FACTCHECK: Stoot het “gemiddelde” landbouwbedrijf tussen de 20 en 28 ton ammoniak uit?

1.      Worden “nogal wat varkens onaangeroerd vernietigd” op kosten van de belastingbetaler?

“Dit is absolute onzin”, reageert Michael Gore van de Federatie van het Belgisch Vlees aan Het Nieuwsblad, “Alsof we in ons land systematisch te veel varkens zouden produceren én ze daarna zouden vernietigen omdat ze niet verkocht raken. Waanzinnig om dat te denken of insinueren. Wij produceren volgens de marktvraag. Als er in ons land al varkensvlees vernietigd wordt, dan is dat omdat het een ziek dier is of omdat er in de supermarkt een pakje niet tijdig verkocht raakt. Maar dat zijn zeer kleine hoeveelheden. Niet ‘nogal wat varkens’. En dan gaat dat naar Rendac om er ofwel dierenvoeding of biomassa van te maken of – als het echt voor niets anders meer kan dienen – gaat het naar de cementindustrie. Niets gaat verloren.”

Het Nieuwsblad vroeg het kabinet Demir ook om te reageren, maar ze konden daar geen cijfers voorleggen van hoeveel varkens er jaarlijks “onaangeroerd” worden vernietigd. Ze verwijzen wel naar de steun die de sector krijgt om de facturen van Rendac te helpen betalen in het kader van de crisis in de varkenssector. “Die steun is voor het ophalen van kadavers van dieren die overleden zijn op de boerderij”, zegt Wouter Wytynck, specialist varkenssector bij Boerenbond. “Helemaal geen gezonde dieren dus die we vernietigen wegens niet verkocht. Dat gebeurt niet. Dit is bewust de sector in een slecht daglicht stellen.”

2.      Is de veestapel verdubbeld?

Over de groei van de veestapel en de krimp van het aantal boeren schreven we in het verleden al bij VILT. Binnen de veestapel zijn er verschillende bewegingen aan de gang: het aantal varkens blijft al jaren stabiel rond de 6 miljoen al zijn de zeugen productiever geworden en dus minder talrijk, het aantal runderen is stabiel rond de 1,3 miljoen, hoewel we hier een verschuiving zien van vleesvee naar melkvee sinds de afschaffing van het melkquotum. En dan is er nog het pluimvee, waar sinds 2005 het aantal vleeskuikens met 57 procent gegroeid is, in absolute aantallen gaat het om een 15 miljoen dieren.

Alleen is het verkeerd om uit de groei van de pluimveestapel zomaar een stijging van de ammoniakemissie af te leiden, en dat is de context waarin de uitspraak wordt gedaan. In het Jaarrapport Lucht van VITO staan cijfers over het aandeel van de verschillende dierlijke sectoren in de emissies. “In de periode 2000-2018 merken we een grote daling van de emissie met 33 %, voornamelijk terug te vinden bij de varkens (-44 %) en pluimvee (-37 %). De emissie van het rundvee daalde in deze periode met 18 %”, klinkt het daar.

Voor varkens en pluimvee is er dus een duidelijke ontkoppeling tussen de dieraantallen en de ammoniakemissie, zo stelt VITO vast. De varkensaantallen daalden in de periode 2000-2018 met 9 procent, maar reductie van de ammoniakemissie liep op tot 44 procent. Voor pluimvee was er wel een groei van de veestapel, maar een nog veel sterkere daling van de uitstoot.

3.      Stoot het “gemiddelde” landbouwbedrijf tussen de 20 en 28 ton ammoniak uit?

Ten slotte is er nog een derde foute uitspraak van Demir, namelijk dat het gemiddelde landbouwbedrijf tussen de 20 en de 28 ton ammoniak uitstoot. Dit is eigenlijk recidive met verzwarende omstandigheden, want de cijfers waar Demir naar verwijst, werden al eerder aan een factcheck onderworpen. Bij Ter Zake sprak Demir nog van de uitstoot van “grote” landbouwbedrijven, terwijl ze het nu heeft over “gemiddelde” bedrijven.

Volgens de cijfers van de VMM zijn de veeteeltbedrijven in Vlaanderen samen goed voor 35.752 ton ammoniakuitstoot. Gedeeld door 12.000 veeteeltbedrijven komen we dus gemiddeld aan iets minder dan 3 ton ammoniak per veeteeltbedrijf. Demir schat de gemiddelde uitstoot van een bedrijf dus zeven tot tien keer te hoog in. Ook in de discussie over de rode bedrijven zijn de cijfers een interessante vergelijkingsbasis. Het gemiddelde bedrijf op de “rode” lijst heeft een uitstoot van 4,5 ton ammoniak, of de helft meer dan het gemiddelde Vlaamse veebedrijf. In het N-VA—ledenblad LEO noemt Demir de abdijboerderij van Averbode “een vervuilend industrieel veebedrijf”. Nochtans schrijft de natuurorganisatie Dryade dat ze daar zelfs zonder emissiereducerende maatregelen maar aan een ammoniakuitstoot van 1,6 ton komen. Ook de uitspraak over Averbode als "industriëel veebedrijf" is dus niet te onderbouwen.