“Landbouw is de ziel van Vlaanderen, boerinnen de ziel van elk landbouwbedrijf”
Met die quote stak Vlaams minister van Landbouw Jo Brouns (cd&v) 270 boerinnen een hart onder de riem tijdens de vierjaarlijkse Dag van de Agravrouw, georganiseerd door Ferm. Dat was nodig, want voor veel boerinnen zijn het zware tijden. Het gebrek aan rechtszekerheid heeft niet alleen een impact op hun bedrijf, maar ook op het hele gezin. “Tijdens deze Dag van de Agravrouw willen we vrouwen aanzetten om tijd te nemen voor zichzelf, maar hen ook inspiratie bieden om na te denken over hun rol in een landbouw van morgen”, klinkt het bij Ferm voor agravrouwen.
Op het juiste moment
Elke vier jaar zorgt de schrikkeldag voor een extra dag. Voor Ferm voor agravrouwen vormt 29 februari de ideale dag om boerinnen uit alle hoeken van Vlaanderen samen te brengen. Dit jaar verzamelden ze in Sint-Niklaas voor een goedgevulde dag. Door de grote onzekerheid waarmee de landbouwsector wordt geconfronteerd, worden ook de boerinnen met heel wat zorgen en frustraties opgezadeld. “Gezien de actualiteit van de afgelopen weken komt deze bijeenkomst op het juiste moment”, aldus Nik Van Gool, voorzitter van Ferm.
Met enerzijds een paar boeiende sprekers en anderzijds voldoende tijd om te netwerken, wilde Ferm de boerinnen niet alleen inspiratie aanreiken, maar hen ook hun zorgen laten delen. De aftrap werd gegeven door Frederic Imbo, communicatiecoach en acteur, die de vrouwen toesprak over de strategie van het geluk. Met tips als “zoek geluk in kleine dingen”, “ja zorgt voor ontspanning, nee voor spanning”, “maak tijd voor jezelf” en "focus op oplossingen, niet op problemen" had hij blijkbaar een gevoelige snaar geraakt bij de boerinnen. “We hebben niet alleen goed gelachen, maar hij heeft ook echt zaken gezegd die ik ga meenemen en ga proberen toepassen in het dagelijks leven”, klonk het bij een aantal onder hen.
Landbouw draagt ook bij aan onze identiteit, want voeding vertelt iets over onze geschiedenis, onze streek en onze cultuur
Positief ondernemerschap
Na de middag kwam VUB-professor en politicoloog Jonathan Holslag langs om te vertellen waarom hij voeding het goud van de 21ste eeuw noemt. Hij startte zijn betoog met de landbouwpolitiek van een aantal grootmachten te kaderen, zoals China, India, de Verenigde Staten en een reeks Afrikaanse landen. Zij zien landbouw als een strategische sector die onmisbaar is voor de autonomie van een land. Vanuit de optiek van een sterk veranderende wereld met onder meer de geschillen tussen Rusland en Oekraïne en Israël en Palestina, verdient landbouw en voedselvoorziening veel meer aandacht dan die vandaag in Europa en Vlaanderen krijgt, zo zei de professor.
Volgens hem is het wel belangrijk dat landbouw mikt op positief ondernemerschap. Dat betekent dat het meer moet doet dan alleen maar de bevolking voorzien in één van haar basisbehoeften: voedsel. “Landbouw moet inspelen op een veel breder scala aan behoeften. Door in een veranderende wereld te zorgen voor voldoende voedsel kan de sector zorgen voor een gevoel van veiligheid. Als dat voedsel op een duurzame manier geproduceerd wordt met aandacht voor natuur, speelt landbouw in op het groeiend milieubewustzijn. De sector kan ook bijdragen aan onze identiteit, want voeding vertelt iets over onze geschiedenis, onze streek en onze cultuur. Denk maar aan hoe de Fransen ‘terroir’ creëren en daar fierheid uithalen. Dat zal ook de trots voor onze voedselproducenten doen toenemen”, legde Holslag uit. Hij beseft dat dit allemaal wel “geitenwollensokkenachtig” kan klinken, maar volgens hem wijzen studies uit dat dit leidt tot een hogere rendabiliteit per hectare.
