Standpunt natuurherstelwet Europees Parlement: eigen versie goedgekeurd

Nadat de milieucommissie vorige maand haar standpunt inzake natuurherstel bepaalde door het wetsontwerp te verwerpen, waren de Europarlementsleden in de plenaire vergadering aan zet. De 700-tal leden stemden de eerste vraag om het volledige wetsontwerp onmiddellijk naar de prullenmand te verwijzen weg. Daarna kon de stemming van het wetsontwerp per artikel en amendementen van start gaan. Bij deze eindstemming bleef de wet overeind met 336 stemmen voor en 300 tegen. 13 Europarlementsleden onthielden zich.

Welk standpunt heeft het Parlement ingenomen?

Het Parlement heeft zich op het standpunt van de lidstaten gebaseerd, maar gaat op verschillende punten verder. Zo zijn vorig jaar 190 landen op de VN-biodiversiteitstop in Montreal het eens geworden om 30 procent van de ecosystemen die in slechte staat zijn te land en ter zee te herstellen. De lidstaten zijn in juni overeengekomen om deze doelstelling te volgen. Maar de Europarlementsleden leggen een ambitieuzere doelstelling vast: zo zouden alle lidstaten tegen 2030 herstelmaatregelen moeten aannemen die van toepassing zijn op 20 procent van àlle gebieden op land en op zee in de EU. En tegen 2050 moeten de lidstaten alle natuur die in slechte staat is aangepakt hebben.

Om deze doelstelling te halen zullen de lidstaten elk hun eigen nationaal plan moeten ontwikkelen. Het standpunt van de lidstaten om in die plannen rekening te houden met de uiteenlopende situaties in de landen zoals sociale, economische en culturele vereisten, regionale en lokale kenmerken en bevolkingsdichtheid werd niet gevolgd door de meerderheid van de Europarlementsleden. Er is dus geen flexibiliteit voor dichtbevolkte gebieden zoals Vlaanderen. Wel stelt het Parlement de mogelijkheid om de doelstellingen uit te stellen op grond van uitzonderlijke sociaaleconomische gevolgen. Ook zou er sprake zijn van een noodstop in het geval dat de voedselprijzen omhoog zouden schieten.

Hoe gaat het nu verder?

Zoals de Europese procedure rondom wetgeving bepaalt, wordt het wetsontwerp nu verder besproken in de trialoog tussen het Parlement, de Raad en de Commissie. De milieuministers van de Europese Raad zijn reeds in juni eens geraakt over de standpunten die ze willen verdedigen met de onderhandelaars van het Europees Parlement. Beiden moeten nu een compromis uitwerken onder toezicht van de Europese Commissie, die de wet op tafel heeft gelegd. In principe rest hen voldoende tijd om het hele wetgevende proces rond te krijgen tegen de lente van 2024, wanneer de legislatuur aan haar einde komt.

Wat zijn de reacties vanuit de politiek?

Europees Commissaris en grondlegger van de Green Deal Frans Timmermans liet in een interview aan VRT NWS weten alvast zeer blij te zijn met de uitkomst. “In de komende maanden volgen nog onderhandelingen over de wet. Dat geeft ons de gelegenheid om de Europees Parlementsleden die niet overtuigd zijn, toch nog te overtuigen", zei Timmermans.

Dezelfde stemming heerst bij Sara Matthieu (Groen): "De christendemocraten hebben geprobeerd de toekomst van onze economie, klimaat en natuur op het spel te zetten om hun politieke achterban te plezieren. Daar hebben we gelukkig een stokje voor gestoken. Al 30 jaar wordt op de rem van natuurherstel geduwd, het is nu dringend tijd voor het gaspedaal", zegt Mathieu.

De EVP waartoe onder meer de cd&v behoort, is minder verheugd met de uitkomst. De partij van Tom Vandenkendelaere (cd&v) verzet zich al lang tegen de natuurherstelwet. Volgens de christendemocraat blijven de fundamenten van de tekst problematisch. “Het zal nog erg afhangen van de komende onderhandelingen of het finaal akkoord zowel de pijnpunten voor landbouwers als het vergunningenbeleid voor bedrijven zal kunnen wegwerken en de juridische zekerheid voor Vlaanderen kan afdwingen”, aldus Vandekendelaere.

