De Vlaamse melkveehouder is wereldwijd primus in klimaatvriendelijkheid

Vier jaar lang werd tijdens het VLAIO-project KLIMREK onderzocht waar de Vlaamse landbouwbedrijven staan in het klimaatverhaal en op welke wijze zij stap voor stap kunnen verduurzamen. Nadat de goede resultaten van de varkenshouderij onthuld werden, lichtten de KLIMREK-partners ILVO en Boerenbond dinsdag de methode en melkveeresultaten toe in een melkveestal in Oostkamp.

Om te weten wat de klimaatimpact is van de Vlaamse melkveehouders werd bij zo’n 146 melkveebedrijven een klimaatscan doorgevoerd. De klimaatscan werd door ILVO ontworpen en is een methode waarbij alle inputs en processen bekeken worden die bijdragen tot de productie van melk. Daarna gaan de gegevens in een levenscysclusanalyse (LCA) waarna ILVO de totale ecologische voetafdruk van een bedrijf op één jaar kan berekenen met daarbij een detailoverzicht opgedeeld per proces en productstroom. “Ook de herkomst en eventuele transformatie van het landgebruik van soja in het voederrantsoen is dus mee verrekend”, duidt Veerle Van linden, LCA-expert en projectcoördinator bij ILVO.

Rapportresultaten voor de melkveehouderij

Uit de 146 klimaatscans kon men afleiden dat de ecologische voetafdrukken van de bedrijven variëren tussen 0,74 en 1,53 kilogram CO2-equivalenten per kilo meetmelk. Hiervan kan een gemiddelde van 0,99 kilogram CO2-eq genomen worden. Een score om trots op te zijn want het is de laagste score van alle andere melkproducerende landen. Factoren zoals raskeuze, precieze rantsoensamenstellingen, secuur bedrijfsmanagement en kennis rond graslandbeheer en mestverwerking waar de Vlaamse melkveehouders goed in scoren hebben allemaal een positieve invloed op de lage klimaatimpact. Deze voetafdruk van 0,99 CO2-eq loodst Vlaanderen daarom onmiddellijk internationaal in de kopgroep, vlakbij Denemarken en Nieuw-Zeeland. Vlaanderen scoort ook opvallend beter dan het Europese gemiddelde van 1,39 CO2-eq.

Hoe melk-klimaatscore nog verder laten dalen?

Uit de vele data van het KLIMREK-project konden de onderzoekers ook achterhalen welke maatregelen de grootste klimaatverbeteringen met zich kunnen meebrengen in de melkveehouderij. Sleutelen aan het rantsoen van de koeien blijkt de grootste potentiële klimaatverbetering te zijn. “Tot één tiende van de voetafdruk van melk uit Vlaanderen is ermee weg te werken”, aldus IVLO. “Een klimaatvriendelijker rantsoen kan bijvoorbeeld gerealiseerd worden door onder meer een 3-NOP-supplement of nitraat aan het rantsoen toe te voegen. Maar ook bierdraf en koolzaadschroot aan de koeien geven werkt methaanremmend.”

Verder stappen vooruitzetten

Dat de goede resultaten van de Vlaamse melkveehouderij niet de finishlijn betekent voor het project, werd snel duidelijk tijdens de toelichting van de resultaten. “Het is een belangrijk signaal naar de consument en maatschappij toe dat ze zeker kunnen zijn dat onze lokale melkproducten de duurzaamste in de winkelrekken zijn”, aldus Lode Ceyssens, voorzitter van Boerenbond die ook de schouders onder de verdere uitrol van het KLIMREK-project zal zetten. “We zijn gemiddeld de beste leerlingen van de klas, maar het kan altijd nog beter. Met de resultaten van het onderzoek kunnen we melkveehouders motiveren om verdere stappen vooruit te zetten, zeker met de vele data en methoden die nu voorhanden zijn.”

De spreiding van de voetafdrukken tussen 0,74 CO2-equivalenten en 1,53 kg CO2-equivalenten toont aan dat er nog steeds verbeteringen mogelijk blijven. “Opmerkelijk is dat we geen typische bedrijfskenmerken zoals een groot of kleinschalig bedrijf, bio of gangbaar kunnen relateren aan de betere of slechtere klimaatprestatie van de bedrijven”, zegt van Linden. “Klimaatzuinig melk produceren is typologie-onafhankelijk. Dit betekent ook dat een scan op maat, met maatregelen op maat zinvol is.”

Elke pilootboer die meewerkte aan het KLIMREK-project kreeg na de scan ook een gepersonaliseerd advies waarbij jaarlijks gekeken wordt naar mogelijke verbeterpunten op vlak van klimaatimpact. Dit totaalplaatje van een klimaatscan en een begeleid adviestraject wil ILVO samen met Boerenbond en brancheorganisatie MilkBE verder uitrollen zodat nog meer melkveehouders gestimuleerd en ondersteund worden om stappen vooruit kunnen zetten.

Zo belooft ILVO dat de rekentool telkens up-to-date zal blijven en de KLIMREK-adviezen steeds geactualiseerd zullen zijn op basis van nieuwe producten of klimaatverbeterende technieken. MilkBE wil dan weer volop inzetten op de gebruiksvriendelijkheid van de scan en digitale datakoppelingen die de klimaatscan nog efficiënter kan laten verlopen. “Wij geloven dat individuele klimaatscans, bijhorende inzichten en de mogelijkheid om maatregelen op maat te nemen dé manier zijn om de zuivelsector verder te verduurzamen”, aldus Lien Callewaert, voorzitter Werkgroep Duurzaamheid van MilkBE.

KLIMREK in andere deelsectoren

Als onderdeel van het KLIMREK-project ontwikkelden de projectpartners niet enkel een scansysteem en begeleidingstrajecten op maat voor de melkveehouderij, ook de varkenshouderij en akkerbouw kwamen aan bod. “Dit is eigenlijk een permanent project”, duidt Joris Relaes, administrateur-generaal bij ILVO. “Naast de verdere uitrol van het KLIMREK-systeem in de akkerbouw, melkvee- en varkenshouderij zijn we ook reeds bezig met de opstart van dit systeem in de sectoren volleveldsgroenten en (hard)fruit.” Relaes benadrukt dat de tool in de toekomst ook een belangrijke rol kan spelen in de verschillende deelsectoren wanneer de CSRD-richtlijn vanuit Europa binnenkort van kracht zal worden. Deze Europese richtlijn zal binnenkort grote bedrijven verplichten om te rapporteren over hun duurzaamheid en klimaatimpact. Niet alleen welke impact de bedrijven zelf hebben, maar ook die van hun leveranciers.