De strijd om het witte goud
Opvallende stijger vorige week in de inflatiecijfers: drinkmelk werd 20 procent duurder ten opzichte van juni vorig jaar. Een krachtmeting tussen de retailers en de melkerijen kondigt zich alweer aan.
Nog geen jaar geleden voerde het ABS actie tegen de onhoudbaar lage prijs van de halfvolle melk in de Albert Heijn. Een liter melk kostte er 11 maand geleden nog 49 cent, vandaag kost dezelfde liter melk er 1,05 euro, waarmee de Albert Heijn de duurste van de Belgische supermarktketens is. Op minder dan een jaar tijd is de melkprijs er dus verdubbeld. Het is tekenend voor de uitzonderlijke omstandigheden op de zuivelmarkt. “De reële melkprijs voor de boer in mei bedroeg ongeveer 53 cent per liter”, vertelt Renaat Debergh van zuivelfederatie BCZ. “Dat is 46 procent meer dan in mei van vorig jaar. Over de eerste 5 maand van 2022 bedraagt de melkprijsstijging van de boer dus 41 procent ten opzichte van vorig jaar.”
“Meer acties als AH niet met een geloofwaardig verhaal komt”
2 augustus 2021Op de Belgische markt zijn het Colruyt, Carrefour en Aldi die met elkaar concurreren om melk aan de laagste prijs aan te bieden: een liter halfvolle melk ligt er voor 0,75 cent in de rekken. Delhaize en Lidl trokken hun prijzen ondertussen al op naar respectievelijk 0,88 cent en 0,95 cent per liter. Normaal wordt er twee keer per jaar onderhandeld over de nieuwe contracten voor consumptiemelk, maar ondertussen dringen sommige supermarkten al aan op contracttermijnen van drie maanden, klinkt het off the record in de sector.
Moeilijke markt
Met de huidige melkprijzen is de drinkmelk een moeilijke markt geworden voor de zuivelverwerkers. In de voedingssector zijn veel energie-intensieve bedrijven, en ook andere kosten zoals verpakkingsmateriaal blijven maar stijgen. In zijn editoriaal in De Drietand gooit ABS-voorzitter Hendrik Vandamme nu met een steen naar Colruyt: “Bij de recentste prijsstijgingen op de wereldmarkten en de daarmee gepaard gaande hogere boerderijmelkprijzen gaven retailers opnieuw niet thuis om mee te gaan met de prijsstijgingen. Meer nog, er werd gedreigd met “melk gaan halen waar ze die wel willen leveren aan de voorgestelde prijs”. Nu blijkt dat het spel harder dan ooit gespeeld wordt en dat de laagste prijzenspeler uit Halle zich zou gaan bevoorraden in Duitsland. Wij vingen op dat er minstens 11 miljoen liter niet-Belgische melk zou aangekocht worden.”
Bij Colruyt ontkennen ze ondertussen dat ze zich in Duitsland bevoorraden voor drinkmelk. "De bewering dat er zoveel miljoenen liters Duitse melk worden aangekocht, is pertinent onwaar", zegt woordvoerster Eva Biltereyst. “We vinden het jammer dat zo’n aantijgingen gedaan worden zonder dat eens vooraf bij ons wordt nagevraagd of ze wel kloppen. Het is onrust creëren in een klimaat dat al woelig is vandaag. We betreuren dat niet eerst de dialoog met ons aangegaan werd als er twijfel was. Alle witte drinkmelk van Boni en Everyday is vandaag van Belgische origine. We werken enkel met Duitse melk voor andere producten, zoals voor 2 kleine referenties koffiemelk, dat staat dan ook duidelijk op de verpakking. We zijn daar altijd transparant over geweest.”
Toch is Vandamme niet geheel gerustgesteld. Hij wijst erop dat er vandaag twee soorten verpakking van Everyday-melk circuleren in de Colruyt-winkels. Op één van de verpakkingen is het Belgische logo verdwenen, de melk is wel Belgisch, maar ze wordt in Duitsland verwerkt. “Voor onze Belgische melk werken we met verschillende leveranciers. Bij het lot dat we afnemen bij één van de Belgische leveranciers staat er geen vlaggetje op omdat die dus in Duitsland afgevuld/verpakt wordt”, zegt Biltereyst, “Verpakkingen met een Belgisch vlaggetje is in België afgevuld. Dat kan variëren van winkel tot winkel welke melk waar verkocht wordt. Dus: het is allemaal Belgische melk en bij de leveranciers die in België verpakken staat er een Belgisch vlaggetje op. Voor de leverancier die in Duitsland verpakt, staat er geen vlaggetje op.”