Eerst en vooral moet de aanslag op landbouwgrond stoppen in het sterk verstedelijkte Vlaanderen
Holslag: “Voedsel is het goud van de 21ste eeuw”
8 juli 2023Om dit te realiseren moet er volgens hem een vicieuze cirkel doorbroken worden. “De koopkracht van de mensen staat vandaag onder druk. Mensen hebben het gevoel dat ze er economisch op achteruitgaan en dus schieten ze in een bezuinigingsmodus”, aldus Holslag. “Dat geeft een impuls aan supermarkten om nog meer te kiezen voor goedkoper voedsel en allerhande promoties. Dat leidt tot schaalvergroting bij de producent omdat dit productiviteitswinst oplevert, maar de keerzijde is dat de consument nog meer vervreemdt van zijn voeding en van landbouw. We zien ook dat er meer en meer grote tussenspelers in de keten komen, vaak uit het buitenland. Dat leidt op zijn beurt tot een verzwakking van de economie waardoor de koopkracht meer en meer onder druk komt te staan.”
Om de vicieuze cirkel te doorbreken, zijn er volgens de VUB-professor een aantal zaken nodig. “Eerst en vooral moet de aanslag op landbouwgrond stoppen in het sterk verstedelijkte Vlaanderen. Daarnaast blijft ook export van voeding belangrijk, maar wel uitvoer van producten met toegevoegde waarde, van voeding met een verhaal. Dat moet ook meer ondersteund worden door onze diplomatie. Nederland kan daar zeker als voorbeeld dienen.”
Ook de binnenlandse markt moet in zijn ogen verstevigd worden. Zo moet de overheid meer toezien op oneerlijke concurrentie. De professor gaf daarbij het voorbeeld van grote Nederlandse supermarkten die hier in België voet aan de grond krijgen, zoals Albert Heijn. De supermarktketen heeft bijvoorbeeld samen met 100 Nederlandse varkenshouders en Vion een lastenboek uitgewerkt voor meer dierenwelzijn. Omdat Belgische landbouwers niet kunnen deelnemen, zorgt dit voor oneerlijke concurrentie. “Hiertegen moet de overheid veel sneller optreden, want dit brengt de vrije markt in het gedrang”, meent Holslag. Tot slot is hij er ook van overtuigd dat landbouwers heroriëntatie niet mogen schuwen. “Maar we zien dat dit al op veel plaatsen gebeurt”, stelt hij.
Er is één zekerheid: elke landbouwer die hier verdwijnt, zal ergens anders terug opstaan, maar op een veel minder duurzame manier
Uitdagingen nog niet voorbij
Na professor Holslag mocht minister Brouns de zaal toespreken. Hij noemde landbouw de ziel van Vlaanderen en prees daarbij de rol die vrouwen innemen op landbouwbedrijven, zeker in deze moeilijke tijden voor de landbouwgezinnen. “Jullie zijn de ziel van elk landbouwbedrijf”, stak hij hen een hart onder de riem. “We kunnen alleen maar bijzonder veel respect en waardering hebben voor wat jullie doen op landbouwbedrijven.” Hij erkende dat dit één van de zaken is die vandaag ontbreekt. “Vandaag zijn de grootste bezorgdheden op de bedrijven gebrek aan rechtszekerheid, gebrek aan waardering en te veel administratieve lasten”, somde de minister op.
Hij wilde de boerinnen niet alleen mooie praatjes voorschotelen. “Ik kan niet zeggen dat er vanaf morgen voor eens en voor altijd zekerheden zullen zijn. Helaas, de uitdagingen zijn nog niet gedaan. Het zal een niet-aflatende strijd zijn.” Volgens Brouns is het wel duidelijk dat de Vlaamse samenleving meer dan ooit aan de kant gaat staan van de landbouwsector. “Maar het is niet voldoende om de landbouw alleen figuurlijk te omarmen, dat moet ook veel meer gebeuren in de winkelkar. We moeten economisch chauvinistischer worden. De Vlamingen moeten veel bewuster kiezen voor onze eigen producten.” Volgens de minister is er één zekerheid: “Elke landbouwer die hier verdwijnt, die zal ergens anders terug opstaan, maar op een veel minder duurzame manier.”
De dag werd afgesloten met een panelgesprek waarin vijf boerinnen getuigden over hoe zij de omgaan met de onzekerheden op het bedrijf of hoe zij vaak de drijvende kracht zijn om bezoekers op het bedrijf te ontvangen. Ze vertelden ook over de keuze die ze gemaakt hebben om mee in het landbouwbedrijf te stappen en over wat zij als vrouw toevoegen aan het bedrijf.
Beeld: Ferm
