Wereldvoedselprijzen met 13,7% gedaald, Belgische winkelkar toch duurder
nieuwsDe wereldvoedselprijzen zijn in 2023 met ongeveer 13 procent gedaald tegenover 2022. Dat zegt de Wereldvoedselorganisatie FAO van de Verenigde Naties. Vooral maïs, tarwe en oliën werden goedkoper, althans als basisgrondstof. Toch is de prijs van onze winkelkar de voorbije twee jaar met 21 procent gestegen. Er is dus een reëel contrast tussen de prijzen van basisgrondstoffen, en het bedrag waartegen ze in de winkel worden aangeboden.
De FAO-index volgt de koersevolutie van basisproducten op de internationale markten. Het gaat dus niet om de prijs in de winkel. Voor granen was er vorig jaar een prijsdaling met 15,4 procent, "een weerspiegeling van de goed gevulde voorraden". In 2022 was er nog veel onrust op de graanmarkt door de oorlog in Oekraïne.
De prijs van rijst is daarentegen met 21 procent gestegen, blijkt uit de FAO-index. Daarvoor wordt verwezen naar de onrust als gevolg van een mogelijke impact van klimaatfenomeen El Niño en naar de exportrestricties die India invoerde.
De sterkste prijsdaling deed zich voor bij plantaardige oliën: die werden 32,7 procent goedkoper in vergelijking met 2022. Gunstige weersomstandigheden en minder vraag naar biodiesel drukten de prijs van sojaolie.
Suiker daarentegen werd 26,7 procent duurder. Maar in december was er opnieuw een stevige terugval, tot het laagste niveau in negen maanden. De Wereldvoedselorganisatie verwijst naar de hogere productie in Brazilië en minder gebruik van rietsuiker voor de productie van ethanol.
Grondstofprijzen versus winkelprijzen
De cijfers staan in schril contrast met de actuele supermarktprijzen. Consumentenorganisatie Testaankoop becijfert dat de prijzen in de winkel de voorbije twee jaar met 21 procent zijn gestegen. Ortwin Huysmans van Testaankoop ziet de evolutie met lede ogen aan. “Econoom Olivier Malay (ULB) bracht eerder al in kaart hoe zeven agro-alimentaire giganten in België van de voedselcrisis in 2022 hebben geprofiteerd om excessieve winsten te boeken op kap van de consument en de boer. 662 miljoen euro overwinst, om precies te zijn."
Huysmans benadrukt dus ook het belangrijke onderscheid tussen voedselprijzen en winkelprijzen. “De hoge prijzen in de winkel zijn er niet vanwege de landbouwers, maar wel als gevolg van de voedselverwerkende bedrijven waaraan de boeren leveren. Volgens ons blijft daar heel veel geld plakken, want ondanks dat de prijzen van vele grondstoffen gezakt zijn, merken we daar niets van in onze winkelkar.”
Testaankoop ziet wel mogelijkheden tot verbetering. “Ik ben tevreden met het oprichten van de agroalimentaire taskforce in samenwerking met minister Dermagne. Deze moet ervoor zorgen dat boeren en consumenten beter beschermd worden. Eén zo’n maatregel is dat verkoop met verlies sterker aan banden wordt gelegd.”
Voedselinflatie gedaald
In mei is de voedselinflatie gedaald, volgens Testaankoop, naar zo’n 2,34 procent. Let wel: dit gaat niet om een daling van de winkelprijzen, wel om een afzwakking van de stijging. Testaankoop berekent dit inflatiecijfer elke maand door een vergelijking van 3.000 gebruiksproducten in zeven supermarktketens. “Hoewel de prijzen al veertien maanden op rij dalen, blijft de inflatie hoger dan in januari 2022. Sinds januari 2022 zijn de prijzen gemiddeld met 26 procent gestegen, wat de daling van de inflatie in perspectief plaatst”, meldt Testaankoop.
De productcategorieën die deze maand het meest bijdroegen aan de inflatie waren aardappelen (+14%), voeding voor huisdieren (+7%), alcoholvrije dranken (+5%) en producten uit de visafdeling (+5%). Vergeleken met vorig jaar werden aanzienlijke stijgingen genoteerd voor producten zoals olijfolie (+66%), grijze garnalen (+46%), wortelen (60%) en aardappelen (+35%).
“Het is positief dat de voedselinflatie blijft dalen, nu al voor de veertiende maand op rij. Toch zijn we nog altijd niet teruggekeerd naar het niveau van voor januari 2022, toen de inflatie van ons supermarktmandje voor het eerst boven de twee procent steeg,” zegt Huysmans.
Goedkopere producten
“Sommige producten, zoals zuivelproducten, zijn nog steeds 22 procent duurder, terwijl de prijs van zuivel op de internationale markten sinds juni 2022 globaal gezien daalt en melkproducenten klagen dat ze geen eerlijk inkomen krijgen”, zegt de woordvoerder nog. “Het komt er nu op aan te onderzoeken waar in de productieketen buitensporige winsten worden behaald, op kap van de consument.”
Aan de andere kant zijn de prijzen van sommige productcategorieën gedaald, zoals varkensvlees (-3,9%), papierwaren en huishoudpapier (-2,8%), fruit (-2,5%) en brood (-1,4%). Op jaarbasis zijn citroenen (-13%), komkommers (-12%), babydoekjes (-12%), champignons (-10%), spaghetti (-7%), halfvolle melk (-6%) en boter (-4%) eveneens in prijs gedaald.
De organisatie zal haar bevindingen rond inflatie bezorgen aan de Belgische Mededingingsautoriteit.
Uitgestelde effecten
In het kader van de beweringen van Testaankoop moet opgemerkt worden dat de voedingsindustrie ook pas uitgesteld de hogere grondstoffenkosten heeft kunnen doorrekenen aan de retail omdat er vaak met jaarlijkse contracten wordt gewerkt. Zo liet de sectorfederatie van de Belgische zuivelindustrie BCZ halfweg 2023 nog weten dat de melkprijs in 2022 met 47 procent op één jaar tijd gestegen was - naast tal van andere kostenstijgingen - terwijl dit veel te laat of slechts gedeeltelijk konden doorgerekend worden. Vooral de onderhandelingen met de retail verliepen zeer moeilijk. BCZ sprak zelfs van een moordende concurrentieomgeving. Voor het B2B-segment ging het wel vlotter om de hogere kosten door te rekenen.
Anderzijds deed de federale overheidsdienst Economie in 2023 ook een onderzoek naar de prijzen van basisproducten zoals brood, bloem, pasta, melk, varkensvlees, kaas, suiker, enz. Uit een maandelijkse monitoring concludeerde de FOD dat het geen bijzonderheden kon vaststellen over de Belgische voedselprijzen. Er waren geen afwijkingen tegenover de buurlanden.
Ook de CEO van Fevia, Bart Buysse, gaf te kennen dat er geen geval sprake is van onwil of graaiflatie van de voedingsindustrie. "Studies hebben al uitgewezen dat de marges in de voedingsindustrie, en bij uitbreiding in de hele agrovoedingsketen, bijzonder klein zijn", aldus Buysse. Ook hij benadrukt dat het heel lang geduurd heeft vooraleer de algemene inflatie ook geleid heeft tot stijgende voedselprijzen. "In tussentijd heeft de voedingsindustrie de kostenstijgingen zelf geabsorbeerd. Pas recent hebben we die kostenstijgingen ook kunnen doorrekenen in onze contracten met de retail", zei hij daarover in juli 2023.
Bron: Eigen berichtgeving / Belga
