, Norbertijn van Averbode.