Zuivelindustrie pakt uit met duurzamere verpakkingen en slim waterhergebruik
Op vlak van het hergebruik van water scoort de zuivelsector het best binnen de voedingsindustrie. Dat blijkt uit een stand van zaken rond duurzaamheid in de Belgische zuivelsector die het Vlaams Centrum voor Agro- en Visserijmarketing (VLAM) en de Belgische Confederatie van de Zuivelindustrie (BCZ) uitbracht. Ook op het vlak van duurzame verpakkingen is de zuivelverwerking goed bezig, met onder andere steeds meer melkproducten in gerecycleerde PET-flessen.
De afgelopen tien jaar hebben de zuivelverwerkende bedrijven in ons land verdienstelijke stappen gezet richting verduurzaming. Zo stootte zuivelsector vorig jaar een vierde minder CO2 per liter verwerkte melk uit in vergelijking met tien jaar geleden en daalde ook het energieverbruik met 22 procent. Ook blijkt al de helft van alle melkveehouders zelf duurzame energie via zonnepanelen, een windmolen of pocketvergisters te produceren.
“De zuivelverwerking heeft serieuze stappen vooruit gezet”, zegt Lien Callewaert, directeur BCZ. “Met oog op een klimaatneutraal Europa in 2050 is dit ook nodig. De uitdagingen zijn heel divers en gaan van verduurzaming van verpakking en een verbeterde afvalverwerking tot een vermindering van voedselverlies, meer waterhergebruik en energie-efficiëntie. Belangrijk is dat we samen in de keten vooruitgang blijven boeken. Alleen zo kunnen we de plaats van de zuivelsector in een meer duurzaam voedingssysteem bestendigen.”
Gebruik en verbruik van water
Tijdens het symposium waar de stand van zaken uitgelicht werd, focusten BCZ en VLAM op twee belangrijke thema’s binnen de zuivelverwerking: duurzamere verpakkingen en waterhergebruik. “Bijna 30 procent van alle gebruikte water in de zuivelverwerking komt uit alternatieve bronnen, denk aan gerecycleerd afvalwater of water uit de melk zelf. Dat is indrukwekkend, zeker als je weet dat het algemene waterhergebruik in de voedingssector op 15,6 procent ligt”, vertelt Charlotte Boeckaert, waterinnovator bij het Vlaams Kenniscentrum Water.
“In een ideaal scenario worden zuivelbedrijven zelfvoorzienend op het vlak van water. Dat kan technisch omdat melk veel water bevat, maar dat vraagt nog veel verder onderzoek.” Daarnaast blijkt dat de zuivelsector 29 procent minder water verbruikt per liter verwerkte melk in vergelijking met tien jaar geleden.
Toch liggen er ook nog opportuniteiten te blinken voor de zuivelsector, laat Boeckaert weten. “Het is opvallend dat de sector geen hemelwater inzet. Bedrijfssites hebben vaak een groot dakoppervlak om regenwater op te vangen. Dat gratis water kan je voor laagwaardige toepassingen gebruiken of zuiveren en opwaarderen tot een hoogkwalitatieve waterbron”, aldus Boeckaert.
Milcobel: “100% waterhergebruik tegen 2030”
“Voor de productie van zuivelproducten hebben we veel water nodig. Dat komt omdat we heel vaak onze installaties moeten reinigen", legt Ruben Puype, Corporate Sustainability Manager bij Milcobel uit. "Om die waterbeschikbaarheid te garanderen, zetten wij vanuit onze duurzaamheidsstrategie al langer in op waterefficiëntie. We gebruiken bijvoorbeeld geen grondwater en zetten vooral in op waterhergebruik. Op de site in Langemark recupereren we al ongeveer de helft van ons proceswater uit de melk die we verwerken. We zijn net gestart met een pilootproject in het kader van de Blue Deal om gezuiverd afvalwater van buurbedrijf Aquafin verder op te zuiveren tot drinkwaterkwaliteit en nadien in te zetten als proceswater. Ondertussen zijn er ook al onderzoeken bezig om richting 2030 naar 100 procent waterhergebruik te kunnen gaan op deze locatie. Op die manier kunnen we onze eigen waterkringloop volledig sluiten, terwijl we onze watervoorziening volledig kunnen garanderen.”
