Vrouwen, meer dan een verbindende factor in de landbouw

Voor de tweede editie op rij zou Agribex uitpakken met een Ladies’ Day. De coronapandemie besliste er evenwel anders over, want de landbouwbeurs werd alsnog afgelast. En dus focussen we ons op de podcast van Radio Agribex over vrouwen in de landbouw om de land- en tuinbouwster van op afstand in de bloemetjes te zetten. Daarvoor kreeg Agribex mooi volk samen: op het kabinet van landbouwminister Hilde Crevits (CD&V) ging de minister in gesprek met Betty Eeckhaut, landbouwster en voorzitter van zuivelcoöperatie Milcobel, en An Deneffe van het Landelijk infopunt vrouwen (Liv).

Met ongeveer 20.000 zijn ze, de vrouwen in België die met een zelfstandig statuut actief zijn in de land- en tuinbouwsector. Dat blijkt uit cijfers van de Sociale Zekerheid voor Zelfstandige Ondernemers. In Vlaanderen is ongeveer 11 procent van de bedrijfsleiders van land- en tuinbouwbedrijven een vrouw. “En dan zijn er nog de vele andere vrouwen die buitenshuis in loondienst werken en ondertussen nog heel wat werk op de boerderij verrichten”, zegt An Deneffe.

Verbindingen leggen

Betty Eeckhaut is één van die vrouwen die elke dag opnieuw het beste van zichzelf geeft, thuis op het bedrijf, maar sinds een goed jaar ook als voorzitter van Milcobel. “Landbouw is gewoon een prachtige manier van leven die me met de paplepel is ingegeven”, vertelt ze. “En we geven dit ook door aan onze kinderen. We leren hen dat je respect moet hebben voor de natuur: want wat je aan de natuur geeft, krijg je er als landbouwer ook van terug.”

Als coördinator van Liv komt An Deneffe met heel veel vrouwen in de landbouw in contact. “Wanneer ik op een bedrijf gevraagd wordt, dan bestaat mijn taak erin om het talent van die vrouwen mee te ontdekken, hen sterker te maken en hen eventueel over de streep te trekken om te durven ondernemen. De ervaring leert mij dat mannen en vrouwen elkaar heel goed kunnen aanvullen op een landbouwbedrijf en er als team sterker voor staan.”

Volgens Deneffe zijn vrouwen bijzonder sterk in verbindingen leggen, bijvoorbeeld vanuit hun job buitenshuis, maar ze staan ook vaak open voor nieuwe verdienmodellen. “Landbouw en zorg, landbouw en ambassadeurschap, het zijn vooral vrouwen die daar een rol in opnemen.” Helaas stelt ze vast dat ze vandaag vaak gevraagd wordt omdat het welbevinden van gezinnen onder druk staat door de vele problemen waar de sector tegenaan kijkt. “Er wordt vandaag heel veel gevraagd van boeren. Vrouwen staan tussen het gezin en het bedrijf en voelen de problemen vaak het eerst.”

Mentaal overleven

Ook Betty Eeckhaut erkent dat het vandaag “mentaal overleven” is voor veel landbouwers. “Financieel is het voor veel boeren moeilijk. Maar wat het vooral zwaar maakt, is de onzekerheid. Als ondernemer wil je op lange termijn plannen maken, maar wij kijken momenteel in een zwart gat. Uitbreiden in aantallen is één ding, maar we kunnen ook niet uitbreiden in innovatie. We blijven ter plaatse trappelen en weten niet welke toekomst we hebben. Dat is keihard en weegt bijzonder zwaar door”, legt ze de vinger op de wonde.

Anderzijds weegt ook de aanhoudende kritiek zwaar op het gemoed van landbouwsters. “Het gaat door merg en been als je kinderen thuiskomen van school en neerslachtig zijn omdat de job van hun ouders wordt afgeschilderd als de grote boosdoener van het klimaat”, bekent Eeckhaut.

Minister Crevits beseft dat het negatieve imago dat de sector vandaag met zich meedraagt een bron is van heel veel frustratie. “Boeren zijn in de eerste plaats mensen. Ik zeg dat heel vaak en ook de politiek moet daarin een verantwoordelijke houding aannemen. We moeten de boer meer als een oplossing zien, ook in de politiek.” Ze stelt dat landbouw maar voor een heel klein stuk van de broeikasgasuitstoot verantwoordelijk is. “Maar ook dat hoor je sommigen niet zeggen”, aldus de minister.

Op vlak van onzekerheid beseft ze dat daar een belangrijke rol is weggelegd voor het beleid. “Ik werk dan ook keihard mee aan een oplossing. Maar we mogen niet romantisch zijn. We moeten ook durven zeggen dat sommige bedrijven niet zullen kunnen voortdoen zoals ze nu bezig zijn”, aldus Crevits.

Tips voor meer evenwicht

Ze begrijpt dan ook dat boeren soms kritiek hebben. “Ik heb daar een evenwicht in leren vinden. Ik vind het niet erg dat ze soms eens heel kwaad op mij zijn, zolang ze ook beseffen dat ik me inzet om de problemen op te lossen. Als ze dat zo is, heb ik leren omgaan met die kritiek”, vertelt Crevits.

Een tip die ook voor landbouwsters van pas kan komen, zo merkt An Deneffe op die daarop vraagt of de minister nog tips heeft. “Ik vind het raar dat die vraag aan mij gesteld wordt”, reageert die enigszins verwonderd. “Landbouwers zijn juist op heel veel vlakken een voorbeeld voor mij. Wij wonen in een kangoeroewoning, die verschillende generaties onder één dak, dat heb ik bij landbouwers gezien.” Ook de vriendschappen en de hartelijk in de sector zijn een voorbeeld voor de minister. “Boeren kunnen hard werken, maar ook keihard samen genieten. De beste feestjes zijn nog altijd de boerenfuiven”, herinnert Crevits zich.

Toch geeft ze nog wat tips mee over hoe zij als minister omgaat met de druk en het vele werk. “Af en toe afstand nemen door bijvoorbeeld te gaan joggen, een glaasje wijn te drinken met mijn man of eens vijf minuten mijn gedachten de vrije loop te laten bij een tas koffie. Het zit vaak in de hele kleine dingen”, legt ze uit. “En af en toe je bak eens leegschudden bij je medewerkers of mensen in je omgeving. Het is belangrijk dat je uit de tunnel geraakt, want eens je daarin zit wordt die alleen maar smaller. Op het einde kan je dan enkel omvallen”, meent ze. Soms even weg gaan van je zorgen, kan volgens Crevits zeker helpen om problemen op een andere manier te bekijken.

Beluister hier de volledige podcast:

Hieronder kan je de andere podcasts van Radio Agribex terugvinden: