EU komt eind dit jaar met PFAS-normen

Minister Clarinval werd dinsdagvoormiddag in de Commissie Gezondheid van de Kamer aan de tand gevoeld over de PFOS-vervuiling op en rond de 3M-site in Zwijndrecht. Vooral de recente communicatie van het Voedselagentschap FAVV, waarvoor Clarinval bevoegd is, roept vragen op bij de Kamerleden: het agentschap liet eerder deze maand weten dat de PFOS-concentraties in eieren, melk en vlees in Zwijndrecht "geruststellend" zijn, maar deed dat wel op basis van actielimieten die het zelf heeft uitgewerkt op basis van een advies van het Europees Agentschap voor Voedselveiligheid EFSA uit 2008. Vorig jaar kwam het EFSA met een nieuw wetenschappelijk advies waarin de als veilig beschouwde hoeveelheid PFAS - de bredere familie van chemicaliën waartoe PFOS behoort - véél lager ligt, van 150 nanogram PFOS per kilogram lichaamsgewicht per dag in 2008 naar 0,63 nanogram voor alle PFAS in 2020. 

Met die strengere adviezen hield het FAVV bij de recente analyses in Zwijndrecht nog geen rekening. "Dat is zoals aan de bewoners van een woonwijk waar je 30 kilometer per uur mag rijden zeggen dat ze veilig zijn dankzij een flitspaal die staat afgesteld op 150 kilometer per uur", verwoordde Groen-politica Barbara Creemers het. "Dat is toch geen geruststellende communicatie?" Ook Leen Dierick (CD&V) is "ontgoocheld" over de communicatie van het FAVV, zei ze. "Die had beter en terughoudender moeten zijn. Men is beter gekwetst door de waarheid dan getroost door de leugen."

Haalbaarheid toetsen

Clarinval benadrukte in zijn antwoord dat de adviezen van de EFSA "wetenschappelijke indicatoren" zijn, en niet gelijk staan aan Europese normen, waarbij er nog andere aspecten dan het puur wetenschappelijke meespelen. "De Europese Commissie zal die normen vastleggen op basis van het advies van de EFSA, daarbij ook rekening houdend met haalbaarheidsdfactoren zoals de analysecapaciteit in de laboratoria, de economische gevolgen en lokale factoren", klonk het.

De minister heeft er samen met minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke tijdens een overleg met de bevoegde eurocommissarissen begin juli wel op aangedrongen om dat proces te versnellen. De Commissie is daar volgens Clarinval op ingegaan en zal nog voor eind dit jaar met normen komen, zei hij. Die werden in eerste instantie pas in de loop van 2022 verwacht. Als België zelf met normen zou komen neemt die procedure ook minstens een jaar in beslag, benadrukte Clarinval nog. "Dat zou contraproductief zijn."

Stap vooruit blijven

PVDA-Kamerlid Greet Daems nam geen genoegen met die uitleg. "Ik eis dat u nu onmiddellijk actie onderneemt. Het is onaanvaardbaar dat u zich verstopt achter een gebrek aan officiële normen, en onbegrijpelijk dat u het FAVV hier verdedigt. Ik kan enkel concluderen dat voedselveiligheid geen prioriteit voor u is", beet ze de minister toe. Ook Frieda Gijbels (N-VA) gaf aan "geschokkeerd" te zijn. "Het is toch belangrijk dat we in dit dossier altijd een stap vooruit blijven en voorbereid zijn, anders is dat een ontwikkeld land als het onze niet waardig", zei ze.

Ook Creemers vroeg de minister om nu al stappen te ondernemen, bijvoorbeeld voor zwangere vrouwen en andere kwetsbare groepen. "Ik begrijp dat u zegt dat we EFSA-adviezen niet onmiddellijk kunnen omzetten naar normen, maar dan kunnen we niet zeggen dat alles veilig is en dat iedereen eieren, groenten en fruit uit eigen tuin gewoon mag blijven eten. Dat is nalatig en ik kan mij daar niet bij neerleggen."

Karin Jiroflée (Vooruit) benadrukte dat het goed is dat de minister zelf naar Europa is gestapt met de vraag om het proces te versnellen, maar ook zij stelde dat er mogelijk toch nu al bijkomende maatregelen moeten komen. "Mensen moeten zeker zijn van het voedsel dat ze eten en dat ze hun kinderen voorzetten."

De meeste fracties drongen er bij Clarinval ook nog op aan om nu al voorbereidingen te treffen voor wanneer de nieuwe normen er zijn. "Laboratoria zullen preciezer moeten kunnen meten, landbouwers zullen zich moeten aanpassen: ik hoop dat we niet plots geconfronteerd worden met nieuwe normen waar we niet op voorbereid zijn", aldus Dierick.