Vegaplan: “Vlaamse land- en tuinbouwers duurzamer dan strikt noodzakelijk”
nieuwsProducenten van plantaardige teelten passen meer duurzaamheidsmaatregelen toe dan strikt noodzakelijk. Dat blijkt uit de meest recente duurzaamheidsrapport van Vegaplan, de standaard die de voedselveiligheid en de kwaliteit van plantaardige grondstoffen garandeert. “Zo is het gebruik van beslissingsondersteunende tools bij gewasbescherming, nutriëntenbeheer- en waterbeheer intussen op vele bedrijven een gangbare praktijk”, geeft Vegaplan een voorbeeld.
Vorig jaar lanceerde Vegaplan een duurzaamheidsmonitor om de inspanningen in de plantaardige sector bloot te leggen. “Het gaat om extra duurzaamheidsinspanningen bovenop degene die van tel zijn in de Vegaplan Standaard”, vertelt Brigitta Wolf, coördinator van Vegaplan, de organisatie die de certificering in de plantaardige sector voor zijn rekening neemt. Maar liefst 10.660 land- en tuinbouwers in Vlaanderen werken met het certificaat Vegaplan, oftewel 68 procent van alle land- en tuinbouwers met plantaardige productie in Vlaanderen.
Duurzaamheidseisen die vandaag al deel uitmaken van de Vegaplan Standaard zijn bijvoorbeeld de toepassing van geïntegreerde gewasbescherming (IPM) waaronder de verplichting van teeltrotatie, erosiemaatregelen en bufferzones langs waterlopen. Maar daarnaast nemen veel landbouwers al bijkomende duurzaamheidsmaatregelen die nog verder gaan dan wat in de Vegaplan Standaard wordt gevraagd. Zo passen ze bijvoorbeeld innovatieve technieken zoals precisielandbouw toe of gebruiken ze instrumenten die beslissingen over irrigatie, bemesting of gewasbescherming kunnen ondersteunen.
Op zoek naar gekwantificeerde gegevens
Met de duurzaamheidsmonitor, die is gebaseerd op een enquête die land- en tuinbouwers voorafgaand aan hun Vegaplan-audit konden invullen, wil de sector deze inspanningen van de Belgische boeren en tuinders in de kijker zetten. “Met deze informatie kunnen we de discussie en de ontwikkeling naar meer duurzaamheid onderbouwen met gekwantificeerde gegevens”, luidde de argumentatie tijdens de lancering van het initiatief.
Aan de eerste duurzaamheidsmonitor, die eens in de drie jaar zal wordt afgenomen, deden 3.500 bedrijven mee, oftewel 65 procent van alle audits van 2024. De resultaten van het onderzoek werden vorige week gepresenteerd tijdens de jaarvergadering van Vegaplan. Die vond plaats bij aardappelverwerker Agristo, waar Vegaplan-voorzitter Steven De Cuyper werkt als Agro Business Director International.
Gebruik van precisietechnieken
Volgens Brigitta Wolf bevestigen de resultaten van de duurzaamheidsmonitor dat land- en tuinbouwers actief werk maken van duurzame landbouw. “Bij de gecertificeerde landbouwers zien we bijvoorbeeld dat er actief wordt gewerkt aan een optimale inzet van gewasbeschermingsmiddelen.” Zo past 50 procent van de deelnemers precisietechnieken toe om de middelen zeer gericht en met minimale milieu-impact aan te wenden, zoals bijvoorbeeld het gebruik van een automatische sectie-/dop aansturing met GPS.
Uit de enquête bleek ook dat 65 procent van de bedrijven alternatieve technieken voor gewasbescherming toepast, zoals mechanische onkruidbeheersing of biologische methoden. Bij één op vier van de deelnemers wordt dit toegepast op meer dan 50 procent van het areaal.
Advies inwinnen voor bemesting
Ook op het gebied van bemesting gaan de Vegaplan-gecertificeerde land- en tuinbouwers verder dan de eisen van het Vegaplan-lastenboek. Zo maakt 88 procent van de bevraagde landbouwers bij het opstellen van zijn bemestingsstrategie gebruik van beslissingsondersteunende instrumenten. Daarnaast maakt 64 procent van de deelnemers gebruik van bemestingsadviezen.
Bij het onderdeel duurzaam waterbeheer tonen de resultaten volgens Vegaplan aan dat landbouwers zich steeds meer bewust worden van het belang ervan. “De sector streeft naar een duurzamer watergebruik door in te zetten op beheermaatregelen en innovatieve oplossingen, zoals regenwateropvang, efficiënte irrigatietechnieken en het monitoren van het waterverbruik. Zo neemt 69 procent van de landbouwers initiatieven voor waterberging en -voorziening, vaak via eigen opslag.
Nood aan uniformisering
Volgens Vegaplan is er nog veel potentieel voor verdere verduurzaming en zijn boeren daartoe ook bereid. De lastenboekbeheerder benadrukt daarbij wel de uitdagingen voor de sector. Van wettelijke verplichtingen rond duurzaamheidsrapportering tot de opkomst van allerlei duurzaamheidstools. “Er heerst brede overeenstemming over de nood aan uniformisering, zodat landbouwers niet overspoeld worden met vragenlijsten en digitale invulplatformen. Vegaplan kan hier een ondersteunende rol in spelen, met een betrouwbaar systeem van borging als fundament”, aldus Brigitta Wolf.
Ze wijst erop dat binnen Vegaplan alle plantaardige sectoren (Agrofront en afnemers) zijn vertegenwoordigd. "Het certificatiesysteem dekt diverse teelten af en een groot deel van de landbouwers in België. We beschikken over een centrale databank, die gedeeld wordt met de collega’s van Codiplan (dierlijke productie). Daardoor is Vegaplan best geplaatst om te helpen bij het uniformiseren van de duurzaamheidseisen voor de producenten, de borging, en kunnen we ook faciliteren bij de rapportage tussen de ketenpartijen", besluit Wolf.
Resultaten van de duurzaamheidsmonitor kunnen hier bekeken worden.
Vegaplan
Vegaplan, oftewel Vegaplan Standaard is een nationale standaard voor de hele primaire plantaardige productie zodat de kwaliteit voor de consument gewaarborgd blijft. De standaard geniet erkenning van het FAVV en de gewestelijke overheden. De telers met een Vegaplan-certificaat ondergaan een driejaarlijkse controle. Belgische groente- en fruitveilingen stellen Vegaplan-certificering zelfs als eis om te mogen aanvoeren bij de veiling.