De transitie naar duurzame verpakkingen komt met de nieuwe Europese wetgeving binnenkort in stroomversnelling
Duurzame verpakkingen
Ook op het vlak van innovatieve, duurzame verpakkingen is de zuivelverwerking goed bezig, met onder andere steeds meer melkproducten in gerecycleerde PET-flessen. “De ideale verpakking voor voedingsproducten houdt rekening met drie factoren: functionaliteit, gebruiksgemak en duurzaamheid”, duidt professor Peter Ragaert, gespecialiseerd in verpakkingstechnologie voor voeding (UGent).
EU wil alleen nog recycleerbare verpakkingen tegen 2030
30 november 2022“Die functionaliteit is heel belangrijk, een verpakking beschermt een voedingsproduct en geeft het een optimale houdbaarheid mee. Daarom zijn verpakkingen van voeding vaak vrij complex samengesteld. Anderzijds geldt meestal ook: hoe complexer de samenstelling van de verpakking, hoe moeilijker te recycleren. In de transitie naar duurzamere verpakkingen moeten we aandacht besteden aan duurzame materialen, zodat we meer kunnen recycleren, én aan de houdbaarheid van voedsel. We moeten streven naar het vereenvoudigen van verpakkingssamenstellingen zonder impact op de functionaliteit. We zien bijvoorbeeld al steeds meer melkproducten in gerecycleerde PET-flessen, in plaats van de klassiek plastic flessen uit hoge densiteit polyethyleen (HDPE).”
PET-flessen in de zuivelsector
Bij Inex werken ze al sinds 2020 met PET-flessen. “Als eerste in België hebben we gekozen om consumptiemelk in PET te verpakken. Dat hebben we gedaan omwille van het feit dat we melk kunnen produceren met een CO2 -voetafdruk die 25 procent lager is”, zegt Steven Dierickx, Managing Director bij Inex. “De efficiëntie van de lijn is een eerste voordeel, waardoor we jaarlijks ongeveer vijf procent aan energie en vier olympische zwembaden aan water kunnen besparen. Daarnaast hebben we gekozen voor PET omwille van de recycleerbaarheid van de verpakking. Jaar na jaar streven we er ook naar om onze flessen lichter te maken. De tweede PET-lijn is ondertussen besteld en zal in 2024 actief worden.”
In de transitie naar duurzamere verpakkingen moeten we aandacht besteden aan de houdbaarheid van voedsel en aan duurzame materialen, zodat we meer kunnen recycleren
Ook portieverpakking op maat aanbieden zou moeten vervat zitten in de transitie naar duurzamere zuivelverpakkingen. “Portieverpakking op maat zijn essentieel zodat consumenten de juiste hoeveelheid kunnen kiezen en voedselverspilling vermijden”, aldus Ragaert. “Al lijkt het dus contra-intuïtief, vanuit het milieustandpunt is het dikwijls beter om twee kleinere portieverpakkingen te kopen dan een grote, omdat zo minder voedsel verloren gaat. Koekjes kan je nog in bulk kopen en bewaren in een blikken trommel, maar voor zuivel ligt dat moeilijker. Vandaar het belang van portieverpakkingen, zoals kleine potjes yoghurt.”
Europa
“De transitie naar duurzamere verpakkingen is al bezig is, maar zal met de nieuwe wetgeving straks in een stroomversnelling geraken”, geeft Ragaert mee. “Binnen de Europese doelstellingen wordt er enerzijds gewerkt aan een nieuwe wetgeving rond de recyclageplichten: zoveel procent moet minstens recycleerbaar zijn en zoveel procent moet uit gerecycleerd materiaal bestaan. Anderzijds zal er ook een definitie worden opgenomen van ‘recycleerbaarheid’. Deze verordening zal naar verwachting in 2024-2025 van kracht worden. Hoog tijd, want de initiële wetgeving dateert van 1994.”
