PFOS-vervuiling: Demir stuurt deurwaarders naar 3M

Minister Demir was verontwaardigd na het optreden van de bedrijfsleiding tijdens de parlementaire  hoorzitting. “Na die zitting van vorige vrijdag dacht ik maar 1 ding: 3M, what the PFAS are you doing? De Vlaming heeft recht op duidelijkheid en al het getalm moet stoppen.”

Chemiefabriek 3M ligt al enkele maanden onder vuur nadat gebleken was dat er te grote hoeveelheden PFOS aangetroffen waren in en rond het Antwerpse Zwijndrecht. Eind augustus kwam bovendien aan het licht dat het bedrijf de gevaarlijke stoffen MeFBSA, MeFBSAA en PFBA in het bedrijfsafvalwater loosde, zonder medeweten van de vergunningverlenende of toezichthoudende overheid. Op 27 augustus legde de Omgevingsinspectie een onmiddellijk verbod op de lozingen op.

Hoewel 3M de voorbije maanden de kans kreeg om zelf met voorstellen of oplossingen te komen voor de vervuiling, schoot het bedrijf te kort. “Tot op heden blonk 3M niet uit in de voortvarendheid”, stelt Demir. “Het schouwspel tijdens de onderzoekscommissie van afgelopen vrijdag, waarbij 3M weigerde om te antwoorden op vragen of beweerde niet te kunnen antwoorden op vragen, was voor mij de druppel.”

Intussen is gebleken dat zowel 3M Company als 3M Belgium al vele decennia op de hoogte waren van de risico’s van PFAS. Zo zijn er documenten opgedoken over (bloed)onderzoeken bij werknemers van 3M Company vanaf de jaren 1950 en bij werknemers van de Belgische site in de jaren 1980.  

“3M Belgium liet systematisch na de bevoegde overheden, de eigen werknemers, alsook de omwonenden van de fabriek te informeren over de resultaten van deze onderzoeken en het voortschrijdend inzicht inzake de gevaren van PFOS en andere PFAS voor mens, dier en milieu”, aldus Demir.

Deadline 1 oktober

De omgevingsminister geeft de multinational nog tot 1 oktober de tijd om met middelen, manieren om de sanering aan te pakken en met meer informatie te komen. Naast het bedrijf, worden ook 10 bestuurders persoonlijk aansprakelijk gesteld.

Gaat het bedrijf niet in op de ingebrekestelling, dan zal Demir overwegen om procedure(s) in te stellen om de multinational strafrechtelijk, burgerrechtelijk en/of administratiefrechtelijk te laten vervolgen. Daar zijn volgens de minister verschillende mogelijkheden voor. Zo is het achterhouden van informatie, het minimaliseren van de risico´s en het beletten of vertragen van het nemen van beleidsmatige en regelgevende initiatieven vervolgbaar, alsook het niet voldoen aan de algemene zorgvuldigheidsverplichting die voorzien is in onze wetgeving.

Greenpeace en Bond Beter Leefmilieu willen kordate aanpak

De acties van Demir vallen in goede aarde bij milieuorganisaties Greenpeace en Bond Beter Leefmilieu (BBL). Die steunen de ingebrekestelling, maar oordelen dat dat niet volstaat. "Ook de problemen met het Vlaamse milieubeleid, die dit dossier zo pijnlijk duidelijk maakten, verdienen een kordate aanpak", zeggen ze in een gezamenlijk persbericht.

"Na hun halfslachtige antwoorden in de parlementaire PFAS-commissie is duidelijk dat vervuiler 3M enkel informatie zal verschaffen én zal opdraaien voor de kosten indien het daar juridisch toe gedwongen wordt", zeggen de twee organisaties. 

Volgens Greenpeace en BBL mag de juridische procedure voor de Vlaamse regering geen excuus zijn om intussen geen actie te ondernemen. "De creatie van een illegale stortplaats op de terreinen van 3M en het verplaatsen van zwaar vervuild slib richting Nederland moeten tegengehouden worden om verdere verspreiding van de vervuiling tegen te gaan", zeggen ze. De organisaties verwachten ook dat de graafwerken voor Oosterweel worden stilgelegd en dat "de afgeleverde vergunningen voor 3M dringend aangepast worden volgens de strengste lozingsnormen".

Was Vlaanderen ook nalatig?

Greenpeace en BBL zeggen dat het nooit zover had mogen komen. "Er moet verder onderzocht worden wie welke verantwoordelijkheid draagt in dit dossier en waar de Vlaamse overheid tekortgeschoten heeft. Niet alleen is de milieuvergunning van 3M afgeleverd zonder opmaak van een milieueffectenrapport, ook heeft de Vlaamse overheid nagelaten de bevolking te informeren (men is al jaren op de hoogte) en werd het bedrijf onvoldoende gecontroleerd en opgevolgd. Door het tekort aan mensen en middelen bleek van handhaving nauwelijks sprake."

Volgens de organisaties zal ook de Vlaamse overheid zelf met tekst en uitleg moeten komen op de PFAS-onderzoekscommissie. "Grootste vraag: waarom is niet eerder ingegrepen?"

Greenpeace en BBL stellen nog dat "de kwalijke traditie om industriële milieuvervuiling op de maatschappij af te wentelen", nu moet stoppen. "Het PFOS-schandaal van 3M is wellicht slechts één van de vele historische milieudossiers die de komende jaren boven water zullen komen."

Groen: "Demir moet ook einde maken aan lakse vergunningen"

Ook Groen is tevreden met de juridische stappen tegen 3M, maar vraagt om een einde te maken aan het "lakse" vergunningenbeleid. De oppositiepartij vindt dat Demir meer moet doen. "Als de minister het echt meent, dan kan ze zorgen dat 3M stopt met PFOS en andere gevaarlijke producten te lozen in de Schelde door strengere normen te maken. Als ze dat niet doet, is haar juridische actie niet meer dan een veredelde aangetekende brief", zegt Groen-parlementslid Mieke Schauvliege.