Landbouwers storten zich na onteigening met succes op hoevetoerisme

De vierkantshoeve het Hof Ten Rooden Duifhuize in Sint-Denijs, een deelgemeente van Zwevegem in de Scheldevallei, dateert van de middeleeuwen en staat op de culturele erfgoedlijst van de provincie West-Vlaanderen. “Toen we hier naartoe verhuisden, moesten we eerst een invulling geven aan de activiteiten van de hoeve voordat we een stal mochten bouwen en runderen mochten houden. Dat is uiteindelijk recreatie en toerisme geworden”, vertelt Flore Vanhemmens (26) die samen met haar ouders het landbouwbedrijf-hoevecamping in de Leienstreek uitbaat.

Het is op een doordeweekse dag om 14u een komen en gaan van kampeerwagens en caravans, vaak met Nederlands kenteken, op het hof. Niet ver van de snelweg, die vakantiegangers uit Vlaanderen en Nederland naar Frankrijk leidt, is er van files en verkeersdrukte geen sprake. De kampeerders, die meestal voor één of twee nachten neerstrijken op de historische hoeve, kijken uit op een weids, glooiend landschap met tal van uiteenlopende landbouwgewassen. Naast de camping ligt er vlas op het veld dat het traditionele rotingsproces ondergaat.

Burgers versus landbouw

“Het gebeurt vaak dat kinderen in onze landbouwgewassen spelen waardoor de planten schade oplopen. Dan moeten wij er altijd naartoe lopen om uit te leggen dat dit niet de bedoeling is”, vertelt Flore. Het is voor haar en haar vader één van de vele voorbeelden van de kloof tussen landbouw en de burger. “De burger heeft geen enkele feeling meer met de landbouw en kent de boerderij alleen van wat men op school leert”, vertelt vader Johan Vanhemmens.

Johan en zijn echtgenote Mia Spincemaille woonden altijd in Zwevegem totdat hun akkerbouw-vleesveebedrijf tien jaar geleden onteigend werd. “Onze grond moest wijken voor industrie en sociale woningbouw”, vertelt Vanhemmens met de nodige melancholie in zijn stem. Zijn familie boerde er verschillende generaties en bouwde de aardappelhoeve na de Tweede Wereldoorlog uit tot een landbouwbedrijf met succesvolle verkoop van aardappelen, groenten en vlees aan huis. “Mijn ouders waren bezig met korteketenverkoop, nog voordat dit concept bestond.”

Anno 2023 zijn er van het familiebedrijf in Zwevegem geen sporen meer aanwezig of het moet de straatnaam zijn, de Vanhemmens-Hoevestraat. “Bij de onteigening heb ik in het contract opgenomen dat de straat naar onze familie vernoemd werd. Mijn voorouders hebben daar generaties na elkaar geboerd. Dit was wel het minste wat ik voor hen kon doen”, vertelt Vanhemmens die na de onteigening een nieuw onderkomen vond in Hof Ten Rooden Duifhuize, zo’n tien kilometer verderop.

Familiebedrijven hebben beste tijd gehad

“De hoeve stond er bij aankoop vervallen bij en het heeft veel werk gekost om de gebouwen op te knappen”, herinnert de 28-jarige Flore zich. De West-Vlaamse studeerde Agro-biotechnologie en werkte vijf jaar in een commerciële functie binnen de aardappelverwerkende sector. “Daar voelde ik dat er veel onzekerheid heerst onder de Vlaamse boeren”, aldus Flore die weinig studiegenoten heeft die een ouderlijk landbouwbedrijf overnamen. Ook vader Vanhemmens ziet weinig generatiegenoten met opvolging. “Op termijn zullen de traditionele Vlaamse familiebedrijven verdwijnen en neemt de industriële landbouw hun plaats in”, is zijn stellige overtuiging.

Zelf besloot de landbouwer in ieder geval geen kansloos gevecht aan te gaan. “De economie gaat in een golfbeweging en je kunt je hier niet tegen verzetten”, zegt hij. Daarom breidde hij zijn landbouwactiviteiten uit met hoevetoerisme en recreatie. Deze diversificatie was op dat moment ook deels noodgedwongen tot stand gekomen, vult Flore aan. “De hoeve is historisch erfgoed. Bij de bouw van een stal om onze vleesveeactiviteiten voort te zetten, was één van de voorwaarde dat de hoeve een alternatieve invulling kreeg.” Dat werd toerisme.

De verbreding bleek een schot in de roos. Hoewel corona in het begin nog roet in het eten gooide, kwam er al gauw een stroom van bezoekers naar de boerderij. In reactie hierop werd twee jaar geleden het aantal vakantiewoningen uitgebreid van drie tot vijf, terwijl camping Zennijs inmiddels 50 plaatsen telt. Tijdens het hoogseizoen lopen er tien jobstudenten rond op het bedrijf. “De camping heeft in het seizoen, dat van april tot oktober loopt, een bezettingsgraad van 90 procent. Veel kampeerders zijn op doorreis van Nederland naar Frankrijk”, vertelt Flore. De bewoners van de vakantiewoningen zijn ook zakenlieden die bijvoorbeeld een beurs in Kortrijk bezoeken.

In de marketing voor de recreatie- en toerismeactiviteiten, die in een afzonderlijk bedrijf zijn ondergebracht, wordt sterk ingezet op het boerderij- en, in bredere zin, het plattelandsleven. “Het meest nog op het plattelandsleven”, aldus de ondernemers die benadrukken dat de aanwezigheid van vleesvee niet altijd een meerwaarde. “Als er sporadisch mensen in de stal komen (de ondernemers stellen de stallen alleen open op verzoek, red.) stellen ze regelmatig het dierenwelzijn in vraag, alsof wij niet genoeg voor de runderen zorgen.”

Passanten goed voor verkoop hoevevlees

Hoewel het toerisme misschien zonder de veeteelt kan, kan de veeteelt inmiddels niet meer zonder het toerisme. “Alle runderen worden vermarkt in de hoeveslagerij van onze zoon Willem en ook in de zomerbar zijn de rundshamburgers in trek”, aldus Vanhemmens die de voorbije jaren ook de Belgisch witblauwrunderen afstootte en nu alleen nog aangekochte koeien afmest. “De drukte van het hoevetoerisme was niet meer te combineren met het kalveren dat soms midden in de nacht plaatsvindt.”

De komende jaren is het de bedoeling dat de recreatiefactor op het landbouwbedrijf aan belang wint. “In het toerisme en de korteketenverkoop kun je je eigen prijs maken en ben je niet afhankelijk van wat de markt biedt”, besluit de West-Vlaming.