Netto-uitvoerder
Colruyt benadrukt dat het in het kader van de samenwerking met een 300-tal melkveehouders voor Boni-melk ook al een inspanning doet. “We zullen de Belgische melkveehouders steeds blijven steunen en hebben in dat opzicht net zelf een extra bijsturing gedaan in ons samenwerkingscontract voor Boni met Inex, waarbij meer dan 300 melkveehouders een stabiele en transparante prijs krijgen voor hun melk”, zegt Biltereyst. “We stellen allemaal vast dat er een zeer groot verschil is tussen de huidige marktprijs en de Boni melkprijs binnen het contract. Colruyt betaalt daarom vanaf 1 juli een extra bijdrage per 100 liter bovenop de prijs die het contractueel verplicht is en geeft de garantie om op het einde van het project het mogelijke verschil met de marktprijs te laten terugvloeien naar de deelnemende melkveehouders binnen het project.“ Concreet gaat het om een stijging met 5 euro per honderd liter, bovenop een eerdere indexatie op basis van de Belgische Zuivelbarometer. De prijs is gestegen van 34,76 euro per 100 liter naar 45,25 euro. In totaal gaat het om 30 miljoen liter die zo gecontracteerd is, een aanzienlijk deel van de zuivelbehoefte van Colruyt.
Voor consumptiemelk is België een netto-uitvoerder. De export steeg van 344.000 ton naar 744.000 ton melk, terwijl de import in 2021 maar 173.000 ton bedroeg. Het maakt dat consumptiemelk het grootste overschot op onze handelsbalans genereert, maar net zoals veel uitvoer in de voedingssector gaat bijna 90 procent gewoon naar de belangrijkste buurlanden. Als de Nederlandse boeren de distributiecentra van de supermarkten blokkeren dan is verse zuivel één van de eerste producten die opraakt. De Nederlandse consument kiest voor verse, gepasteuriseerde melk die gekoeld bewaard moet worden. Bij ons is het grootste aandeel voor UHT-melk die op 140 graden verhit is om langer houdbaar te blijven. Voor de zuivelindustrie is het een tweesnijdend zwaard: UHT-melk is exporteerbaar, maar dat wil zeggen dat hij in principe ook importeerbaar is.
Krachtmeting
“De drinkmelk is maar een 13 procent van onze totale melkplas”, zegt Renaat Debergh van BCZ. “Onze zuivelindustrie heeft de laatste tien jaar fors geïnvesteerd in zijn verwerkingscapaciteit en gamma en bovendien is er een consolidatie geweest in de sector. Wij zijn vandaag ook netto-importeur van bulkmelk, wat tien jaar geleden nog volledig anders was. De grote zuivelverwerkers kunnen makkelijker een deel van hun melk heroriënteren naar grondstoffen voor de wereldmarkt zoals boter of kaas. Op de wereldmarkt gelden spotprijzen waarin de hogere melkprijs veel sneller te zien is.”
We kijken op de middellange termijn mogelijk aan tegen problemen rond voorraadbeschikbaarheid van Belgische witte melk. Dat baart ons zorgen
Voor hun “premier prix” drinkmelk kiezen de retailers nog altijd voor Belgische melk, en dat blijft voorlopig zo. Maar de omstandigheden op de markt maken de zuivelverwerkers dus niet zomaar kansloos in hun krachtmeting met de retailers. Biltereyst: “Ook voor ons is de zuivelmarkt geen gemakkelijk gegeven. We kijken op de middellange termijn mogelijk aan tegen problemen rond voorraadbeschikbaarheid van Belgische witte melk, zoals ook meermaals aangegeven door de sector. Dat baart ons zorgen. Bovendien zijn prijzen van de Belgische melk enorm gestegen - ongeveer maal twee ten opzichte van ruim twee jaar geleden - en is de melk vandaag beduidend duurder dan in sommige andere landen in de EU. We blijven een vinger aan de pols houden op de Europese markt. Dat is onze verantwoordelijkheid, en we benadrukken daarbij ook dat daarover vandaag nog geen concrete knopen werden doorgehakt.”
Lege winkelrekken komen er voorlopig dus niet bij ons, maar lang niet alle inflatie in de keten is doorgerekend, terwijl de mondiale vraag blijft aanhouden. Volgens de cijfers van de Europese Commissie kunnen de drie grote zuivelexporteurs in de wereld – de VS, de EU en Nieuw Zeeland – samen maar 13 procent van de mondiale groei opvangen. Door het stikstofakkoord zit er weinig tot geen beweging aan de aanbodkant, tenzij bijvoederen voor die laatste extra liters. “Zonder het stikstofprobleem zouden op dit moment de melkveehouders nogal aan het bouwen en uitbreiden zijn”, zegt een beleidsmaker die de sector goed kent. Finaal zou de rekening wel eens gewoon bij de consument kunnen terechtkomen, in de vorm van structureel hogere zuivelprijzen.
Bron: Eigen berichtgeving