Ook Open Vld-parlementslid Hilde Vautmans stemde tegen. “Ik vind het frappant hoe zo’n belangrijke wet met zo’n grote impact er ondanks zoveel verdeeldheid toch doorgeduwd werd”, aldus Vautmans. “Dat is democratie op z’n smalst. Maar de wet is erdoor dus we moeten er mee aan de slag. Ik hoop dat de Raad dit nog op de juiste manier gaat bijsturen. Niet alles aan deze wet is slecht. Het moet gewoon evenwichtiger naar onze boeren, naar onze middenklasse en naar onze kmo's toe en ik geloof dat dat nog kan.”

De verschillende Belgische ministers van Klimaat en Milieu reageren tevreden op de stemming over de natuurherstelwet in het Europees Parlement. "Een uitstekende zaak voor onze natuur", zegt vicepremier Petra De Sutter (Groen). Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) die de belangen van ons land behartigde inzake de natuurherstelwet in de Europese Raad, liet via Twitter weten dat Vlaanderen natuurherstel niet loslaat. “Het Europees Parlement volgt onze visie: commissievoorstel ging te ver, moet en zal bijgestuurd worden. Op naar sterke triloogonderhandelingen richting een redelijke en goede natuurherstelwet.”

En vanuit de belangengroepen?

“De natuurherstelwet vormt een bedreiging voor de land- en tuinbouw in Europa”, zegt landbouworganisatie Boerenbond. De voorzitter van Boerenbond, Lode Ceyssens, zakte zelfs af naar Straatsburg om de stemming bij te wonen en te protesteren. Ceyssens hekelt dat er geen duidelijkheid is over de concrete impact op land- en tuinbouw in Vlaanderen en Europa. Verder spreekt hij over een ‘juridisch moeras’. “De amendementen zijn een verbetering ten opzichte van de Europese Commissie, maar absoluut niet voldoende om uit het juridisch moeras te blijven. De aanpassingen aan de artikels van de wet zullen enkel maar meer voor meer interpretatieruimte zorgen die door het Europees Hof van Justitie streng zal ingevuld worden, in het nadeel van onze land- en tuinbouwers,” zegt de voorzitter.

IFOAM Organics Europe, de internationale koepelorganisatie van de biologische landbouw- en voedingssector, is alvast wel opgetogen: “Dit geeft hoop voor voedsel en landbouwsystemen.” Volgens de voorzitter Jan Plagge geeft de aanname van de natuurherstelwet hoop dat Europeanen gezamenlijk de landbouw beter kunnen maken voor de natuur. “Biologische landbouw is het bewijs dat we genoeg voedsel kunnen produceren met behoud van biodiversiteit, bodem en water. En is er geen reden om natuurbescherming te polariseren tegenover landbouw. Europarlementsleden die tegen de natuurherstelwet hebben gestemd verdedigen geen boeren, ze bereiden een moeilijkere toekomst voor en maken onze voedselsystemen kwetsbaarder. Onze overleving en voedselzekerheid zijn afhankelijk van gezonde ecosystemen.”

De Belgische Biodiversiteitscoalitie, een partnerschap van WWF, BOS+, Greenpeace België, Natagora, Natuurpunt, Canopea en Bond Beter Leefmilieu, is gemengd tevreden met de uitslag van de stemming. "Het resultaat van de stemming is niet alleen een overwinning voor de natuur en onze toekomst, maar ook voor de democratie en is gebaseerd op feiten in plaats van op fake news en polarisering", klinkt het bij de coalitie. “De huidige natuurherstelwet is weliswaar een erg afgezwakte versie van het oorspronkelijke voorstel van de Commissie. Er werden veel cruciale verplichtingen en doelstellingen opgeofferd." De organisaties hopen daarom dat de onderhandelingen na de zomer kansen zullen bieden om tot een ambitieuzere tekst te komen.