Hoe Dryade en Het Harrison Collectief hun juridische pijlen op de veehouderij richten
nieuwsEen vzw die via de rechtbank maatregelen afdwingt, is een werkwijze die almaar frequenter opduikt. Dryade en Het Harrison Collectief zijn kleine vzw’s die deze werkwijze hoog in de vaandel dragen. De vzw’s hebben een zeer klein team ter beschikking, maar zetten toch grote druk op de Vlaamse regering, landbouwers en ondernemers. “Dryade, de schrik van boeren en ondernemers”, kopte De Tijd zelfs dinsdag.
‘Protecting nature through law’, ofwel via de rechtbank aan natuurbescherming doen is een fenomeen dat overgewaaid is uit Nederland naar hier. Eén van de meest gekende organisaties die zijn stempel drukt op deze werkwijze is vzw Dryade. De vzw werd in 2021 opgericht door Dries Verhaeghe en telt naast hem nog één medewerker. De juristen winden er geen doekjes om en gebruiken hun werkwijze met zwier als slagzin voor Dryade. Minder zwierig zijn ondernemers en landbouwers met de opkomst van vzw Dryade.
Afgelopen zomer werden door Dryade 27 mandatarissen, drie gemeentes en twee provincies in gebreke gesteld voor het verlenen van vergunningen aan veeteeltbedrijven. Volgens de vzw zijn die vergunningen in strijd met het Vlaamse natuurdecreet en dus illegaal. Wie ze verleende, riskeert gevangenisstraffen tot twee jaar en geldboetes tot 250.000 euro.
Dit is niet de enige zaak waar veeteeltbedrijven het focuspunt zijn voor de milieuvereniging. De vzw heeft sinds het driejarig bestaan al ettelijke malen vergunningen van landbouwers rechtstreeks aangevallen. “De veestapel in Vlaanderen moet kleiner”, aldus Verhaeghe die het verhaal achter Dryade aan De Tijd uit de doeken doet. “De politiek heeft het stikstofprobleem zelf gecreëerd door te negeren dat het model van intensieve veehouderij op zijn milieugrenzen botst. Om dat evenwicht te herstellen en onze welvaart te behouden is de logische keuze te knippen in de intensieve veeteelt.”
Voorbeeldbedrijf krijgt vergunning niet verlengd in stikstofsaga
23 augustus 2023Focus op veeteeltsector
Bart Naeyaert (cd&v), de West-Vlaamse gedeputeerde voor Omgevingsvergunningen, getuigt in het artikel dat Dryade almaar vaker opduikt in procedures tegen veehouderijen. “Dat is haar recht, maar de vzw gaat driest te werk. Dryade vecht dingen aan en de gevolgen interesseren de vzw niet”, aldus Naeyaert.
De Tijd concludeert dat de kritiek erop neerkomt dat Dryade anders dan andere spelers blind op vergunningen springt en geen maatschappelijke visie heeft, die er bij andere natuurorganisaties wel zou zijn.
De manier waarop en de middelen waarmee Dryade de natuur te beschermt, doen bij velen wenkbrauwen fronsen. En dit niet alleen bij landbouwers en ondernemers van grote projecten, ook politici halen hun wenkbrauwen op. De milieuvereniging stelt namelijk ook, al dan niet via rechtszaken, de milieuwetgeving van de Vlaamse regering in vraag en zal binnenkort hoogstwaarschijnlijk een mooie som aan subsidies krijgen van diezelfde Vlaamse regering.
Financiering
Zoals De Tijd in zijn artikel stelt, loopt de financiering van Dryade tot nu toe via sponsoring, giften, eigen inbreng en projectsubsidies van onder meer de Nationale Loterij en Fonds Gezonde Lucht. Dit laatste is een fonds dat werd opgericht door Greenpeace nadat het de Vlaamse regering tot dwangsommen had gedwongen voor haar falende luchtplan.
Binnenkort zal daar zeer waarschijnlijk jaarlijks 60.000 euro bovenop komen, geschonken door de Vlaamse regering. Het departement Omgeving reikt namelijk startsubsidies uit waar Dryade voor in aanmerking komt. Met zo’n startsubsidie wil het departement kleine natuur- en milieu-vzw’s een duw in de rug geven. Na drie jaar kan dan de opwaardering tot ‘gewestelijke thematische vereniging’ volgen. Daaraan is een nog grotere subsidie gekoppeld, één van 120.000 euro per jaar. De startsubsidies van 180.000 euro gespreid over de eerste drie jaar, moeten niet terugbetaald worden als die erkenning uitblijft.
Al is het voor de vzw nog niet officieel in kannen en kruiken. Hiervoor moet Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) nog een beslissing nemen en de startsubsidie decretaal verankeren. Het dossier van Dryade om de subsidie te ontvangen, werd wel reeds ontvankelijk verklaard. “Ons dossier voldoet aan de voorwaarden, dus we gaan ervan uit dat we de subsidie krijgen”, zegt Verhaeghe aan De Tijd. “En het is niet zo dat we dan gas terug zullen nemen in onze procedures.”