Laat de fixatie op recycling los en zet in op brede verduurzaming van verpakkingen
Fost plus
Volgens een onderzoek van milieuorganisatie Recycling Netwerk Benelux (RNB) doet recyclagebedrijf Fost Plus te weinig voor de vermindering en verduurzaming van verpakkingen. “De milieu-impact van de verpakkingssector is groot, daarom moet de vermindering van verpakkingen centraal staan. In België neemt echter de hoeveelheid verpakking toe”, hekelt de milieuorganisatie die met een beschuldigende vinger wijst richting Fost Plus, dat instaat voor de selectieve inzameling, sortering en recyclage van huishoudelijk verpakkingsafval en "geen belang heeft bij preventie of hergebruik".
Daarnaast blijkt uit het onderzoek dat het aandeel eenmalige verpakkingen versus herbruikbare verpakkingen de voorbije twintig jaar is gestegen, terwijl dat volgens de wet niet mag. In een reactie laat Fost Plus weten dat de hoeveelheid eenmalige verpakkingen die door zijn leden op de markt werden gebracht in 2022 op het niveau van 2011 lag. "Rekening houdend met de bevolkingstoename van zo'n 7 procent in diezelfde periode komt dat neer op een significante daling van de hoeveelheid verpakkingen per capita", klinkt het. Verder wijst de woordvoerder erop dat de cijfers die RNB aanhaalt van Eurostat komen en dat die ook andere materialen en verpakkingstypes dan huishoudelijke verpakkingen bevatten, "wat dus niet representatief is".
"Uit het onderzoek blijkt ook dat de preventieplannen die bedrijven verplicht moeten indienen bij de Interregionale Verpakkingscommissie, niet publiek gemaakt worden. "Het is niet duidelijk wat er in staat en ook onduidelijk wat de overheid ermee doet. Het geeft de indruk van een bureaucratische oefening zonder effect of gevolg", luidt het bij RNB. De organisatie wijst erop dat er een meldpunt bestaat om voorbeelden van oververpakking te melden, maar dat het moeilijk te vinden is en dat er geen controle of opvolging lijkt te zijn op wat er wordt gemeld. Tot slot blijkt uit het onderzoek dat er amper toezicht *is op de activiteiten van Fost Plus en grijpt de overheid niet in wanneer niet aan de wettelijke vereisten wordt voldaan.
Recycling Netwerk Benelux roept daarom op tot meer transparantie, scherpe doelstellingen voor preventie en hergebruik. Ook vraagt de organisatie om minimaal vijf procent van het budget van Fost Plus aan te wenden voor herbruikbare verpakkingssystemen, iets wat al standaard is in Frankrijk.
Fost Plus wijst er op dat in 2022 95 procent van de verpakkingen die door zijn leden op de markt gebracht werden, werd gerecycleerd tot secundaire grondstoffen. "Deze cijfers plaatsen ons in de Europese top. België is één van de acht landen die de Europese recyclagedoelstellingen zal halen, ook de doelstellingen per materiaalsoort", klinkt het. "Dat recyclage maar één aspect is richting een circulaire economie, kunnen we alleen maar beamen. Via onder andere de Green Deal Anders Verpakt zetten bedrijven nieuwe businessmodellen uit op basis van herbruikbare verpakkingen of zonder verpakkingen. Hoewel Fost Plus tot vandaag geen mandaat heeft om tussen te komen in preventieplannen, hebben we de duidelijke ambitie geuit in de nieuwe erkenningsaanvraag voor de periode 2024-2029 om een belangrijkere rol op te nemen in de shift naar meer hergebruik en met focus op preventie."
Bron: Eigen berichtgeving / Belga
