Milieubewegingen dagen Vlaamse regering voor rechter vanwege pesticidenbeleid

Volgens de organisaties is het beleid te ­weinig gereguleerd en is het zelfs in strijd met de Europese richtlijnen. Eind oktober had de koepel de regering al in gebreke ­gesteld. Door het uitblijven van een afdoend antwoord, stappen de organisaties nu ook naar de rechtbank. De vijf organisaties eisen in de dagvaarding dat er eerst een beoordeling komt van de ­effecten van het pesticiden­gebruik op­ natuur die beschermd is door de Europese habitatrichtlijn. Europa eist al sinds 2004 zo'n beoordeling, maar in Vlaanderen is die er nooit gekomen.

Daarnaast vragen de milieu­organisaties dat het gebruik van pesticiden in waterwinnings­gebieden en in Europees ­beschermde natuur terug­geschroefd of verboden wordt. Die verplichting bestaat al sinds 2011. Rond natuur, waterlopen en kwetsbare zones zoals scholen en rusthuizen zouden er ook buffer­stroken moeten komen. Vandaag zijn die maar één tot tien meter breed. De vijf organisaties vinden dat dit 500 meter mag worden.

De zaak begint op 6 februari voor de rechtbank van Brussel. Als de Vlaamse regering ongelijk krijgt, moet ze de regel­geving aanpassen, anders volgen er dwangsommen.

Reactie politiek

Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) zegt dat ze achter de Europese doelstelling van een halvering van het pesticidengebruik tegen 2030 staat en dat ze zich "deels kan terugvinden" in de kritiek van de milieuverenigingen. "Zeker in de landbouwsector worden nog te veel pesticiden gebruikt. Maar ik ben ervan overtuigd dat de minister van Landbouw Jo Brouns het niet zo ver zal laten komen dat er dwangsommen worden opgelegd of dat zijn bureau wordt leeggehaald", zo zei de N-VA-minister in het Vlaams Parlement in antwoord op een vraag van Mieke Schauvliege (Groen). 

(Lees verder onder de video)

Het kabinet-Brouns reageerde eerder al in De Standaard op de dagvaarding. "We stellen vast dat de milieubeweging opnieuw voor de juridische confrontatie kiest", reageert Brouns. "Dit dreigt het zoveelste zwaard van Damocles te worden dat de landbouwsector boven het hoofd hangt. Dat terwijl de ­regels steeds strenger zijn ­geworden en de boeren meer en meer inzetten op duurzame ­alternatieven."

Reactie gewasbeschermingsmiddelensector

Peter Jaeken, secretaris van Belplant, laat weten dat de gewasbeschermingsmiddelensector niet betrokken is bij de dagvaarding en hij dus niet op de hoogte is van wat erin staat. “Het is dus moeilijk om hier iets ten gronde over te zeggen. We staan uiteraard open om onze visie en onze expertise te delen met de partijen die daarvoor openstaan.”

Over de aanpak wil hij wel nog het volgende kwijt: “Dryade is het juridisch vehikel van een politieke partij en een aantal milieuorganisaties. Het juridisch aanvechten van politieke beslissingen en beleid is een maatschappelijke trend die veel verder gaat dan onze sector. Het is een politiek en democratisch instrument als een ander, maar het dreigt wel voor rechtsonzekerheid op lange termijn te zorgen in vele dossiers. Om het met een parafrasering te zeggen van wijlen Gaston Eyskens: “La Belgique de compromis a vécu”.”

De milieuorganisaties laten volgens Jaeken uitschijnen dat er in ons land nauwelijks initiatief wordt genomen op vlak van regulering van pesticidengebruik, maar dat spreekt hij ten stelligste tegen. “Al in de jaren ’90 had België verschillende elementen van de Europese Richtlijn Duurzaam gebruik van gewasbeschermingsmiddelen uitgewerkt. Op veel vlakken kan ons land zelfs gezien worden als een pionier”, stelt hij. “Denk maar aan de keuring van spuittoestellen, de ophaling en verwerking van lege fytoverpakkingen en niet meer bruikbare stocks en het systeem van erkend verkoper en gebruiker, de zogenaamde fytolicentie. Dat laatste werd in 2014 opgeschaald van 5.000 à 6.000 uitgereikte fytolicenties naar 70.000 à 80.000 vandaag.”

Dat de Vlaamse overheid wordt gedagvaard, is in de ogen van Belplant ook wel opmerkelijk. “Vele zaken worden federaal geregeld, zoals de bufferzones per product, evaluaties op actieve stof en op productniveau. Het federale niveau legt ook bijkomende driftreducerende maatregelen op naar de omgeving. En ook de splitsing tussen de professionele gebruiker en de particulier, die al sinds 2012 van kracht is, wordt op dat niveau geregeld”, benadrukt Jaeken. Wat wel op gewestelijk niveau wordt geregeld, is bijvoorbeeld de bescherming van waterwinningsgebieden of de beperking van het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen in de openbare ruimte.