Dryade wil via de rechtbank aan politiek doen, maar zo werkt het niet. Wie vindt dat wetten anders moeten, stelt zich verkiesbaar en verandert de dingen vanuit het parlement
Kritiek
De werking en het feit dat Dryade hoogstwaarschijnlijk een jaarlijkse subsidie zal krijgen van het Departement Omgeving om de Vlaamse wetgeving aan te vallen, was al meerdere malen onderwerp in de commissie Leefmilieu. “Dryade procedeert bij wijze van spreken tegen alles wat beweegt, zelfs tegen landbouwers die minder vee gaan houden”, aldus parlementslid Steven Coenegrachts (Open Vld) in een commissie vorig jaar. “De vzw maakt hiermee een werkelijkheid van de vergunningenstop die we de facto al een paar jaar kennen. Dat is toch wel een bijzonder gegeven voor een vzw die ook nog eens Vlaamse subsidies vraagt. Een vzw die als doel heeft om tegen ons te procederen ook nog eens subsidiëren, dat is misschien een zelfpijniging die we onszelf niet hoeven aan te doen. Al moeten we ook de hand in eigen boezem steken. Dergelijke vzw’s hebben natuurlijk veel minder kans als wij er met een juridisch robuust stikstofkader staan.”
Een statement waar Mieke Schauvliege (Groen) niet mee akkoord ging. “Blijkbaar hebben wij kritische vzw’s nodig om ervoor te zorgen dat er deftige wetgeving komt. We zouden deze vzw’s, die proberen de overheid scherp te houden, op onze blote knieën moeten bedanken”, aldus de Groen-fractieleider.
Eerder in De Standaard noemde kamerlid Tomas Roggeman (N-VA) Dryade ‘groene fundi’s’ en maakte zelfs de vergelijking met de Gestapo. Vlaams viceminister-president Gwendolyn Rutten (Open VLD) reageerde eveneens scherp op de werkwijze van de vzw: “Dryade wil via de rechtbank aan politiek doen, maar zo werkt het niet. Wie vindt dat wetten anders moeten, stelt zich verkiesbaar en verandert de dingen vanuit het parlement.”
Schieten op de pianist
Verhaeghe voelt zich volgens De Tijd niet aangesproken. “Wij vernietigen geen vergunningen, de rechter doet dat. Als de politiek geen ruimtelijke keuzes durft te maken en haar wetgeving gebrekkig is, moet ze niet schieten op de boodschapper. In Vlaanderen heeft de overheid zich veel te lang beschouwd als de facilitator van vergunningen, terwijl ze spelverdeler zou moeten zijn. De politiek is een legitieme weg om daar iets aan te veranderen, maar wij kiezen de juridische weg. Door die rechterlijke toets kom je net tot betere wetten en vergunningsbeslissingen”, aldus Verhaeghe. “Het stikstofarrest toonde de kracht van vzw’s als de onze: voorleggen aan de rechterlijke macht wat de uitvoerende en wetgevende macht beslissen. Die kan dat niet op zichzelf, wat maakt dat we een essentiële speler zijn in een democratie.”
Om vooruitgang te bevorderen kunnen, juridische procedures van pas komen
Copy paste
Ondertussen zag in juni 2023 vzw Het Harrison Collectief het levenslicht, een vzw die opvallend veel gelijkenissen vertoont met Dryade. Zo is Het Harrison Collectief ook een vzw van juristen die aan de hand van juridische acties een doel beschermt. Wat voor Dryade dan de natuur is, is voor het Harisson Collectief de dierenrechten en dierenwelzijn. Gelijkaardig met Dryade pleit het collectief voor een graduele afbouw van de intensieve vee-industrie en de bevordering van de kwaliteit van leven van landbouwdieren. “De acties van het collectief zijn in een eerste fase gericht op de regelgeving omtrent de vee-industrie, omdat er bij uitstek in deze sector op grote schaal dieronvriendelijke praktijken worden gehanteerd”, legt het collectief uit op zijn website.
Eén van de vier bestuurders, Elias Van Marke, laat weten dat het idee al even speelde om Het Harrison Collectief op te richten. “We merken dat dierenrechten en -welzijn geleidelijk aan meer aandacht krijgen, maar toch zien we weinig vooruitgang en actie. Om weldegelijk stenen te verleggen kunnen juridische procedures van pas komen. In het buitenland zijn daar reeds goeie voorbeelden van. Denk aan organisaties zoals ‘Wakker Dier’ in Nederland die het recht gebruiken om het dierenwelzijn te bevorderen.”
De gelijkenissen met Dryade zijn niet geheel toevallig. Van Marcke, oprichter en bestuurder van Het Harrison Collectief, zet dagelijks samen met Verhaeghe zijn schouders onder Dryade. “Maar anders dan bij Dryade is er niemand tewerkgesteld bij Het Harrison Collectief en voeren we vrijwillig beperkte activiteiten uit”, aldus Van Marcke. “Biggencastratie is tot nu toe het enige dossier waar we mee in actie gekomen zijn sinds de oprichting, de andere projecten zijn eerder work in progress.”
Het collectief diende vorig jaar een verzoekschrift in tot schorsing en nietigverklaring van het Koninklijk Besluit over biggencastratie, dat stelt dat varkenshouders zelf hun biggen mogen castreren. “De procedure werd ondertussen ingeleid bij de Raad van Staat waarop we helaas een negatief uitspraak gekregen hebben op de schorsing ervan”, aldus Van Marcke. “De uitspraak over de vernietiging moet nog volgen.” Verder houdt Van Marcke met Dryade het nieuwe decreet over de Codex dierenwelzijn nauwlettend in het oog en liggen stalbranden nauw aan het hart van Het Harrison Collectief . “Twee dossiers die alvast nog op de agenda staan.”
Bron: De Tijd
